50 metrelik işgalin sonu: Felaket

Bu hatayı kentsel dönüşümün öncülüğünü üstlenen TOKİ'nin yapması gözlerin bir kez daha kuruma çevrilmesine neden oldu.

[ ****](http://aktuel.mynet.com/galeri/haber/samsunda-sel-faciasi-sel-6-can-aldi/10309/406923/) [** **](https://www.mynet.com/samsunda-sel-10-can-aldi-2697515-myvideo)

[ ****](https://www.mynet.com/meteorolojiden-karadeniz-icin-yeni-uyari-110100639485)

Samsun-Canik'te 70 metrelik dere yatağı, zamanla 20 metreye indirilip bölge imara açılınca felateket de gecikmedi. Şiddetli yağışla taşan nehir de TOKİ'nin yaptığı evleri yuttu, 6'sı çocuk 9 kişi hayatını kaybetti. 4 kişi de kayboldu.

Doğu Karadeniz'de iki gündür etkili olan sağanak yağış Samsun'da faciaya yol açtı. Önceki akşam saat 18.00'de başlayan ve 22.00 sıralarında şiddetini artıran yağmur gece boyu devam etti. İlkadım ve Canik ilçelerini gece yarısı sel bastı. Sel suları araçları sürükledi, dev ağaçları yerinden söktü, birçok evi su bastı. Vatandaşlar araçlarının içinde mahsur kaldı. Küçük Sanayi Sitesi sulara gömüldü. Sabahın ilk ışıklarıyla birlikte sel felaketinin boyutu da ortaya çıktı.

Faciaya, taşan Mert Nehri'nin dere yatağının daraltılması neden oldu. 1970'li yıllarda Mert Nehri'nin bulunduğu bölgede dere yatağı 60-70 metre genişlikteydi ve tek katlı gecekondulardan başka yapılaşma yoktu. Ancak yıllar içinde bölgenin imara açılmasıyla birlikte çok katlı konutlar yapıldı ve Canik, kentin ikinci büyük ilçesi haline geldi. Bu esnada Mert Nehri'nin dere yatağı yer yer 20 metreye kadar daraltıldı.

**'KAPAKLAR PATLADI'**

2 yıl önce sahiplerine teslim edilen ve yakınından iki dere geçen TOKİ Konutları'nın da dere yatağına yapıldığı belirtildi. Vatandaşlar, TOKİ Konutları'na 3 kilometrede DSİ'nin baraj yaptığını, gece boyu süren şiddetli yağış nedeniyle barajın suyu tutamadığını ve kapaklarının patladığını, suyun önce barajın yakınındaki çöp arıtma tesisine ulaştığını, oradan da 1 kilometre uzaklıktaki konut bölgesine aktığını öne sürdü.

**YAĞMACILAR BOŞ DURMADI**

Bölgede inceleme yapan Samsun Valisi Hüseyin Aksoy İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ekiplerince felakete müdahale edildiğini kaydetti. Ayrıca belediye hoparlörle Mert Nehri ve Yılanlı Deresi yakınındaki evlerin tahliye edilmesi yönünde uyarı yaptı. Uyarının ardından çok sayıda ev tahliye edildi, vatandaşlar yüksek yerlerde oturan yakınlarının yanına sığındı. Ancak dereye 150 metre uzaklıktaki TOKİ Konutları'nda oturanların "Su buraya kadar ulaşmaz" diyerek evlerini terk etmediği iddia edildi. Samsun-Ordu Karayolu üzerinde bulunan ve kısa süre önce açılışı yapılan bir alışveriş merkezinde bulunan işyerleri de sel suları nedeniyle zarar gördü. İş yerlerinde bulunan malzemeler yollara saçıldı. Yaşanan felaketi fırsat bilen bazı yağmacılar, eşyaları topladı. Samsun'da gece boyunca süren sağanak yağmur dün sabah saatlerinde etkisini yitirdi. İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü'nde Vali Aksoy başkanlığında kriz masası oluşturuldu. Aksoy ile Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz da dün sabah konutların bulunduğu Gaziosmanpaşa Mahallesi'ne giderek arama-kurtarma çalışmalarını yerinde inceledi, yetkililerden bilgi aldı. Bu sırada bazı mahalle sakinleri tepki gösterdi.

