2. Sahra Altı Afrika Bölgesel Ticaret Müşavirleri Toplantısı

Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, pazar çeşitlendirmesiyle ilgili olarak, “Doğrudur Türkiye eksen kaydırdı ve Türkiye eksenini doğru bir şekilde kaydırdı. Kendi eksenini dünya eksenine oturtarak, ihracatını geçen yıl dünyada en fazla yapılan ikinci ülke olma özelliğine sahip oldu” dedi.Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, “2. Sahra Altı Bölgesel Ticaret Müşavirleri Toplantısı"na katıldı. Ekonomi Bakanlığı’nda gerçekleşen toplantıda Çağlayan, Bakanlık olarak geleneksel organizasyonlarından birisi haline gelen Ticaret Müşavirleri Bölgesel Değerlendirme toplantılarından bugün Sahra Altı Afrika programını gerçekleştirdiklerini ifade ederek, “Yarın yapılacak ‘Ticaret Müşavirleri-Firma Buluşmaları’ etkinliğinde yaklaşık 250 firmanın yetkilileri sizlerle bir araya gelecek. İşadamlarımızın yeni pazarlara giriş konusunda giderek artan heyecanını bir kez daha göreceksiniz” diye konuştu.Bakan Çağlayan’ın konuşması sırasında ses problemi yaşandı. Bunun üzerine konuşmasına bir süre ara veren Bakan Çağlayan, basın mensuplarına esprili bir şekilde, “Hayatımda ilk defa kısa konuşma yapacaktım. Kısa konuşma yapayım diye de metne bağlı kalayım dedim” dedi. Çağlayan’ın sözleri salonda gülüşmelere neden oldu.Sahra Altı Afrika ile köklü tarihi ilişkilerimizin olduğunu ifade eden Çağlayan, “Tarihte ilk defa bundan 458 yıl önce, 1555 yılında Osmanlı varlığı Sahra Altı Afrika’ya ulaşmıştır. 1555 yılında bugünkü Nijer-Çad ve Kamerun bölgesini kapsayan Müslüman Kanem Bornu Sultanlığı ile Dostluk ve Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. 1576 yılında bu sultanlık Osmanlı’ya tam bağlılığını bildirmiştir. O tarihten itibaren Sahra Altı Afrika’nın hemen her bölgesinde, Etiyopya’dan Güney Afrika’ya, Tanzanya’dan Sudan’a ayak izlerimiz mevcuttur. Yine şunu unutmamalıyız ki, Osmanlı nasıl bir Avrupa devleti, nasıl bir Asya devletiyse, aynı zamanda bir Afrika devleti de olmuştur. Osmanlı bayrağı üç kıtada dalgalanmış, bu bayrağın altında güven ve huzur içinde kimliğine müdahale edilmeden yaşayan Afrika bizlere her zaman gönülden sarılmıştır” şeklinde konuştu.“AFRİKA KITASINDA 34 ÜLKEDE BÜYÜKELÇİLİĞİMİZ VE TOPLAMDA 37 TEMSİLCİLİĞİMİZ VAR”Türkiye’nin uzun yıllar Sahra Altı Afrika’yı ihmal ettiğini söyleyen Çağlayan, konuşmasını şöyle sürdürdü:“Özellikle 2000’li yılların başına kadar Sahra Altı Afrika’nın Türk dış politikasında maalesef herhangi bir önceliği olmadı. Özellikle 2002’den sonra Afrika ile ticari ve ekonomik ilişkilerimizi geliştirme stratejisiyle bu mantığı değiştirdik. Amacımız hiçbir zaman kısa vadeli menfaatler için bu bölgede yer almak olmadı. 