8 bin Türk DNA'sı Rumlarda

Kıbrıs’ta 1974 ve öncesi çatışmalarda ölen Türk ve Rumların kemiklerini çıkartan BM’ye bağlı Kayıp Şahıslar Komitesi, binlerce kayıp yakınının DNA bilgilerini toplayarak kimlik tespiti yapan Rum Genetik Araştırma Enstitüsü’nün, “DNA bilgilerini, Türkler de dahil kimseyle paylaşmayız” ısrarı nedeniyle 5 aydır kriz yaşıyor. Duruma müdahale eden BM, enstitünün Rum müdürü Marios Kariolu’nun değiştirilmesini istedi ve kurumun sözleşmesini yenilemedi. Kriz nedeniyle kazılarda bulunan ve sırada bekleyen 526 kişiye ait kemikler kimlik tespiti bekliyor. Türk ve Rum kayıp yakınlarından yıllardır toplanan DNA verilerinin sayısı Genetik Enstitüsü’nün direnişi nedeniyle tam olarak bilinmiyor. Bugüne kadar 8 bine yakın Kıbrıslı Türk’ün DNA bilgileri enstitüye verildi.

**Adım adım kriz**

DNA krizi, Rum hükümetine bağlı, Genetik Araştırma Enstitüsü’nde BM çerçevesinde çalışan Türk ve Rum bilimadamlarına verilere ulaşımla ilgili zorluk çıkartılmasıyla başladı.

BM, geçen Kasım ayında rutin sözleşmesi sırasında enstitüye, veri kullanımında engel çıkartmaması şartı koydu ve aksi halde sözleşmeyi yenilemeyeceği uyarısı yaptı.

Enstitü bu süreçte, Türk ve Rumlardan toplanan DNA verilerinin ‘kurumun malı’ olduğunu ileri sürdü ve bilgileri vermeyeceği tehdidinde bulundu.

Bir Türk, bir Rum ve BM’den temsilciden oluşan Kayıp Şahıslar Komitesi, Rum üye Ilias Georgiadis’in de onayıyla DNA’ların iki toplumun ve komitenin malı olduğunu ilan etti. Enstitünün sözleşmesi yenilenmedi, BM DNA karşılaştırması yapılması için komitenin onayıyla uluslararası ihaleye çıktı.

DNA’ların komitenin malı olduğuna destek veren Rum üye Ilias Georgiadis, Rum yönetiminden gelen siyasi baskılar sonucunda sürpriz bir şekilde istifa etti. Rum Yönetimi, 5 ay boyunca atama yapmadı.

Rum milliyetçi partiler, ihaleyi yeni bir şirketin alması halinde, DNA verilerinin verilmemesi çağrısında bulundu.

**2 bin kayıptan 840’ı çukurlardan çıkartıldı**

1981 yılında BM’nin kararı çerçevesinde kurulan Kayıp Şahıslar Komitesi, Rumların Türk katliamlarına başladığı 1963’ten, 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’ndaki çatışmalarda kaybolan 2 bine yakın Türk ve Rum’u arıyor. Çalışmalar şöyle yapılıyor:

Komite, bir Türk, bir Rum ve BM temsilcisinden oluşuyor. Her karar ortak alınıyor.

Mali işleyişi, Slovakya’nın başkenti Bratislava merkezli BM Kalkınma Programı (UNDP) yürütüyor.

Ekipler, her iki toplumdan yapılan ihbarlar çerçevesinde hem KKTC hem Rum kesiminde kazılar yapıyor.

Bulunan kemikler Kıbrıs adasını ikiye ayıran BM denetimindeki ara bölgede kurulan antropoloji laboratuarında bir araya getiriliyor.

Ardından Rumlara ait Genetik Araştırma Enstitüsü’nde Rum ve Türk yakınlarından toplanan DNA’lar, kemiklerden alınan örneklerle karşılaştırılarak kimlik tespiti yapılıyor.

Kayıtlara göre, 502’si Türk, 1468’i Rum toplam 1970 kişi kayıp. Bugüne kadar 840 kişinin kemikleri bulunarak birleştirildi. 314’ünün kimliği tespit edildi ve kemikler defnedilmek üzere ailelerine verildi. 526 kişiye ait kemikler ise kimlik tespiti bekliyor.