6 liderin 'yuvarlak masa' toplantısının ardından, HDP ile müzakere kapısı açılabilir mi?

Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP), "güçlendirilmiş parlamenter sistem" çalışmasını tamamlayan altı muhalefet partisi liderinin 12 Şubat'ta gerçekleştirdikleri "yuvarlak masa" toplantısına yönelik "yok sayılıyoruz" tepkisinin nedenleri tartışılıyor.

Davet sahibi olan CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun, "HDP ile görüştükleri ve gerektiğinde de görüşmeye devam edecekleri" yönündeki açıklamalarına karşın HDP, "Cumhurbaşkanlığı için ortak aday belirleme, demokratikleşme, sistem değişikliği süreçlerine" partilerinin dahil edilmesi için "müzakere formülü"nün masaya konulmasını istiyor.

HDP'yi "aceleci" ve "tabana mesaj verme kaygısıyla hareket etmekle" eleştiren bazı muhalefet partili yöneticiler ise ilerleyen süreçte HDP ile seçime dönük görüşmelerin yürütüleceğini ifade ediyor.

Güçlendirilmiş parlamenter sistem için ortak çalışma yürüten CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi Genel Başkanları 12 Şubat'ta Çankaya Belediyesi'ne ait Ahlatlıbel tesislerinde "çalışma yemeğinde" bir araya gelmişti.

Bu toplantıya en sert tepki ise "yok sayıldık" diyen HDP'den gelmiş ve bazı HDP yöneticileri cumhurbaşkanlığı seçimlerinde "kendi adaylarını çıkarabileceklerini" de ifade etmişti.

HDP kulislerinde 6 muhalefet partisine yönelik tepkinin nedenleri ve seçim işbirliğine ilişkin beklentiler konusunda şu değerlendirmeler yapılıyor:

Tepkiye neden olan ifade: 'Yarının Türkiyesini kurmak'

6 liderin yuvarlak masa toplantısına tepkinin asıl nedeni olarak, zirve sonrasında yapılan yazılı açıklamadaki bazı ifadeler gösteriliyor:

"Bu bir Millet İttifakı masası, genişlemesini konuşuyoruz, dense anlarız. Ama bildiride, 'bugün burada milletimiz adına yarının Türkiyesini inşa etmek için önemli bir adım attık' deniliyor.

"Türkiye'nin geleceğini ve anayasal idari yapısını konuşuyorlar. Biz zaten Millet İttifakı içinde yer almayacağımızı söylemişiz. Ama Türkiye'nin geleceği, idari yapısı, anayasa değişikliği konuşuluyorsa, bizim orada olmamız gerekirdi. Çünkü bu konularda bizim de fikirlerimiz var ve tutum belgesi ile kamuoyuna açıkladık. HDP'nin de görüşlerini dikkate alan bir formülasyon yapılabilirdi, bu dikkate alınmadığı için de bizde öfke yaratıyor."

• 6 muhalefet liderinin buluşması: İttifak için Seçim Yasası değişikliği beklenecek

'Taban, 'Ne değişecek' diyor'

HDP kaynakları, 6 muhalefet liderinin birlikte verdiği fotoğrafın, parti tabanında "dışlanmışlık" algısı yarattığı ve bunun karşılığında da seçmenin "iktidar değişse ne değişecek?" sorusunu kendilerine yönelttiğini ifade ediyor:

"Birlikte fotoğraf verilip, 'Yarının Türkiyesini inşa etmek için adım attık' dendiği zaman bu dışlayıcılık anlamına geliyor. O zaman da tabanımız şunu söylüyor: 'İktidar bizi dışlıyor, muhalefet de bizi dışlıyor, yok sayıyor. O zaman bizim için ne değişecek, biz niye onların adaylarına destek vereceğiz?'

"Asıl rahatsızlık nedeni bu. Evet biz, üçüncü bir ittifak veya demokrasi ittifakı olarak seçime girebiliriz ama cumhurbaşkanlığı seçimi ve seçim sonrasında yol temizliği konusunda veya anayasa değişikliği gibi konularda tek başına değiştirme şansımız yok. Onun için de Millet İttifakı ile bu süreci müzakere etmemiz lazım. Onun için diyoruz ki bir müzakere formülü ortaya konulmalı."

6 liderin buluşması sonrası yapılan yazılı açıklamada, "eşit yurttaşlık" vurgusu yapılmasına karşın, Kürt sorunun demokratik çözümüne vurgu yapılmaması da HDP'nin rahatsızlık konularının başında yer alıyor.

'Birinci tercih ortak aday'

Parlamento ittifakı konusunda bir taleplerinin olmadığına dikkat çeken HDP yöneticileri, muhalefetle işbirliği alanlarını "cumhurbaşkanlığı seçimi" ve seçim sonrasına dönük demokratikleşme adımları, olası anayasa değişikliği olarak ifade ediyor.

HDP kulislerinde, muhalefet tarafından da dışlanmaları halinde "kendi adaylarını çıkarabilecekleri" yönündeki sesler yükselse de, bunun "birinci tercih olmadığı" dile getiriliyor:

"Kendi adayımızı çıkarmak, asla birinci tercihimiz değil, amaç ortak aday çıkarmak. Birinci turda, büyük kazanmak iddiasındayız. Eğer muhalefetin ortak adayı soldan veya sola yakın bir aday olursa, bu büyük ihtimalle ortak aday olur.