2003 yılında Afrika kıtasında yalnızca 12 büyükelçiliğimiz mevcut iken bugün, 34 ülkede büyükelçiliğimiz ve toplamda 37 temsilciliğimiz var. 2002 yılında Afrika’da 11 ticaret müşavirliğimiz vardı. Bugün Afrika genelinde 25 merkezde, Sahra Altı Afrika’da ise 17 merkezde 27 arkadaşımız görev yapıyor. Şimdi Gabon, Nijer ve Fildişi Sahilleri’nde birer temsilcilik açmayı planlıyoruz. Bu konuda kararname hazırlanması için gerekli belgeyi imzaladım. Açtığımız yeni müşavirlikler, Afrika’ya giderek artan verdiğimiz önemi gösteriyor.”Bundan 11 yıl önce sadece Kuzey Afrika’ya uçan THY’nin, bugün Afrika’da 24 ülkede 35 noktaya uçtuğunu da ifade eden Çağlayan, THY’nin bugün Afrika’yı tüm dünyaya bağlayan hava yolu olma özelliğini de elinde tuttuğunu kaydetti.“NASIL ÇİN’E, AMERİKA’YA BU MERKEZLERDEN AÇMAYI PLANLIYORSAK, BÖLGEYE DE MUTLAKA BİR MERKEZ AÇMAK İSTİYORUZ”Çağlayan, Afrika açılımı kapsamında yapılanları ise şöyle sıraladı:“23 Afrika ülkesiyle Karma Ekonomik Komisyon, 4 ülkeyle Serbest Ticaret Anlaşması, 8 ülkeyle Çifte Vergiyi Önleme Anlaşması, 10 ülkeyle Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması ve 17 ülkeyle Ortak İş Konseyimiz var. Göreve geldiğim günden bugüne Sahra Altı Afrika’da Senegal, Güney Afrika, Nijerya, Gana, Ekvator Ginesi, Etiyopya, Tanzanya, Cibuti, Mozambik, Nijer ve Gabon’a ziyarette bulundum. Bu yılın başında da yine Sayın Başbakanımızla birlikte Senegal, Nijer ve Gabon’daydık. Sahra Altı Afrika’da son senelerde ne kadar başarılı olsak da buralar zor pazarlar. İhracatçımızın önünü daha da açmak için bazı stratejik ülkelerde Türkiye Ticaret Merkezleri açmayı planlıyoruz. Nasıl Çin’e, Amerika’ya bu merkezlerden açmayı planlıyorsak, bölgeye de mutlaka bir merkez açmak istiyoruz.”Afrikalı muhataplarıyla görüştüğü zaman onlara “Biz, Türkiye olarak karşılıklı kazan-kazan prensibinden daha çok öncelikle sizin ülkenizin daha çok kazanacağı bir metodu benimsiyoruz” dediğini ifade eden Bakan Çağlayan, “Biz de kazanacağız ama bu ülkelerle yaptığımız ticarette onlar bizim bir kazandığımız yerde iki kazansın, üç kazansın. Amacımız ilk önce bu ülkelerin kalkınması olmalı. Bunun için bölgeye yaptığımız yardımlara devam edeceğiz. Geçtiğimiz yıl Türkiye tüm dünyada 2,5 milyar dolar yardım yaparak, tüm dünyanın dikkatini çeken ülkelerden biri oldu. Bunun 750 milyon doları Afrika ülkelerine yapıldı. Geçtiğimiz 11 Mayıs’ta Mersin’den 20 milyon dolar tutarında 10 bin ton gıda malzemesi taşıyan İyilik gemimizi bizzat ben uğurladım. Gönderdiğimiz un ve şekerlerin bizim için ne kadar çok fazla maddi değeri olmasa da oradaki insanlar için ne kadar önemli olduğunu düşünün” ifadelerini kullandı.Bölgeye ilişkin istatistiklerle ilgili olarak Çağlayan, şu değerlendirmeleri yaptı:“Sahra Altı Afrika Bölgesi, öyle bir bölge ki 1,3 trilyon dolar ile dünya Gayri Safi Yurtiçi Hasılası (GSYİH) yüzde 1,8’ine, 911 milyon nüfusu ile dünya nüfusunun yüzde 13’üne, yine bu bölge 450 milyar dolar mal ve hizmet ihracatı ile dünya mal ve hizmet ihracatının yüzde 2’sini oluşturuyor. 