ABD, İran'a yeni yaptırım kararları aldı

Nükleer programı nedeniyle İran'a uygulanan yaptırımları kaldıran ABD, Tahran'a bu kez 'balistik füze denemesi' nedeniyle yeni yaptırımlar uygulamaya başladı.

Yeni yaptırımlar, İran'dan füze programıyla bağlantılı 11 kişi ve kurumun ABD bankacılık sistemini kullanmalarının yasaklanmasını öngörüyor.

Bu konudaki açıklamada, nükleer programı nedeniyle İran'a uygulanan uluslararası yaptırımların Tahran'ın 'nükleer programı'ndan geri adım attığı konusunda ikna edici uygulamaları nedeniyle kaldırılmasından 24 saat sonra geldi.

ABD Hazine Bakanlığı'nın aslında yeni yaptırımları daha önce yaşama geçirmeyi planladığı, ancak İran'la sürdürülen 'mahkum takası' pazarlıkları nedeniyle açıklamayı geciktirdiği bildirildi.

Takas çerçevesinde, Tahran'da cezaevinde bulunan aralarında Washington Post muhabiri Jason Rezaian'ın da bulunduğu beş kişi serbest bırakıldı.

Bunun karşılığında, yaptırımlara aykırı hareket ettikleri gerekçesiyle ABD'de cezaevinde tutulan yedi kişi de affedildi.

ABD'li yetkililer, İran'ın balistik füze programının bölgesel ve küresel güvenliğe ciddi bir tehdit oluşturduğunu ve uluslararası yaptırımlara hedef olmaya devam edeceğini söylüyor.

Füze programı nedeniyle uygulanan yeni yaptırımlar ile nükleer programı nedeniyle kaldırılan yaptırımların birbirleriyle bağlantısının olmadığı anlaşılıyor.

'Nükleer yaptırımlar kaldırıldı'

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesinin hedef olduğu uluslararası yaptırımların kaldırılmasını ''İran dünyayla ilişkilerinde yeni bir sayfa açtı'' sözleriyle yorumladı.

ABD Başkanı Barack Obama da, nükleer programı nedeniyle İran'a uygulanan yaptırımların kaldırılması konusunda, Bugün güzel bir gün. Çünkü bir kez daha uluslararası diplomasiyle nelerin mümkün olduğunu görüyoruz'' dedi.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun İran'ın nükleer silah geliştirmesini önlemek için kendisinden istenen koşulları yerine getirdiğini tespit etmesinin ardından Batı'nın uyguladığı yaptırımlar hızla kaldırıldı.

BM, ABD ve AB'nin uyguladığı yaptırımlar İran ekonomisini sekteye uğratmıştı.

Önde gelen Batılı ülkeler yaptırımların kaldırılmasını memnuniyetle karşılarken, İsrail Tahran'ı 'nükleer silah geliştirmeye devam etmekle' suçladı.

Başbakan Binyamin Netanyahu, ''Her ihlaline uygun yanıt verilmedikçe İran, nükleer silah geliştirmeye, bölgesi istikrarsızlaştırıp terör yaymaya devam edebileceğini düşünecektir'' dedi.

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Paul Ryan da, Obama yönetiminin 'dünyanın önde gelen terör destekçilerine yönelik yaptırımları' kaldırdığını söyledi.

BBC'nin Viyana'daki muhabiri Bethany Bell, anlaşmadan önce İran'ın istemesi durumunda zenginleştirdiği uranyumla nükleer silah üretimine geçiş süresinin haftalarla ifade edildiğini, ama şimdi en az bir yıl süreceğini, bunun da uluslararası gözlemcilerce tespit edilebileceğini aktarıyor.

