BİZE ULAŞIN
CMK 102. madde ile gelen tahliyelerin bir nedeni de Yargıtay’ın iş yükünü azaltacak bölge ve istinaf mahkemelerinin zamanında kurulamaması. 2009 verilerine göre 243 yargıç, 493 tetkik hakiminin görev yaptığı Yargıtay’da 7 saniyede bir dosya sonuçlandı. 163 savcının çalıştığı Yargıtay Başsavcılığı’nda ise dosya başına düşen inceleme süresi 22 saniye oldu.
10 SORUDA CMK VE YARGITAY
Yargıtay’ın iş yükünün hafiflemesi için 2007 yılında oluşturulması planlanan istinaf ve bölge adliye mahkemeleri zamanında kurulamayınca sonuçlanamayan davalarda tahliyeler devreye girdi. 2009 yılı verileri ise 7 saniyede bir dosya sonuçlandıran Yargıtay’ın içinde bulunduğu iş yükünü ortaya koydu.
10 soru ve yanıtta CMK 102 süreci ve Yargıtay profili şöyle:
1-CMK 102 için tedbir alınmış mıydı?
Ceza Muhakemeleri Yasası 2005’te yürürlüğe girerken, tutuklama sürelerine kısıtlama getiren 102. maddenin yürürlük tarihi 31 Aralık 2010 olarak belirlenmişti. 5 yıllık süre içinde yargının iş yükünü azaltacak bazı tedbirler de hayata geçirilecekti. İstinaf ve bölge adliye mahkemelerinin kurulması da bu tedbirlerden biriydi.
2-İstinaf ve BAM’ların durumu ne oldu?
Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Yasa 2005’te yürürlüğe girmişti. Yasaya geçici bir madde konularak, mahkemelerin tüm yurtta Resmi Gazete ile ilan edildikleri tarih yani en geç 1 Nisan 2007’de kurulacağına hükmedildi. Ancak aradan geçen 4 yıllık sürede bu mahkemeler bir türlü kurulamadı.
3-BAM ne iş yapar?
Bölge adliye mahkemeleri ilk derece mahkemelerinin temyiz mercii olarak görev yapacaktı. Böylece bazı nitelikteki dava dosyaları Bölge adliye mahkemelerinde çözülecek ve Yargıtay’a gitmeyecekti. Yargıtay’ın dosya sayısı da böylece azalacaktı.
4-Süreç nasıl düğümlendi?
BAM’lar kurulamayınca Yargıtay’da dosyaların azaltılması hedefi gerçekleştirilemedi. Tedbirler alınmadan CMK 102. madde yürürlüğe girince Yargıtay’dan ardı ardına tahliye kararları geldi.
5-Yargıtay’ın iş yükü nedir?
Yargıtay’daki dosya sayısı 2009 yılında 1 milyon 671 bin 743’tü. Bu dosyalardan 830 bin 158’i 1 yıl içinde sonuçlandı. 841 bin 585 dosya ise 2010’a devretti. Yargıtay’ın 2010 yılındaki dosya sayısı 2009’dan devreden dosyalarla birlikte 1.5 milyonu buldu.
6-Yargıtay’da kaç daire, kaç üye var?
Yargıtay’da 11’i ceza, 21’i hukuk Dairesi olmak üzere toplam 32 daire bulunuyor. Yargıtay’da 243 üye ile 493 tetkik hâkim çalışıyor.
7-Dosyalar ne kadar zamanda çıkıyor?
2009 verileri, 8 saatlik mesai üzerinden hesaplandığında, Yargıtay’da 7 saniyede 1 dosyanın sonuçlandığını ortaya koydu.
8-Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın iş yükü?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın iş yükü 2009 yılında toplam 664 bin 720 dosyaydı. Bu dosyalardan 276 bin 990’u 2009 yılı içinde incelendi. 387 bin 730’u ise bir sonraki yıla devretti. Bu rakamlar da başsavcılıkta 22 saniyede bir dosyanın incelendiğini ortaya koydu. Başsavcılıkta 163 Yargıtay savcısı çalışıyor.
9-Bir savcıya kaç dosya düşüyor?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nda görevli bir savcı, bir yılda 2 bin civarında dosyaya bakmak zorunda.
10-Çek dosyalarının durumu?
Başsavcılık’ta 110 bin, 10. Ceza Dairesi’nde 50 bin olmak üzere toplam 160 bin çek dosyası da Yargıtay’da.
Artık tek çare davaların bitmesi
Tepkiler üzerine parlamentoda yeni bir düzenlemeye gidilse dahi tahliye olan sanıkların durumu değişmeyecek. CMK’nın ilgili maddesinin geri çekilmesi ya da tahliye edilen tutuklu sanıkların aleyhine bir düzenleme yapılırsa; sanıklar şu andaki CMK hükmünden yararlanmaya devam edecek. Ceza Yasası’nın “Sanık lehine olan yasa uygulanır” ilkesi gereği, tahliye olan sanıklar için yeni düzenleme değil yürürlükteki CMK uygulanacak.
Bu durumda, tahliye edilen sanıkların yeniden cezaevine girmesi mümkün görünmüyor. Ancak bu sanıklar, haklarındaki davalarda olası mahkûmiyet kararlarının kesinleşmesi halinde yeniden cezaevine konulacak. Yargıtay bu yüzden tahliye edilen sanıklar için adli kontrol kararı aldı. Bu sanıklar her gün kendilerine en yakın polis veya jandarma karakoluna giderek imza verecek. Sanıklara yurtdışına çıkış yasağı da konuldu.