430 milyar dolar mal ve hizmet ithalatı ile dünya mal ve hizmet ithalatının yüzde 1,8’ine sahip bir bölge. Gördüğünüz ve aslında bildiğiniz gibi dünya ekonomisindeki payı son derece az olsa da Sahra Altı Afrika, önümüzdeki dönemde önemli bir rol oynayacak olan ülkelerin yer alacağı coğrafya olacak. Yapılan tahminlere göre IMF 2014 yılında dünya ekonomisi için yüzde 3.6, gelişmiş ülkeler için yüzde 2, gelişmekte olan ülkeler için yüzde 5.1 ekonomik büyüme beklenirken Sahra Altı Afrika için beklentiler yüzde 6. Bakın, yüzde 6’lık beklenti önümüzdeki dönemde Sahra Altı Afrika’nın dünyanın diğer bölgelerinden daha hızlı büyüyeceğini gösteriyor. Önümüzdeki 10-15 yılda dünyanın yeni ucuz üretim merkezi, Sahra Afrika olursa şaşırmayın. Evet, bölgenin tüm dünyadan yaptığı ithalatın payı bugün yüzde 2 olabilir ama önümüzdeki yıllarda bu pay çok daha yukarılara çıkacak. Dolayısıyla bizim daha fazla ihracat yapmamız için bölgeye daha fazla odaklanmamız gerekiyor. Arkadaşlar, yarın işadamlarımızla yapacağınız toplantıda ve sonrasında yapacağınız bütün toplantılarda, işadamlarımızı görev yaptığınız ülkelere sadece ihracata değil, aynı zamanda yatırımlara da davet edin. Yarın bugünden daha parlak olacak. Çünkü bu bölge önümüzdeki dönemde çok daha parlak olacak. Bu anlayışla bizim Sahra Altı Afrika’da yerimizi şimdiden almamız lazım.”“2012 YILI İHRACATI BÖLGEYE ARTIŞ 2011’E GÖRE YÜZDE 7,7 ARTIŞA TEKAMÜL ETMİŞTİR”Bundan 11 yıl önce 48 Sahra Altı Afrika ülkesine 430 milyon dolar ihracatımız olduğunu kaydeden Çağlayan, “Bu rakam geçtiğimiz yıl 9 katına çıkarak 3,9 milyar dolara yükseldi ve tarihimizde bir rekor kırmıştır. 2012 yılı ihracatı bölgeye artış 2011’e göre yüzde 7,7 artışa tekamül etmiştir. Bölgenin dünyadan mal ithalatı 343 milyar dolar ve bizim bölgenin ithalatındaki aldığımız pay yüzde 1,3. Bu yılın ilk 9 ayında bölgeye ihracatımız yüzde 7,5 artışla 3,1 milyar dolar oldu. Yılsonuna geldiğimizde geçtiğimiz yıl bölgeye yaptığımız 3,9 milyar doları geçip, inşallah yeni bir rekor kıracağız. Diğer taraftan 2002 yılında bölgeden ithalatımız 557 milyon dolar iken, 2012 yılında 2,6 milyar dolar ithalat gerçekleştirdik. Bu 2011’e göre 2012 yılında bir düşüş kaydetti. Toplam ithalatımız içinde Sahra Altı Afrika’nın payı sadece yüzde 1,1. Bu yılın 9 ayında ise bölgeden ithalatımız yüzde 9,4 düşüşle 1,8 milyar dolar olmuştur. Sahra Altı Afrika’nın 2002-2012 döneminde dünyadan ithalatı yıllık ortalama yüzde 18’lik bir artış gösterirken, Türkiye söz konusu dönemde bölgeye ihracatta yıllık ortalama yüzde 32 artış kaydetmiştir” değerlendirmesini yaptı.Türkiye’nin bu bölgede 17 ülkede temsilciliği olduğunu, ama 15 ülkede görev yapan ticaret müşavirleri bulunduğunu belirten Çağlayan, Uganda ve Sudan’da ise şu an sahada görev yapan olmadığını kaydetti. Yarın yapılacak Ticaret Müşavirleri-Firma Buluşmaları etkinliğinde toplam 17 ülke masası kurulacağını söyleyen Bakan Çağlayan, “Uganda ve Sudan masalarında da Bakanlığımızdan uzman arkadaşlarımız görev alacak. Bu 17 ülkenin 2002 yılında dünyadan ithalatı 56 milyar dolar iken, bu rakam 2012’de 263 milyar dolara ulaşmıştır. Ayrıca bu ülkeler, Sahra Altı Afrika bölgesinin toplam talebinin yüzde 82’sini oluşturuyor ve bu 17 ülkenin dünyadan ithalatı son 10 yılda yıllık ortalama yüzde 20 artış göstermiştir. Ülkemiz bu 17 ülkeye 2002 yılında 331 milyon dolarlık ihracat yaparken, 2012 yılında ihracatımız 2,6 milyar dolara ulaşmıştır. 