**BABA VE ÇOCUKLARI ÖLDÜ**

Sel felaketinde, Gaziosmanpaşa Mahallesi'ndeki 450 haneli Kuzey Yıldızı TOKİ Konutları büyük zarar gördü. Yakınındaki Mert Nehri'nin taşması sonucu saat 02.00 sıralarında TOKİ Konutları'nın bodrum katları sular altında kaldı. Alt katlarda oturan ailelerin büyük bölümü kendi imkânlarıyla sel sularından kurtulmayı başarırken, bazı vatandaşlar dışarı çıkamadı. Tıpkı bodrum katında yaşayan apartman görevlisi Recep Yılmaz ve ailesi gibi. Anne Hüsniye Yılmaz vatandaşlar tarafından kurtarılırken; baba Recep Yılmaz, 6 yaşındaki kızı Azime'yi alarak kendini dışarı attı.

Ancak çiftin çocukları 1.5 yaşındaki Hüseyin ve 5 yaşındaki Abdullah'ın cesetlerine ulaşabildi. Yine TOKİ Konutları'nda oturan apartman görevlisi 40 yaşındaki Kenan Yazıcı da çocukları Mücahit Yazıcı (16) ve Bedirhan (9) ile birlikte hayatını kaybetti. Eşi Kenan Yazıcı’dan bir süredir ayrı yaşayan Selma Yazıcı, olayı öğrenince koşup geldi, “Çocuklarım içeride. Onları kurtarın” diye bağırarak su dolu eve girmek istedi. Kadını kurtarma ekipleri engellerken, çevredeki vatandaşlar da sakinleştirmeye çalıştı.

**IRMAK KENARINA FRANSIZ BALKONU**

TOKİ’nin Mert Irmağı’nın kenarına yaptığı evlerin zemin katları sular altında kaldı. Faciada 5’i, “Yıldız gibi parlayan proje” diye tanıtılan Fransız balkonlu evlerde olmak üzere, 9 kişi öldü.

Mert Irmağı’nın taşması sonucu yaşanan sel, 2010’da ilk etabı tamamlanan 2688 konutluk TOKİ Kuzey Yıldızı Projesi’ni vurdu. Buradaki evlerin zemin katları sular altında kaldı. Selin vurduğu bölgelere iş makinelerinin ulaştırılmasında güçlük çekilirken, güvenlik güçleri binaların alt katlarında oturanların evlerini tahliye etmesi için sürekli anons yaptı.

**Düğünden dönerken**

Çarşamba ilçesinde düğüne katılıp Samsun’a dönen Bütüner Ailesi’nin otomobili Samsun-Ordu karayolu Derbent mevkisinde sel sularına kapıldı. Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nde memur olarak çalışan 40 yaşındaki Murat Bütüner yaralı olarak kurtarılırken, eşi 36 yaşındaki Emine Bütüner ile çocuğu 6 yaşındaki Mihra Bütüner ve 22 yaşındaki Seher Özkan’ın cesetleri bulundu. Denize sürüklenen araçta olduğu tahmin edilen 9 yaşındaki Berka bulunamadı. Hurdacılık yapan 45 yaşındaki Mehmet Yaylacıoğlu’nun cesedi ise TOKİ konutlarına

1 kilometre uzaklıkta ırmak kenarında bulundu.

**Metrekareye 48.8 kilo yağış**

Derbent mevkisinde yağış sırasında meydana gelen heyelanda sürüklenen araçta bulunan 4 kişi son anda kurtarıldı. Samsun Valisi Hüseyin Aksoy, metrekareye 48.8 kilogram yağış düştüğünü belirtti. Selin en fazla etkili olduğu Gaziosmanpaşa Mahallesi’nde çıkan söylenti halkı paniğe sürükledi. Sulama göletinin kapaklarının çöktüğü söylenince mahalle sakinleri kaçışmaya başladı. Halkı polis sakinleştirdi.

