107 yıl önce 'İzdivaç' ilanları!
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Türkçe Bölümü Öğretim Görevlisi Sıddık Akbayır'ın arşivindeki Osmanlı gazetelerinde yer alan izdivaç ilanları, ''ilanla evlilik'' konusunun, her dönem güncelliğini koruduğunu gösteriyor.
Osmanlı döneminde Samsun'da yayımlanan Musavvar Malumat Gazetesi'ndeki izdivaç ilanlarında kullanılan dilin zarifliği, eş arayan kişilerin genç oluşu ve taleplerde genellikle ''musikiden anlar'' ifadesinin bulunması dikkat çekiyor.
''Yumuşak huyluyum, kadınlığın esaretinden müştekiyim, işret asla kullanmam, tütün içmem, idaremi bilirim, iyi evlat terbiye eder, ev işlerini yapmağa gücü yeter, musikiden anlar bir refikaya talibim'' gibi ilanların o dönemde sadece erkeklerin verebildiği görülüyor.
Sıddık Akbayır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Samsun'da 107 yıl önce Osmanlıca olarak yayınlanan gazetelerde yaptığı kent kültürü araştırmasında rastladığı izdivaç ilanlarının ilgisini çektiğini söyledi.
İzdivaç ilanlarının tarihinin oldukça eskiye dayandığını belirten Akbayır, ''Bu incelemede 'yalnızlığın' dünyanın en uzun ve eski cümlesi olduğunu gördüm. Her dönemde, kitle iletişim araçlarının, insanların yalnızlığına çare olabileceği umudunu taşıdığını söylemek mümkün. Gazetelerde, yalnızlığın Osmanlıcası da vardı. Dönemin kültürel yapısını yansıtan bir gramerle insanlar kendilerine eş arıyorlar. O dönemki ilanların daha samimi, daha içten olduğunu görüyoruz'' dedi.
Osmanlı döneminde gazetelerde yer alan izdivaç ilanlarında aranan özellikler daha net olduğunu vurgulayan Akbayır, şöyle devam etti:
''Bir ayrıntı çok önemli. İlanları sadece erkekler verebiliyor. Kadınlar için bu o dönemde ayıp karşılanıyor. Günümüzde ise bu ilanların yerini evlilik programları alıyor. Nurseli İdiz'le başlayan modanın hiç de yeni olmadığını, 107 yıl önceki gazeteleri incelediğimizde fark ediyoruz. Şimdi, neredeyse her kanalda artık insanlar ekrana çıkarak eş arıyor.''
''Ben bir zabitim. Rütbem Mülazım, memuriyetim şehirde. Yaşım yirmi altı. Yumuşak huyluyum, kadınlığın esaretinden müştekiyim (şikayetçiyim). İşret (içki) asla kullanmam. Tütün içmem. İdaremi bilirim. Başka gelirim olmadığı gibi kimsem de yoktur. Yirmi iki yaşlarında, iyi huylu, inas mektebi idadiyesi (Kız Lisesi) derecesinde tahsil görmüş, iyi evlat terbiye eder, ev işlerini yapmağa gücü yeter, musikiden anlar, sadeliği sever, bir refikaya talibim. Şartlar uygun olduğu takdirde evvela vekil veya velisinin (muhterem Malumat vasıtasıyla) adreslerini bildirmelerini arz eylerim. (H. Celal)''
''YAŞIM YİRMİ, 700 KURUŞ MAAŞIM VAR'' ''Bir validem var. Askerim. 700 kuruş maaşım var. Yaşım yirmidir. Asil ve güzel bir kız ile izdivaç etmek istiyorum. Bunun için şu özelliklere sahip bulunması lazımdır: 14 ila 17 yaşında bulunması, Bir parça musikiye aşina olmalı, Benim maaşım kadar bir gelire sahip bulunması, Oldukça mutaassıp olmalı. Bu şartlar dahilinde dest izdivacı arzu edecek hanımefendilerin ya adreslerini bildirmesini veya gazetenizle adresime müracaat etmesini arz eylerim. (H.N.)''