2013 yılı 9 aylık ihracat rakamımızın ise 2,1 milyar dolar olduğunu görüyoruz. Temsilciliğimiz olan bu ülkelere yıllık ortalama ihracat artışımız yüzde 25. Bu durum konjonktürel bir gelişme değil, bölgenin sahip olduğu potansiyelin doğal göstergesi” şeklinde konuştu.PAZAR ÇEŞİTLENDİRMESİ2008 yılında başlayan küresel krizle beraber yeni başlamış olduğu bakanlık göreviyle birlikte belli pazarlara bağımlı kalmayıp, o pazarlardaki gücü kuvveti eksiltmeden devam ederken pazar çeşitliliğini ve dünyanın her yerinde olmayı kendilerine ilke edindiklerini vurgulayan Bakan Çağlayan, şunları söyledi:“İhracatta pazar çeşitlendirme çalışmalarımız kapsamında 2012-2013 dönemi için 17 hedef ve 27 öncelikli ülke belirledik. Sahra Altı Afrika Bölgesi içerisinde iki ülke, Güney Afrika Cumhuriyeti ile Nijerya hedef ülkeler; Etiyopya, Gana, Tanzanya, Angola ve Kenya’dan oluşan 5 ülke ise öncelikli ülkeler arasında yer alıyor. Pazar çeşitlendirme çalışmalarımız ile ihracatımıza son 4 yılda toplam 43,6 milyar dolarlık ihracat artışı sağladık. Bu 43,6 milyar dolarlık ihracat pazar çeşitlendirmesi ile elde edilememiş olsaydı Türkiye geçen yıl Cumhuriyet tarihindeki en yüksek mal ihracatı asla göremezdi. Çünkü Avrupa’nın payı yüzde 50’lerden yüzde 38’lere kadar ihracattaki payı düşmüştür. Bu ortamda elimiz kolumuz bağlı oturamazdık. Evet, dünyanın eksenini takip ettik. O dönemde maalesef bizi haksız yere suçlayanlar oldu ve Türkiye’nin ekseni kaydı dediler. Türkiye eksenini batıdan doğuya kaydırıyorlar dediler. Hep söyledim tekrar söylüyorum, aslında kayan her birinin kendi ekseniydi. Doğrudur Türkiye eksen kaydırdı ve Türkiye eksenini doğru bir şekilde kaydırdı. Kendi eksenini dünya eksenine oturtarak, ihracatını geçen yıl dünyada en fazla yapılan ikinci ülke olma özelliğine sahip oldu. Türkiye’yi 3 yıl önce haksız yere eleştirenler bu işin ne kadar doğru yapıldığını ve ne kadar doğru bir iş olduğunu şimdi bizden daha savunuyorlar. Bu 43,6 milyar dolarlık ihracat pazar çeşitlendirmesi içerisinde Sahra Altı Afrika’nın katkısı 3,1 milyar dolar. Önümüzdeki dönemde bu rakamın daha da artmaması için bir sebep göremiyorum. Amacımız bunu çok daha fazla arttırmak.”BÖLGE İLE SERBEST TİCARET ANLAŞMALARISerbest Ticaret Anlaşmaları (STA) konusunda maalesef bu bölgede Türkiye’nin zayıf olduğunu söyleyen Çağlayan, “Sahra Altı Afrika’da sadece Morityus ile bu yıl yürürlüğe giren bir STA’mız var. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kamerun, Gana ve Seyşeller ile müzakerelerimiz devam ediyor. Bunların dışında Ekvator Ginesi ve 8 Batı Afrika ülkesinin oluşturduğu Batı Afrika Ekonomik ve Parasal Birliği ile STA görüşmelerine başlama yönünde adımlar attık” diye konuştu.Türkiye’nin işadamlarını dünyanın her yerinde yatırıma teşvik ettiğini kaydeden Çağlayan, dünyanın her yerinde yatırımlarımızın olması gerektiğini vurguladı. Çağlayan, işadamlarına yapılan yatırım çağrısının karşılık bulduğunu anlatarak, Kayseri’den bir kadın girişimcinin şuanda örnek