**Şehidin oğlu son anda**

Hakkari’nin Yüksekova ilçesindeki Yeşiltaş Karakolu’nda iki hafta önce şehit olan 9 askerden Piyade Er Umut Bulut’un, Canik İlçesi’ndeki baba evi de sular altında kaldı. 58 yaşındaki Mustafa Bulut, 9 aylık torunu Selçuk Yağız’ı kucağına alıp, eşi, gelini ve 2 kızıyla üst kattaki komşularına sığındı. Dairesi tamamen sular altında kalan Mustafa Bulut, oğlunun acısını unutmadan sel felaketi yaşadıklarını söyledi.

**Yıldız proje**

9 kişiye mezar olan Kuzey Yıldızı Projesi’nin Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı’nda Fransız balkonları bile düşünüldü ve şöyle denildi: “Projenin batısında yer alan Mert Irmağı’nın yarattığı su etkisi potansiyeli ırmak boyunca oluşturulan rekreasyon alanlarıyla kullanılmıştır. Proje alanının rekreasyon alanıyla bağlantı oluşturduğu noktalarda doklar oluşturulmuştur. Projede konutlar 12 katlı ve her katta 4 daire bulunacak şekilde tasarlanmıştır. Yan cephelere Fransız balkonlar eklenerek ön ve arka cephelerde klima ünitelerinin gizlenmesi için alüminyum profiller kullanılmıştır.”

**Uzmanlar ne dedi: Yer seçimi yanlış**

Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu: Türkiye’de subasmanının su ile ilişkisi yok. Subasman seviyesini 100 yıllık sel su seviyesine göre belirleyip bina yapmadıkça selden kurtulamayız. TOKİ’nin hatası 100 yıllık su seviyesinin altında yaşam alanlarına izin vermiş, yapmış olmasıdır. Türkiye’de dağın tepesine de, derenin kıyısına da aynı şekilde bina yapılıyor. Risk analizine göre bina yapma mantığı yok. Samsun’a 1 aylık yağış 1 günde yağmışmış. Şehirler, 100-500 yılda yağabilecek en şiddetli yağışın su seviyesine göre yapılır.

- Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu: Mert Irmağı, havzasıyla ilgili sel riski olduğu öteden beri bilinen bir konudur. Örnek model olan bu konutların sellere karşı setlerin yapılması, drenajların tamamlanması ve diğer önlemlerin alınması gerekirken, bunların hiçbirinin yapılmadığı anlaşılıyor. TOKİ, dereye yakın yerde yerleşim kararı vermiş, çevrede önlem alınmamış. Sahil tarafında 1 kilometre boyunca dolgu yapılmış, bu dere suyunun denize ulaşmasını engellemiş. Afet yönetimi açısından ciddi ihmal ve problemler var. Vatandaşa herhangi bir uyarıda bulunulmamış. Sel aşamasına gelindiğinde kurtarma yardımı yapılmamış. TOKİ konutları bir anlamda afetlere davetiye çıkarmış.

- Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulu üyesi Esra Oğuz: Doğru yerde doğru yapılaşma olmadığı zaman doğa olayları afete dönüşüyor. Dere yatakları kapatılıyor, aşırı betonlaşma ve suyun emilimini sağlayacak yeşil alanlar imara açılıyor. Bu olay gösterdi ki TOKİ konutları doğru yerde yapılmamış. İstediğiniz kadar mühendislik hizmeti yapın, doğa son sözü söylüyor.

- İnşaat Mühendisleri Odası Saymanı Nevzat Ersan: Büyüklerimizin bir lafı vardır, ‘Dere yatağına ev yapma sel alır, tepeye ev yapma yel alır.’ Bunlar da dereye ev yaptığı için sel aldı. DSİ belli bir yerde taşkın koruma alanı ilan eder. Bu içinde mi dışında mı onu tespit etmeye çalışıyoruz. Dere yatağına konut yapmanın hiçbir mantığı ve felsefesi olmaz.

Ajanslar