30 yıl sonra yeni lider aramak...

John Leyne

BBC Kahire muhabiri

Kahire'de günün sabahın erken saatlerinde başlamadığını öğrenmem uzun zamanımı almadı.

Aslına bakarsanız akşam saatlerine kadar kentin uyandığını söylemek mümkün değil. Ardından da yaşam sabahın erken saatlerine kadar sürecek. Sokak kenarlarındaki kahvehanelerde kaldırımlar üzerine kurulmuş masalar, bir yandan nargile tüttürüp çaylarını yudumlarken tavla oynayan erkeklerle dolu. Oyuncak dükkanları, pastaneler geceyarısından sonraya kadar açık. Nil nehri üzerindeki gece kulüpleri ise tıklım tıklım, mesaileri bittiğinde güneş doğmuş oluyor.

Bu Kahire'de, bir gün bir siyasi mitingi izlemek üzere kendimi kentin en yoksul kesimlerinden birinde buldum. Miting akşamın geç saatlerinde yatsı namazından önce başlamadı....Yerel siyasetçiler, posterler, video görüntüleri, ses sistemleri ve yiyecek içeceklerle, Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek'in oğlu Cemal Mübarek'i başkan adaylığına ikna etmeye çalıştıkları imza kampanyası için toplanmışlardı. Şimdi bu bir çelişki gibi görünebilir, ama aslında öyle.

Cemal Mübarek, ayrıcalıklı bir çocuk olarak biliniyor. Cumhurbaşkanlığı sarayında doğmuş. Yakın zamanda hamile eşini bir Mısır hastanesinde riske atmak yerine doğum yapması için İngiltere'ye götürdü. Ama izlediğim ''bu halk hareketi'nin liderleri Mübarek'i Mısır'ın ''değişime'' ihtiyacı olduğu, daha da önemlisi ''seçkinlerin kontrolüne son vermek için istediklerini'' söylüyor.

Bunun ne denli kendiliğinden gelişen bir kampanya olduğuna süpheyle bakanların, devletin desteğinden kuşkulananların varlığına şaşmamak gerek. Hüsnü Mübarek 29 yıldır devlet başkanı. Kendisi, ülkeye istikrar getirdiğini söylüyor, başkalarına göreyse, gelen ülkenin yerinde saymasından ibaret.

Alın size bir örnek: Yaşadığım binadaki asansörler... Buraya taşındığımdan beri, üç asansörden ikisi bozuk. Mülk sahibine karşı daha katı bir yaklaşım sergilememiz gerektiğini söylediğimde aldığım yanıt ''O kadar da kolay değil'' oldu. Bina 1952'deki devrimin ardından yaşanan o dramatik 10 yıllık dönem içinde kamulaştırılmış. Ardından da kira bedellerini hükümet belirlemeye başlamış. Bundan en büyük kazancı sağlayan da, bir kaç dolara kiraladıkları evleri bizim gibi başkalarına devren kiralayan kiracılar olmuş aslında. Dolayısıyla mülk sahipleri için de apartmanların ya da evlerin bakımı konusunda harekete geçmelerini, bu binaları elden geçirmelerini sağlayacak herhangi bir teşvik edici bir sebep de yok. Bu nedenle de kent merkezi, çürümekte olan eski ama çok güzel binalarla dolu.

Köhneleşen siyasi sistem Siyasi sistem de benzer durumda. 50 yıl önce bir devrimin ardından doğan sistem şimdi değişime direnen bir yapı olarak niteleniyor. Yoksulluk, düşük okuma yazma oranları... Ve şok edici intihar istatistikleri, yılda beş bin kişi intihar ediyormuş...

Bir başka siyasi toplantıda Birleşmiş Milletler'e bağlı Atom Enerjisi Kurumu'nun eski başkanı Muhammed el Baradey'le karşılaştım. Mısır'a siyasi sistemi şeffaflaştırmak ve demokratikleşmek için dönmüştü. Cemal Mübarek yanlılarındaki kafa karışıklığının tersine Baradey'in mitinginde istekli gençlerin yarattığı izdiham vardı. Gençlerden biri de, toplantının soru-cevap bölümünü elindeki minik kamerayla internette naklen yayınlıyordu.

Baradey, cumhurbaşkanlığı için aday olmadığında ısrarcı. Adil ve hür seçimde bile güçlü bir destek alacağı kuşkulu. Şimdiki tuhaf seçim kuralları gereği aday da olamıyor zaten. Aslında adaylık koşullarını açık ara taşıyan ve kazanma şansı olan tek aday, kimse için şaşırtıcı olmayacaktır muhtemelen, Cemal Mübarek. Her şey, Arap dünyasında yeni bir hanedan içi devir teslime işaret ediyor.

Ama bu günlerde eğer bir nabız yoklaması yaşanıyorsa, o zaman rejimin Cemal Mübarek konusunda dev bir özgüven eksikliğine tanık olduğumuz söylenebilir. İktidar partisinde bir bölünme mi var? Yoksa ordu mu karşı? Ya da babası mı oğluna bir siyasi miras bırakmaya kuşkuyla mı bakıyor? Peki Amerikalılar ne düşünüyor?

Herkes yasaklı Müslüman Kardeşlerin bu genç adamı denemek belki de yıkabilmek için pusuda beklediğinin farkında. Hangi gerekçeyle olursa olsun, sonuçta, Mısır'da yıllar sonra ilk kez kimse ne olacağını bilmiyor.

Ama ben şimdi son bir kaç günde binamdaki asansörlerin esrarengiz bir şekilde çalışmaya başladığını söyleyebilirim. Ancak içlerinden birinin çalışmak için sert bir tekme beklediğini de eklemem gerek.