1718 yıllık "fiyat fermanı" ziyarete açılacak

FERDİ UZUN - Roma döneminin en önemli heykeltıraşlık merkezleri arasında gösterilen UNESCO Dünya Miras Listesi'ndeki Afrodisyas Antik Kenti'ndeki kazı çalışmalarında bulunan İmparator Diocletianus'un "Tavan fiyat fermanı", restorasyon çalışmasının ardından ziyarete açılacak.

Bazilika duvarlarına kazınan 1400 maddelik fermanda 1718 yıl önce kullanılan hemen tüm mal ve hizmetler için belirlenen en yüksek fiyatları görmek mümkün olabilecek.

Roma döneminin en iyi korunan antik kentlerinden Aydın'ın Karacasulu ilçesindeki Afrodisyas Antik Kenti'nde kazı ve restorasyon çalışmaları, son 29 yıldır Oxford Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Roland R.R. Smith başkanlığında yürütülüyor.

Döneminin en iyi heykeltıraşlık merkezleri arasında gösterilen Afrodisyas, özellikle stadyum, Sebasteion tapınağı, hamam, antik tiyatro, dev şehir havuzu ve Tetrapylon kapısı gibi Roma döneminin ihtişamını yansıtan yapılarıyla dikkati çekiyor.

Kazı Başkanı Prof. Dr. Smith, kentte heyecanlı bir kazı sezonu yaşadıklarını, İmparator Diocletianus döneminde duvarlara kazınan "Tavan fiyat fermanı" ilişkin başlatılan 5 yıllık projenin ikinci yılında olduklarını söyledi.

Diocletianus'un yüksek enflasyonu kontrol altına almak için ham madde, imalat ürünleri ve hizmet sektörüne ilişkin 1400 maddelik "Tavan fiyat fermanı" yayınladığını, bu fermanın Afrodisyas'taki Sivil Bazilika'nın ön cephesine devasa boyutta kazındığını anlatan Prof. Dr. Smith, zaman içinde bazilikanın yıkılmasıyla fermanın da kaybolduğunu, kazı çalışmalarında fermana ilişkin parçalara ulaştıklarını belirtti.

Bu parçaların birleştirilmesi ve yapının ayağa kaldırılması hedeflenen projenin arkeoloji dünyasında ender çalışmalardan biri olduğuna işaret eden Smith, Diocletianus fermanının birçok Roma şehrinde yayınlandığını, ancak 1400 maddenin görüldüğü başka bir arkeolojik alan bulunmadığını ifade etti.

Kazı Başkanı Prof. Dr. Smith, şöyle devam etti:

"Bahsettiğimiz fiyat fermanı İmparator Diocletianus tarafından 301 yılında bu cepheye yazılmıştı. İlk hedefimiz bu cepheyi doğru bir restorasyon ile ayağa kaldırmak ve sonrasında da ayağa kalkan yapının iç mekanında bu enteresan fermanı ziyarete açmak.

Bu fermanın enteresan yanı bütün Roma İmparatorluğu boyunca kullanılan tüm hizmet, servis ve ürünlerin yaklaşık 1400 tanesinin fiyatlarının yer alması. Örneğin İskenderiye’den Roma’ya seyahat ücreti, deve kuşu ücreti ya da tavşanın karın bölgesinden alınan kürkün fiyatı bu fermanda yer alıyor. Bu çalışmayla Diocletianus fiyat fermanı dünyada ilk kez sergilenecek."

- "Bulunduğu hiçbir yerde sergilenmemekte"

Fermanın büyük bir işçilikle cepheye işlendiğini, 1400 maddeyi duvara kazıyanların müthiş bir iş çıkardığını vurgulayan Smith, "En önemli özelliği var olan bir yapının üzerine çok detaylı bir teknik, inceleme ve hesap ile kazınmış olması. Biz buna bakarak bir yazıtçının nasıl çalıştığını anlayabiliyoruz. 1400 maddeyi oraya nasıl sığdıracağını hesaplamış." dedi.

Afrodisyas’ta bulunan parça sayılarının diğer antik kentlerdekine göre çok daha fazla olduğunu vurgulayan Smith, "Bu ferman konuşulan dile göre Latince ya da Yunanca yayınlanmıştı. Afrodisyas'ta ele geçen örnek Yunanca'dır. Biz yazıtın bütün metnini Latince, İngilizce ve Türkçe olarak da ziyaretçiye sunacağız. O döneme ilişkin sosyal ve ekonomik hayat hakkında fikir edineceğiz." diye konuştu.