600 Yıllık Camide, 1920'lerdeki Yunan Işgalinin Izleri Bulundu

Sultan 2. Murad tarafından 1426'da Bursa'da inşa ettirilen Muradiye Camisi'nin son cemaat mahallinde, 1920-1922'deki Yunan işgali sırasında yapıldığı anlaşılan Yunan bayrağı, ordu flaması ve taçtan oluşan "üçlü kompozisyon" tespit edildi.

Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce yürütülen "2012-2013 Yılları Restorasyon İşi" kapsamında, Osmangazi ilçesindeki tarihi Muradiye Camisi'nin son cemaat yerinde raspa (törpü, kazıma) ve kalem işi araştırmaları gerçekleştirildi. Araştırmalar sonucunda çeşitli desen ve filetolar (Üst üste yapıştırılan ahşap ve ona uygun malzemelerin yanlamasına kesilmesiyle elde edilen bir süsleme unsuru) ortaya çıkarıldı.

Son cemaat mahallinin güney duvarında, sıva altında koyu kırmızı renkte, kalın bordür şeklinde ele alınmış "1'inci dönem" (ilk inşa edildiği dönem) mihrabiye süslemeleri bulundu. "2'nci dönem"de (Yunan işgali dönemi) ise, sülyen boya ile aynı motiflerin üzerinden geçildiği tespit edildi. Yine aynı yüzeyde, sıva üzerinde, 1920-1922 yıllarında Yunan işgalcilerince yapıldığı anlaşılan Yunan bayrağı ve ordu flaması ile taçtan oluşan "üçlü kompozisyon" tespit edildi. Stampa üslubunda (Ağaç, metal vb. üzerine oyulduktan sonra bir yere basılan biçim) yapılan ve dört adet pencere alınlığında yer alan bu motiflerin, işgal sonrasında badana ile örtüldüğü belirlendi.

Ayrıca son cemaat mahalli, kubbeler, kubbe kasnakları ve mukarnaslarında (İslam sanatında mimari yapılardaki geometrik bir bezeme çeşidi) çeşitli renk ve desenlerde kalem işlerine rastlandı. Tüm bu bulgular, uzmanlarca fotoğraflanarak kayıt altına alındı. Caminin harim mahallinde henüz iş iskelesi kurulmadığı için raspa ve kalem işi araştırması yapılamadı. "Son cemaat mahallinde sıva altından çıkan 1'inci ve 2'nci dönem süslemelerden 1'inci dönemin yeterince fikir verecek kadar sağlam olduğu" tespit edildi.

Uzmanlar, son karar Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na ait olmak üzere sıva raspası yapılarak 1'inci dönem kalem işlerinin ortaya çıkarılması gerektiği kanaatine vardı. Tutulan rapor, Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'na gönderildi.

-Yrd. Doç. Dr. Yavaş: "Sanatsal değeri yok"-

"Muradiye Camisi Son Cemaat Yeri Kalemişi Raporu"na imza koyan Uludağ Üniversitesi (UÜ) Sanat Tarihi bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Doğan Yavaş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Muradiye Külliyesi'nde yaklaşık bir senedir restorasyon çalışmalarının devam ettiğini söyledi.

Külliyenin, Bursa'da yatan padişahların eserlerinden sonuncusu olduğunu anlatan Yavaş, "Osmanlı mimarisinde 16 ay gibi çok kısa sürede biten bir külliye bu. Uzun zamandır bakım yapılmadığı için biraz zarar görmüş. Detaylı bir restorasyon yapılıyor. Araştırma yapılırken son yapılan badananın hemen altında bir Yunan bayrağı, ordu flaması ve kralın tacından oluşan üçlü bir kompozisyon ortaya çıktı. Bunun 1920-22 yıllarında Yunan işgali sırasında yapıldığını anlıyoruz. Bunun en altında bizim aradığımız esas işlemeler ve nişler var" diye konuştu.

Yavaş, Yunan ordusunun Bursa'da bulunduğu yıllarda bazı eserlere zarar verdiğinin bilindiğini dile getirerek, "Onlardan bir tanesi de bu. Osmangazi Türbesi ve Irgandı Köprüsü gibi ama bu, onlara göre daha az zarar sayılabilecek kalem işi süslemeler... Gayet kalbur üstü yapılmış. Herhalde garnizona bağlı Yunan birliklerinden bir tanesinin karargahı ya da koğuştu. Bunu gösteren bir şekilde bu işareti yapmışlar basit bir şekilde. 4 ayrı işaretten bulunuyor. Niş üzerinde kemer aralığında bu şekilde işlemişler. Sanatsal değeri yok. Halkımız işgalden sonra badanayla kapatmış. Sanatsal bir değeri olmadığı için bunların saklanması söz konusu değil. Bir süre sonra bunları sökeceğiz" dedi.