İran'ın hedef olduğu ve kaldırılması beklenen yaptırımlar şöyle:

BM, ABD ve AB tarafından zaman içinde uygulanan ekonomik yaptırımlar.AB, ticaret, sigorta ve taşımacılık alanındaki bütün yaptırımları kaldırıyor.ABD, nükleer programla ilintili yaptırımları askıya alıyor, tamamen kaldırmıyor. Bu adım İran'ın küresel bankacılık sistemine geri dönüşü anlamına gelecek.BM, savunma ve nükleer teknoloji satışına ilişkin yaptırımları kaldırıyor. Bununla birlikte bireyler ve şirketler üzerindeki yaptırımlar da kaldırıyor.ABD'nin İran'a yönelik nükleer programıyla ilgili olanlar dışındaki yaptırımlar, özellikle de ABD vatandaşlarıyla ABD şirketlerinin İran'la ticaret yasağı sürecek.ABD ve AB'nin 'teröre destek verdikleri iddiasıyla' yaptırım uyguladıkları İranlılarla kararlarda geri adım atılmadı.

Yaptırım kararlarının kaldırılmasının ardından İran'ın ilk aşamada atması beklenen ekonomik adımlar ise şöyle:

Uluslararası finans kuruluşlarında dondurulmuş olan ve İran'a ait olan 100 milyar dolar civarındaki yatırım aracı ve nakit serbest bırakılacak.İran'ın günlük 1.1 milyon varil dolayındaki ham petrolünü ilk aşamada 500 bin, sonrasında da 500 bin varil arttırması bekleniyor.İran'ın Airbus'tan 114 yolcu uçağı almaya hazırlandığı haberleri geliyor.

Arak'ta nükleer faaliyetler duracak

ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada ise tarafların nükleer program anlaşmasını uygulamaya koymak için doğru yönde adımlar attığını ifade etti.

Anlaşma uyarınca Tahran, nükleer program kapsamındaki santrifüj sayısını önemli ölçüde azaltacak ve Arak kenti yakınlarındaki reaktörlerin faaliyetini tamamen durduracak.

Temmuz 2015'te varılan anlaşma uluslararası diplomasi açısından önemli bir dönüm noktası olarak yorumlanmış ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından da 'tarihi' olarak nitelenmişti.

Ancak ABD'de özellikle Cumhuriyetçiler anlaşmayı yetersiz buluyor ve bu anlaşmayla İran'ın nükleer silah üretimine engel olunamayacağını savunuyor.

5 ABD'li serbest

Washington Post muhabiri Jason Rezaian, geçen yıl casusluk suçlamasıyla İran'da tutuklanmıştı.

Tahran'dan gelen bir başka açıklamada ise yaptırımların kaldırılacak olması karşılığında İran'da tutuklu bulunan 5 ABD vatandaşının serbest bırakıldığı belirtildi.

Serbest bırakılan isimler arasında Washington Post gazetesi muhabiri Jason Rezaian da bulunuyor.

Rezaian, geçen yıl casuslukla suçlanarak cezaevine konmuştu.

İran devlet televizyonu, serbest bırakılan diğer ABD vatandaşının ise Saeed Abedini, Amir Hekmati ve Nosratollah Khosravi olduğunu duyurdu.

Tahran, 4 tutuklu ABD vatandaşının ABD'de tutuklu bulunan 7 İran vatandaşıyla takas edileceğini söyledi.

Ayrıca Interpol'ün aralnanlar listesinde bulunan 14 İran vatandaşının da bu listeden çıkarılacağı açıklandı.

UAEA: İran nükleer anlaşmaya uydu

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran'ın nükleer anlaşma kapsamında gerekli adımları tamamladığını onayladığını duyurdu.

UAEA, İran'a yaptırımları kaldıracak raporu onayladı UAEA, İran'ın nükleer anlaşma kapsamında gerekli adımları tamamladığını onayladı.

UAEA'nın raporu, nükleer anlaşamada "uygulama" safhasına geçildi ve ABD, BM ve AB, İran’a yönelik uyguladığı nükleer programla ilgili yaptırımları kaldırdı.

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, İran'a uygulanan ekonomik ve finansal yaptırımların kaldırıldığını söyledi

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran'ın 14 Temmuz’da kabul edilen nükleer anlaşmaya uygun olarak gerekli önlemleri yerine getirdiğini onayladı.

UAEA'dan yapılan açıklamada, İran'a uygulanan yaptırımların kaldırılmasına yol açacak nihai raporu üye ülkelere gönderdiğini duyurdu.