''SERVETİ AZ VEYA ÇOK OLSA DA KABUL EDERİM'' ''Otuz yaşındayım. Henüz evlenmedim. Asil bir aileye mensup olduğum gibi güzel ve asil bir hanım kız ile izdivaç edip bir aile teşkil etmek isterim. Dört bin lira gelirim var. Hiçbir şeye ihtiyacım yok. Yalnız ihtiyacım, iffet sahibi bir kız ile izdivaç etmektir. Benim ile teşriki hayat edecek olan refika-i müstekbalemin (müstakbel eşimin) serveti az veya çok olsa da kabul ederim. Asil bir aileye mensup olmak, yirmi yaşından küçük ve yirmi beşten büyük olmamalı. Okur yazar, biraz musikiye aşina olmalı. Bu şartlar dahilinde izdivaca talip olanlara adresimi bildiririm. M.H.''
''EN MÜKEMMELİNDEN DÖRT YÜZ KURUŞ MAAŞLA İSTİHDAM EDİLMEKTEYİM'' ''Samsunluyum. Samsun'da devair merkeziyeden (merkezi devlet işlerinde) en mükemmelinde dört yüz kuruş maaşla kitabette istihdam edilmekteyim. İki evim vardır. Birinde kendim oturuyorum, diğerini de kiraya veriyorum ve az çok araziye de malikim. Musikiye fevkalade merakım vardır. Huyum iyidir. Musikiye aşinayım. Yirmi yaşındayım. Münevver, musikiye aşina bir refika-i hayat isterim. Refika-i hayatımın benden büyük bir yaşa malik olmasını istemem. Talep vukunda fotoğrafını tetkik ederim. Daha bir çok olumlu özelliğe sahip bulunuyorum. Talep olanlar adresime müracaat buyursunlar. Samsun'da İskenderiye Oteli'nde Yusuf Ziya Bey vasıtasıyla. A.N.'
''HOPPALIK, ZÜPPELİK İSTEMEM'' ''On sekiz yaşına girmiş, kalbi, dimağı payitahtın nuru irfan medeniyetiyle tenvir etmiş. (İstanbul'un çağdaşlığının ilim ışığı ile aydınlanmış) Samsun'un havayı samimiyetinde (samimi havası içinde) oldukça yüksek bir ailenin dest tertibinde (terbiyesi ve gözetiminde) büyümüş bir Türk genciyim. İçki kullanmam. Kahve nedir bilmem. Hoppalık, züppelik istemem. 15-16 yaşlarında, aklı başında, gözü evinde, eli kalbinde, tahsili yerinde, asil ve necip bir aileye mensup sevimli bir kızla evlenmek istiyorum. 500 kuruş aylık gelirim, mükemmel bir evim ve ufak bir arsam var.Ancak saadetimizin devamı için refika-i müstakbelimin (müstakbel eşimin) biraz servet sahibi olmasını dilerim. İstanbul için iç güvey girilir. Bu şartları kabul edenler olursa Samsun'da İskenderiye Oteli'nde Yusuf Ziya Bey delaletiyle (aracılığıyla) M.H. Bey'e müracaat etmelidirler.''
''GÖZÜ KARA VE BOYU 1.64 OLMALIDIR'' ''Evlenmek istiyorum. Yaşım yirmi dokuz. Rütbem Mülazımevvel'dir. Maaşım sekiz yüzdür. Kimsem yoktur. İçki kullanmam. Halihazırda İstanbul'un en iyi yerinde vazife ifa etmekteyim. Refika-i hayatımda başlıca bulunması lazım gelen özellikler şunlardır, Evvela, yaşı 18-20 olmalıdır. Ayrıca orta halli bir aileye mensup olup, bir evi olmalıdır. Gözü kara ve boyu 1.64 olmalıdır. Bu şartlarla desti izdivacı arzu edecek hanımlar adresime bildirsinler. H.T''