"Ancak eğer Millet İttifakı derse ki biz sağdan bir çatı aday göstereceğiz, o zaman belki bizim birinci turda kendi adayımızı çıkarmamız sözkonusu olabilir. Seçim ikinci tura kalırsa, bizim o zaman Millet ittifakı'nın ya da o zaman adı ne olacaksa, onun adayını desteklememiz söz konusu olabilir. Sandığa gitmeme gibi bir tercih şu an için gündemde değil."

• 2022'de Türkiye siyasetinin rotasını ekonomi belirleyecek
• 6 muhalefet lideri buluştu: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e geçmek ortak ve öncelikli hedefimiz

Muhalefet, HDP'nin eleştirilerine ne diyor?

Ahlatlıbel zirvesinde liderleri bir araya gelen muhalefet partileri, HDP'nin tepkisini "erken ve aceleci" olarak nitelendirirken, bu tepkilerin daha çok "kendi tabanını konsolide etmeye dönük" hamle olduğu yorumu yapılıyor.

Yerel seçimlerde "İYİ Parti ile yan yana getirmeden" HDP ile işbirliği kapılarını açık tutan ve ve büyükşehirlerde bu partinin desteğini alan CHP, geçmiş yıllara göre ellerinin daha rahat olduğunu ve HDP ile bundan sonra da daha açık görüşmeler yürütüleceğini ifade ediyor.

CHP olarak siyasi partilerle "ikili, üçlü" görüşmelerin yürütülebileceğine dikkat çeken CHP kurmayları, cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi ve demokratikleşme, anayasa değişikliği konularında HDP ile görüşmelerin yapılacağını ve bu diyalog zeminlerinin oluşturulmasına dönük formüllerin de bulunacağını ifade ediyorlar.

'Muhalefet oyununu çok iyi kurmalı'

6 muhalefet partisi içinde HDP ile "yan yana" gelmeyi reddeden tek parti ise İYİ Parti.

"Merkez sağda" konumlanma iddiasına karşın İYİ Parti, parti yönetiminde ülkücü kökenli isimler egemen. Genel Başkan Meral Akşener'in HDP'ye mesafeli olduğu ve açık bir seçim işbirliğine de karşı görüşte olduğu biliniyor.

Bu nedenle bu iki partinin aynı ittifak içinde yer alması mümkün görünmüyor. Ancak, kritik görülen cumhurbaşkanlığı seçiminde işbirliğinin "CHP kanalıyla" yapılacağı da kulislerde konuşuluyor.

Ancak gerek cumhurbaşkanlığı adaylığı ve gerekse HDP'ye karşı İYİ Partili bazı yöneticilerin yaptığı sert açıklamaların bu süreci de zora sokacağı yorumları da yapılıyor.

Bazı İYİ Parti kurmaylarına göre, parti içinden farklı seslerin çıkması "parti içi demokrasinin gereği. Ve bu farklı sesler, her zaman partinin genel politikasını yansıtmıyor."

Önümüzdeki seçimin muhalefet için son derece kritik olduğuna dikkat çeken bir İYİ Partili bir kaynak, muhalefetin çok "stratejik" davranması gerektiği görüşünde:

"Herkes büyük fotoğrafı görmeli ve adımlarını duygusal değil akıllıca atmalı. Bu siyasi yapılanmamın havuz problemine dönüşmemesi lazım. Yani üstten suyu koyarken, alttan kaçırmamak lazım. Onun için akıllıca taktikler ve stratejik bir süreç yürütülmeli. Eğer iktidar tarafın her türlü oyunu mübah görüyorsa, muhalefet de kendi oyununu çok iyi kurmalı."

İYİ Parti'de ağırlıklı görüş, cumhurbaşkanlığı seçimi için oylarına ihtiyaç duyulan HDP'nin ilk tur için kendi adayını çıkarması, ikinci turda ise muhalefeti desteklemesi yönünde.

'Talepler, siyasi komisyonda tartışılır'

HDP'nin tepkisi Gelecek Partisi kulislerinde, "dışlanmışlık" üzerinden mağduriyet yaratarak "tabana mesaj" olarak yorumlanıyor.

6 liderin ilk kez bir araya gelerek görüntü verdiğini ve bu görüşmelerin ilk ayağını da "güçlendirilmiş parlamenter sistemin" oluşturduğuna işaret eden Gelecek Partisi kaynakları, HDP'nin "aceleci" davrandığı görüşünde:

"Sapla, saman birbirine karıştırılıyor. Ahlatlıbel zirvesinin ardından yapılan açıklama aslında o toplantının havasını yansıtmak için hazırlanmış bir metindi. Burada biraz acelecilik yapıyorlar. Ama o toplantıda alınan kararları insanlar görmek istemiyorlar.

"Alınan kararlardan bir tanesi de demokratikleşme, anayasa değişikliği, toplumsal taleplerin karşılanmasına ilişkin çalışmalar yürütmek üzere kurulacak olan siyasi bir komisyon kurulması.

"Türkiye'nin geleceğine, yarınına yönelik bir vizyon konulacaksa orada bunlar ele alınacak, ilkeler orada belirlenecek. Kürt sorununun demokratik çözümü de, Alevilerin sorunları da, diğer demokratikleşme taleplerinin görüşüleceği yer de o komisyon, yer alacağı belge de o komisyonun hazırlayacağı belge olacaktır."

• Kılıçdaroğlu'nun daveti üzerine altı muhalefet lideri ilk kez bir araya gelecek
• Erdoğan seçim kabinesi mi kuruyor?