Aborjinler haklarını arıyor

SYDNEY (İHA) - Geçtiğimiz hafta, en yüksek ulusal mahkemenin aldığı, Aborjin hak sahiplerinin mineral ve petrol yatakları üzerindeki haklarını ellerinden alan karar üzerine, Avustralya yerli halkı liderleri, hukuksal bir çözüm yerine politik bir çözüm bulunması için Avustralya Hükümeti'ne yaptıkları çağrıyı yineledi.

Yüksek Mahkeme, "Muriuwung-Gejerrong Kararı" olarak bilinen hükmünde, mineral ve petrol yataklarının sahipliğinin sadece Crown'a ait olduğu ve yerlilerin haklarının maden kiralama sözleşmeleriyle azaltılabileceği kararlarını aldı.

Dava konusu yerli Muiriwung ve Gejerrong halkının, Argyle elmas madeni ve Ord Nehri sulama projesini de içine alan, Batı Avustralya'nın kuzeyinde kalan, maden yatakları bakımından zengin Kimberley bölgesinde bulunan 7 bin 900 kilometrekarelik alanda telif hakkı istemeleriyle ilgiliydi.
Başbakan John Howard ve madencilik ve çiftçilik gruplarının da içinde bulunduğu muhafazakar politika liderleri, kararı olumlu karşılarken, Avustralya yerlileri liderleri ve federal muhalefet liderleri, yerel hak konusunu çözmek için mahkemelere gitmektense, politik diyaloga başvurulması çağrısında bulunuyor.
Aslında, Avustralya yerlileri komitelerinin, yerlilerin eski toprakları üzerinde hakka sahip olabilmeleri için Avustralya'da başlattıkları mahkeme savaşlarına 1992'de 'Mabo' Yüksek Mahkemesi'nin aldığı, Avustralya'da yerlilerin hakkını tanıyan karar sebep oldu.

YERLİ KOMİTELERİN BAŞARISI İlk başlarda mahkemede birkaç başarı elde eden Avustralya yerli komiteleri, 1998'de alınan serbest telif hakkının, yerli telif hakkının ortadan kalkmasını sağlayabileceği konusunda alınan 'Fejo Kararı' ile birlikte, bir dizi muhafazakar mahkeme kararıyla karşı karşıya kaldı.
Avustralya ABC Radyosu'na konuşan Batı Avustralya Başbakanı Geoff Gallop, geçtiğimiz hafta Yüksek Mahkeme'nin aldığı karardan memnunluk duyduklarını söyledi. Kararın 2 önemli konuyu ortaya koyduğunu belirten Geoff Gallop, "Bir tartışma ortamı olduğunda kırsal kesimin hakları üstün gelir ve mineral kaynakları eyalete aittir" dedi.

Aynı programda konuşan Başbakan Howard da, maden kira sözleşmeleri konusunu açıklığa kavuşturduğu için karardan memnun olduğunu dile getirdi.
Kimberley Arazi Konseyi üyesi Wayne Bergmann, ABC Radyosu'na verdiği demeçte, kararı olumsuz karşıladığını, çünkü kararın yerli halka "avlanmaya devam edebilirsiniz ama araziye girip çıkanlar üzerinde hiçbir kontrolünüz olamaz" diyerek Pandora'nın kutusunu açtığını söyledi. Kararın ayrımcı olduğunu ifade eden Bergmann, "Bu konuları çözümlemenin tek yolu, birlikte, oturup konuyu yapıcı bir şekilde tartışmamızdır" dedi.
Bu görüşü, Canberra Federal Parlamentosu'nun tek Avustralya yerlisi üyesi, muhalefetteki Avustralya Demokrat Partisi'nden Senatör Aden Ridgeway de destekliyor.
1992 Mabo Kararıyla elde edilen fırsatların, hükümetlerin liderlik özelliğinden yoksun olması nedeniyle kısıtlandığını iddia eden Ridgeway, "Bence onaylanan testler konusunda, başlangıç yeniden gözden geçirilmeli ki, Yerli Hakkı Antlaşması'ndaki süreçte görüşme başlatılabilsin" dedi.
Madencilik sanayii kaynakları, kararın endüstriye bir derece kesinlik getirdiğini belirterek, karardan duydukları memnuniyeti ifade etti.

"YASALAR RADİKAL BİR ŞEKİLDE GÖZDEN GEÇİRİLSİN" Eğer Yüksek Mahkeme yerli telif hakkı sahipleri yararına bir karar almış olsaydı, madencilik şirketleri ve hükümet, muhtemelen yerli komiteler tarafından telif hakkı için tazminat ödenmesi gerektiği iddialarıyla karşılaşacaktı. Ama şu an için, sanayi kaynakları, Avustralya'nın kaynak güdümlü yatırım ve mineral araştırmasında bir artışa hazır olduğunu ifade ediyor.

Geçtiğimiz hafta verilen bir başka karar, Avustralya yerlilerini geri plana itti.
Yüksek Mahkeme'nin aldığı, arazi kira sözleşmelerinin arazi üzerinde kişiye özel sahipliğe izin vermesi kararı, yerlilerin telif hakkı alma hakkını ortadan kaldırdı.
Dava, New South Wales Eyaleti arazisinin yüzde 42'siyle ilgiliydi. Avustralya yerlileri adına faaliyet gösteren Michael Anderson, eyaletin kuzeybatısındaki 4 bin 107 kilometre karelik alan üzerinde Euayli-I halkının hakkı olduğunu iddia etmişti.

Eyaletin Çiftçiler Birliği Başkanı Mal Peters, "Arazi sahiplerine gelecek için yatırım yapmalarını sağlayacak güvenlik sağladığı"nı söyleyerek kararın tarım sanayii için bir zafer olduğunu ifade ederken, hükümet tarafından geliri sağlanan, Avustralya Yerlileri ve Torres Boğazları Ada Sakinleri Komisyonu Başkanı Geoff Clarke, kararın Avustralya yerlileri açısından "yıkıcı" olduğunu kaydetti. Clarke, yerli halk ve hükümet arasında bir antlaşma yapılması için çalışıyor ve bu ay içinde Canberra'da yapılacak antlaşma konferansını organize ediyor.

Bu arada, yerli halk liderleri, yerli hakkı yasalarının radikal bir şekilde gözden geçirilmesi çağrısında bulunuyor.
İşçi Partisi Sözcüsü Carmel Lawrence da, "Mahkemelerin bu konularda son sözü söylemesi herkes için hayal kırıklığına yol açmıştır ve yerli halka tanınan haklar tamamlanmamış ve kısmidir" dişe konuştu.
sözleriyle bu görüşe katıldığını bildirdi.
Muhalefet, tarihi bir antlaşma imzalama yolundaki hareketlere tüm desteğini veriyor.