"2. Mahmud'dan 2. Abdülhamit'e Siyaset VeToplum" Konferansı

Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, şu anda AB'de birkaç ülkenin dışında Türkiye'nin iktisadi, kültürel açılımının faydasına olacak ülke bulunmadığını belirterek, "Hatta ayak bağı olacak çok sayıda ülke var" dedi.

Ortaylı, Kepez Belediyesi'nin kültür ve sanat etkinlikleri kapsamında Erdem Bayazıt Kültür Merkezi'nde düzenlediği "2. Mahmud'dan 2. Abdülhamit'e Siyaset ve Toplum" konulu konferansta, Türk sanayisinin 19. yüzyılın başlarında askeri ihtiyaçlar silsilesi sonucu sanayinin gelişme göstermeye başladığını ifade ederek, "Türkiye'nin modernleşmesi askeri bir toplumun modernleşmesidir" ifadesini kulandı.

Osmanlı Devleti'nin himayeci bir politika güttüğünü anlatan Ortaylı, "Yerli üretimin güçlendirilmesi için son dönemlerde ciddi gümrük duvarları oluşturuldu. Ancak bu bile ekonomik yönden çok büyük sorunlar altında bulunan devletin çöküşünü engellemedi" diye konuştu.

Ortaylı, Sultan 2. Abdülhamit'in tahta çıktığı sırada devletin mali açıdan iflas ettiğini belirterek, Düyun-u Umumiye (Borçlar İdaresi) aracılığıyla alacaklı devletlerin borçlarını sistematik bir şekilde geri aldığını kaydetti.

Osmanlının son dönemlerinde kurtuluş için ciddi mücadeleler yürütüldüğüne de değinen Ortaylı, Osmanlı Devleti'nin çağdaşlarına göre, son derece demokratik bir yapıya sahip olduğunu belirtti.

O dönemde ve günümüzde bazı istisnalar hariç hiçbir devletin parlamentosunda üçte biri farklı din ve azınlıktan oluşan milletvekili bulunmadığını ifade eden Ortaylı, "Bir arada yaşama örneğinin bariz bir şekilde görüldüğü bu ortam bile devleti yıkılmaktan kurtaramamıştır. Buna rağmen birilerinin iddia ettiği gibi Türkiye ırkçı ve milliyetçi bir devlet değildir. Bunu söyleyenler tarih bilgisinden uzak kişilerdir" dedi.

Ortaylı, Avrupa Birliği'nin güçlü üyesi Fransa'nın Ermeni meselesini ortaya koyarak bir yere varmak istediğine de işaret ederek, Fransa'nın bugün Türkiye üzerinde nüfuz kurabilecek, politika çevirecek, iktisadi açılımlar ve menfaatler temin edebilecek bir ülke olma özelliğini kaybettiğini belirtti. Ortaylı, "Şimdi Fransa 100 yıl önceki Fransa değil. 100 yıl önceki Fransa'da bu mümkündü bugün bu mümkün değil" diye konuştu.

Avrupa Birliği'ne üyelikle ilgili tartışmaların yaşandığı bugünlerde Türkiye'nin bu konuyu bir kez daha düşünmesi gerektiğini vurgulayan Ortaylı, şöyle konuştu:

"Şu anda AB'de birkaç ülkenin dışında Türkiye'nin iktisadi, kültürel açılımının faydasına olacak ülke yok. Hatta ayak bağı olacak çok sayıda ülke var. Buna tarihte 'işe yaramaz müttefik' tanımı yapılır. İktisadi sıkıntılar yaşayan ülkeler Türkiye'ye bile zarar verebilir. Biz AB standartlarını isteyebiliriz ancak bunu isterken de bazı ülkelerle sorunlar yaşayabiliriz. Örneğin Yunanistan ikili ilişkiler kurarak birlikte hareket edebileceğimiz bir ülke ama bir iktisadi sistem içinde bunlarla ortak hareket edemeyiz. Bugünkü durumları ortada."

-"Dinamik toplum olmak büyük avantaj"-

Ortaylı, Türkiye'nin enerji sorununu kalıcı yatırımlarla çözmesi gerektiğini de belirterek, hükümetin cesur ve kararlı adımlar atıp bu işin altından kalkabileceğini vurguladı.

Türkiye'nin enerji meselesini halletmek zorunda olduğunu anlatan Ortaylı, "Doğru seçimlere karar vermek zorundadır. Bugünkü enerji edinim yolları tamamen geçicidir. Toplumu kısa sürede sıkıntıya sokar. Ama artık birisi hem teknik hem de politikalar bakımında cesur hareket etmek zorundadır" ifadesini kullandı.

Bazı büyük kentlerde nüfusun yoğunlaşmaya başlamasının da geleceğin Türkiyesi açısından büyük bir sorun olacağına işaret eden Ortaylı, mülkiyet sorunlarının çözülerek buna göre altyapı çalışmalarının yapılması gerektiğini belirtti.

Ortaylı, önlem alınmaması durumunda Doğu illerindeki göçlerin Karadeniz ve Orta Anadolu'dan da yoğun olarak gelecek yıllarda yaşanabileceğini bildirdi.

Ortaylı, Türkiye'nin çevresindeki ülkelere göre oldukça iyi bir durumda olduğunu belirterek, dinamik bir toplum olmanın büyük bir avantaj teşkil etiğini söyledi. İlber Ortaylı, geleceğe daha güvenle bakabilmek için sanayide ve üretimde ara tabaka eleman yetiştirilmesine ihtiyaç olduğuna dikkati çekti.

Eğitimde de ilerlemenin beklenilenden çok yavaş sürdüğünü kaydeden İlber Ortaylı, "Tanzimat döneminde Mithat Paşa ile başlayan Sanayi Mektebi seferberliğini maalesef Türkiye Cumhuriyeti devam ettirememiştir. Bu hız 1950'lerde tamamen durmuş. Bugün de istenilen seviyelerde değil" diye konuştu.

Etkinlik sonunda Kepez Belediye Başkanı Hakan Tütüncü, Ortaylı'ya çiçek verdi.

Muhabir: Hüseyin Kanber