152 Yıl Sonra Yeniden

Birleşik Krallık Kraliyet Astronomi Birliği (Royal Astronomical Society)’ne bağlı olarak Kastamonu Üniversitesi Matematik ve Fen Bilimleri Anabilim Dalı’da astronomi üzerine çalışmalarını yürüten doktora öğrencisi Utku Kaya, bugün gerçekleşen ve Eskişehir’de akşam 18.18 ile yarın 07.52 saatleri arasında görünebilecek Süper Mavi Kanlı Ay ile ilgili soruları İHA için yanıtladı.Mavi Ay nedir?Mavi Ay teriminin 12 aylık Güneş takvim yılının içerisinde 13. kez Dolunayın görünmesi olayını tanımlamak için kullanıldığını belirten Kaya, "Mavi Ay, bir tanıma göre bir takvim yılı içerisinde gerçekleşen 13. Dolunay evresine verilen geleneksel bir isimdir. Ay takvimlerinde, bir takvim ayı aynı evre ile başlar aynı evre ile biter. Ancak bizim de günlük olarak kullandığımız Güneş takvimlerinde bir ay, bizim astronomide ‘sinodik dönem’ dediğimiz ve birbirini takip eden aynı iki evre arasında geçen süre; örneğin iki Dolunay arasındaki süre ile tanımlanmaz. Böyle tanımlanmış olsaydı her ay sabit olarak 29,53 gün sürerdi. Oysa ki Güneş takviminde aylar 28-29-30 ya da 31 gün sürer ve bir yıl toplamda 365,25 gündür. Bu nedenle bugün yaşanacak gök olayı gibi bir ay içerisinde aynı evreden iki tane denk geldiği olur. Yine aynı nedenle Ramazan ayı her yıl 11 gün öne kayar. Güneş takviminde bir yıl 12,37 tane ayrı evreden içerir. Bu küsurat olan 0.37’ler birleşir ve yaklaşık 3 yıl içinde 13. Dolunay’ın aynı sene içerisine sığmasına neden olur. İşte böyle olduğunda gerçekleşen 13. dolunay ’Mavi Ay’ adını alır" şeklinde konuştu."Ay’ın rengi ile hiçbir ilgisi yoktur"Tutulmaya ismini veren terimlerin köken olarak batı kültüründen beslendiğini vurgulayan Kaya, "Adını, İngilizce’de eski bir terim olan ve ’ihanet eden’ anlamına gelen ’belewe’ kelimesinin zaman içerisinde ’blue’ yani mavi kelimesine dönüşmesinden alan bu kültürel olgu, insanların bir yılda 12 dolunay beklerken gerçekleşen 13. Dolunay’ın takvime ’ihanet’ ettiği göndermesinden alır. Ay’ın rengi ile hiçbir ilgisi yoktur. Sky & Telescope dergisinin Mart 1946 sayısı genel kabul gören orjinal tanımı alıp bir aylık periyot içerisinde gerçekleşen ikinci dolunaya ilgi çekmek üzere ’Mavi Ay’ demiştir. Ay ancak çok özel durumlarda, volkanik patlamalar gibi Dünya’nın atmosfer parçacık yoğunluk, boyut ve yapısını kısa sürelerle değiştiren doğa olayları sonrası mavimsi bir renkte görülebilir. Çok nadir gerçekleşen bu raslantısal olayın 31 Temmuz 2015’teki Mavi Ay’la hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Dolunay her zaman olduğu renginde görülecek, Ay’ın yörüngesi üzerinde özel bir konumda gerçekleşmeyecek ve Ay bu sırada her zamankinden daha büyük ya da daha küçük de görünmeyecektir. Sonuç olarak, ’Mavi Ay’ kavramı tamamen kültürel bir olgu olup herhangi bir özelliği yoktur" ifadelerinde bulundu."Süper Ay konumdayken standart Dolunay’a göre yüzde 14 daha büyük ve yüzde 30 daha parlak görünmektedir"Astrolojinin bir sözde bilim olduğunu ve gök olaylarının kişilerin yaşamlarını etkilemediğini sözlerine ekleyen Kaya, Süper Ay için "Uydumuz Ay’ın yani özel adı ile Luna’nın Dünya’ya en yakın konumuna gelmesi ile oluşur. Bu mesafe yaklaşık 360 bin kilometredir. Ay, bu konumdayken standart Dolunay’a göre yüzde 14 daha büyük ve yüzde 30 daha parlak görünmektedir" açıklamasını yaptı."Olayın gerçek ’kan’ ile hiçbir ilgisi yok"Utku Kaya, açıklamasında, "Elbette olayın gerçek ’kan’ ile hiçbir ilgisi yok. Ay tutulması esnasında, Dünya, Güneş ile Ay arasına girer. Bu sırada Ay, Dünya’nın arkasına düşen gölgeye girdiği için tutulma gerçekleşir. Güneş’ten gelen ve Dünya atmosferinde kırılan kırmızı dalga boyundaki ışık, Ay’ın yüzeyine vuracağı için kızıl bir renk alacak. Bu durum da kan rengine benzediği için buna "Kanlı Ay" denmektedir" diye kaydetti.Kanlı Ay isminin kökeni"Aslında Kanlı Ay’ın herhangi bir bilimsel farklılığı bulunmamaktadır" diyen Kaya: "Kanlı Ay tanımı İncil’de yazan bir cümleden gelmektedir. Konuya açıklık getirmek gerekirse, dört tutulmalık Ay tutulması dönemi ‘lunar tetrad’ olarak bilinir" dedi."Eskişehir için Ay doğuş saati 18.18, batış saati ise 07.52’dir"En son 31 Mart 1866 tarihinde Süper Mavi Kanlı Ay’ın tutulma şeklinde gerçekleştiğini söyleyen Utku Kaya, "Tutulma ne yazık ki ülkemizden parçalı tutulma olarak görülecek. Yani Ay tamamen siyaha bürünmek yerine parlaklığını biraz kaybedecek. Tutulmanın başlangıç saati ise 16.27 olacaktır. Eskişehir için Ay doğuş saati 18.18, batış saati ise 1 Şubat saat 07.52’dir. Bu saatler arasında gökyüzüne bakmayı unutmayın" dedi.