olmak amacıyla ev tekstili konusunda ihracat yaptığını kaydetti. Türk iş dünyasının dünyada yaptığı yatırımların toplam 25 milyar doları geçtiğini de vurgulayan Bakan Çağlayan, “Bundan on yıl önce Sahra Altı’nda hemen hemen hiç yatırımımız yoktu. Şuanda bugün 2,6 milyar doları bulan yatırımımız söz konusu. Yatırımlarımızda 1,6 milyar dolar ile Etiyopya, 500 milyon dolar ile Güney Afrika Cumhuriyeti, 250 milyon dolar ile Sudan ön plana çıkıyor. Bu üç ülkenin dışında da artık işadamlarımız, yatırımcılarımız, madencilik ve inşaattan tekstil ve hazır giyime makine sektöründen tarıma pek çok alanda yatırım fırsatlarını kovalıyor. Artık şu bir gerçek: Türkiye, Çin ve Hindistan ile birlikte bölgenin en önemli stratejik ortaklarından birisi ve bu gücümüzü daha da fazla arttırmalıyız” ifadelerini kullandı.MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜTürkiye’nin dinamik bir müteahhitlik sektörüne sahip olduğunun altını çizen Çağlayan, “102 ülkede 261 milyar dolar değerinde 7 bin 271 proje üstlenmiş durumda. Genel olarak Afrika’da payı 49 milyar dolar bedelli bin 25 proje üstlendik (Pay yüzde 18,8). Sahra Altı Afrika’da ise üstlendiğimiz 164 adet projenin değeri 8,3 milyar dolar. 28 Sahra Altı Afrika ülkesinde üstlendiğimiz bu projelerin bedeli, toplam proje bedelinin yüzde 3,2’si. Şu anda en fazla iş yaptığımız ülkeler; 2,4 milyar dolar ile Etiyopya (21 proje), 2,2 milyar dolar ile Sudan (64 proje), 1 milyar dolar ile Nijerya (17 proje) ve 800 milyon dolar ile Angola (2 proje). Gerek hastane inşası, gerek Hartum Uluslararası Havaalanı (TAV, 850 milyon dolar), demiryolu projesi, demiryolu hattı renovasyonu projesi Türk firmaları tarafından yapılıyor” diye konuştu.Konuşmasının sonunda Bakan Çağlayan şu mesajları verdi:“İşadamlarını mutlaka görev yaptığınız ülkelerle ihracat yapmanın yanı sıra yatırım yapmaya da davet edin. Türkiye için bu bölgenin öneminin madenden, yer altı kaynaklarından değil insanından kaynaklandığını vurgulayın. Bakanlığımızın faaliyetlerini, politikalarını iyi takip ediniz. ‘Türkiye’ imajını, markasını sonuna kadar kullanın. Bu noktada rakip ülkeleri, onların müşavirlerini, stratejik çalışmalarını yakından izleyin. Bana bir telefon mesafesindesiniz. Görev yaptığınız ülkelerdeki önemli gelişmeleri, Türkiye’den gelen heyetleri, yapılan önemli etkinlikleri günü gününe, saati saatine bana iletirken Bakanlığımız ilgili birimlerine de raporlayın. Biz görevimizi yaparken ne kadar proaktif, hızlı ve verimli çalışırsak o kadar mesafe kat ederiz.”Kısa bir anekdotla konuşmasını tamamlayan Çağlayan, “Bir ayakkabı firması, iki tane elemanını Afrika’da pazar araştırması yapmak için bölgeye gönderir. Aradan biraz zaman geçtikten sonra elemanlardan biri döner, patronuna şöyle bir rapor verir; ‘Afrika’da bizim için fırsat yok, çünkü hiç kimse ayakkabı giymiyor’. Daha sonra ikinci eleman gelir ve şöyle bir rapor verir; ‘Afrika’da bizim için fırsat çok, çünkü hiç kimse ayakkabı giymiyor’. Bizim bakış açımız ikinci elemanın bakış açısı gibi olmalı” ifadelerini kullandı.