22 Mayıs Avrupa Obezite Günü

OBEZİTE (Şişmanlık) NEDİR?

Besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır.

Obeziteye neden olan etmenler tam olarak açıklanamamakla birlikte aşırı ve yanlış beslenme ve fiziksel aktivite yetersizliği obezitenin en önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir. Bu faktörlerin yanısıra genetik, çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo-kültürel ve psikolojik pek çok faktör birbiri ile ilişkili olarak obezite oluşumuna neden olmaktadır. Tüm dünyada özellikle çocukluk çağı obezitesindeki artışın sadece genetik yapıdaki değişikliklerle açıklanamayacak derecede fazla olması nedeniyle, obezitenin oluşumunda çevresel faktörlerin rolünün ön planda olduğu kabul edilmektedir.

Obezitenin oluşmasında başlıca risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır:

• Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları

• Yetersiz fiziksel aktivite

• Yaş

• Cinsiyet

• Eğitim düzeyi

• Sosyo – kültürel etmenler

• Gelir durumu

• Hormonal ve metabolik etmenler

• Genetik etmenler

• Psikolojik problemler

• Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama

• Sigara- alkol kullanma durumu

• Kullanılan bazı ilaçlar (antideprasanlar vb.)

Obezitenin gelişmesinde dikkat edilmesi gereken faktörlerden biri de yaşamın ilk yıllarındaki beslenme şeklidir. Yapılan çalışmalarda, obezite görülme sıklığının anne sütü ile beslenen çocuklarda, anne sütü ile beslenmeyen çocuklara göre daha düşük oranlarda olduğu, anne sütü verme süresinin, tamamlayıcı besinlerin türü, miktarı ve başlama zamanlarının obezite oluşumunu etkilediği bildirilmektedir ,

OBEZİTE NASIL ANLAŞILIR?

Günümüzde obezitenin tarifinde, derecelendirilmesinde, izlenmesinde yaygın olarak BKI (beden kütle indeksi) ve bel kalça oranı kullanılmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) BKI’ni kullanarak şişmanlığı derecelendirmiş ve aşağıdaki tabloda sınıflamasını vermiştir. BKI: kg cinsinden ağırlığın, metre cinsinden boyun karesine bölünmesi ile bulunur. (BKI= ağırlık (kg) / boy (m²)

DEĞER ARALIĞI

SONUÇ

18,5 kg/m²'nin altında olanlar

Zayıf

18.5 – 24,9 kg/m² arasında olanlar

Normal kilolu

25 – 29,9 kg/m² arasında olanlar

Fazla kilolu

30 – 39,9 kg/m² arasında olanlar

Obez (şişman)

40 kg/m²'nin üzerinde olanlar

İleri derecede obez (morbid obez)

Beden kitle indeksinin yanı sıra bel çevresi ölçümü de, obezite tehlikesinin düzeyini belirlemede kullanılır. Erkeklerde bel çevresi 94 cm'yi geçerse artmış risk, 102 cm'yi geçerse yüksek riskten; kadınlarda ise bel çevresi 80 cm'i geçerse artmış risk, 88 cm'i geçerse yüksek riskten söz edilmektedir.

İlk etapta yapılan bu ölçümlerin dışında, metabolizma hızı ölçümü ve detaylı vücut analizleriyle de kişinin obezite sorunu hakkında daha ayrıntılı bilgi elde edilebilmektedir.

Sadece obeziteden kurtularak bu hastalıklarla da savaşabilirsiniz:

• Diyabet (şeker hastalığı)

• Kalp rahatsızlıkları

• Damar sertliği

• Yüksek kolesterol

• Gut hastalığı

• Yüksek tansiyon

• Solunum rahatsızlıkları

• Eklem hastalıkları

• Âdet düzensizlikleri

• Kısırlık

• İktidarsızlık

• Safrakesesi rahatsızlıkları

• Kadınlarda meme ve rahim kanseri

• Erkeklerde prostat kanseri

• Bağırsak kanseri

• Psikolojik şikâyetler

OBEZİTEDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?

Uzmanlar, modern çağın tehlikeli hastalığı olan obezite ile mücadele etmek için işe bisikletle gitmekten, televizyon izleme süresini azaltmaya kadar bir dizi önlem alınabileceğini belirtiyor.

• Yağ ve şeker oranı düşük, lifli besin değeri fazla olan gıdalar tercih edilmeli, beslenmede margarin yer almamalıdır.

• Kademeli olarak fast food tüketimi azaltılmalıdır.

• Gece yatmadan önce kalori bakımından yüksek yiyecekler tüketilmemelidir.

• Çocuğa susadığında meşrubat değil su verilmelidir.

• Çocuğa yiyecekler arasında ayrım yapmaması gerektiği anlatılmalıdır.

• Yiyecekler hiçbir zaman ödül olarak sunulmamalıdır.

• Yiyecek ve içeceklerin mutfak masası gibi belli yerde tüketilmesi sağlanmalı bilgisayar ya da televizyon karşısında yemek yeme engellenmelidir.

• Televizyon izleme, bilgisayar oyunları gibi pasif ev içi faaliyetler kısıtlanmalı. televizyon ve bilgisayar çocuğun yatak odasına konulmamalıdır.

• Asansör yerine merdiven kullanılmalıdır.

• Alışveriş gibi aktivitelerde arabanızı uzağa park edip kalan mesafe yürünmelidir.

• Günde 8-10 bardak su için.(yaklaşık 2 litre)

• Günlük aktiviteler artırılmalı.