Adalet Bakanlığı'ndan Alevilik çalışması

AK Parti seçim beyannamesinin yanı sıra Hükümet Programı ve 64. Hükümet'in Eylem Planı'nda yer alan "Geleneksel irfan merkezleri ve cemevleri" konusunda bakanlıkça bir çalışma başlatıldı.

Bu kapsamda Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'ın talimatıyla, Müsteşar Yardımcısı başkanlığında hukuki alt yapının oluşturulması için çalışma grubu oluşturuldu.

Alevi sivil toplum örgütlerinin çatı kuruluşları ve önde gelen temsilcileriyle görüşecek grubun 5 ayrı oturum halinde yapacağı çalışmalarla görüş ve önerileri de alacağı bildirildi.

ALEVİLİKLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR

AK Parti hükümetleri döneminde Alevilik ile ilgili Faruk Çelik'in Devlet Bakanlığı döneminde çalışmalar başlatılmış ve 7 ayrı Alevi Çalıştayı yapılmıştı. Bekir Bozdağ'ın Başbakan Yardımcılığı döneminde de çalışmalar sürdürülmüştü. (AA)

ALEVİLİK NEDİR?

Alevilik, Türkiye’de Sünnilik’ten sonra en fazla mensuba sahip olan İslami bir itikadi mezheptir. Bu mezhebin mensupları Aleviler olarak adlandırılır. Alevilik’te, Muhammed’in son peygamber olduğu, Ali’nin ise Velî’liği (İmâmlığı) esastır. Sünnilik’teki Allah-Muhammed-Dört Büyük Halife sıralamasından farklı olarak, Onikicilik itikadının da temelini teşkil eden Hâkk-Muhammed-Ali sıralamasını, Ehl-i Beyt ve On İki İmam sevgisini esas alan inançtır.

Siyâseten İslamiyet’in İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye / Onikicilik fıkhî mezhebinden olan Aleviler,[1] itikaden Horasan Melametîliği’nden köken alan Hoca Ahmed Yesevî’in kurduğu Sünniliğin Tasavvufî–Yeseviyye Tarikatı[2] ile Fatımiler Halifeliği devrinde Orta Asya ve Türkistan’da çok önemli faaliyetlerde bulunan Nâsır Hüsrev’in kurucusu olduğu Pamir Aleviliği’nin de altyapısını oluşturan Şiiliğin Batıni–İsmâilîyye fıkhî mezhebinintesirleriyle gelişimini tamamlayarak ortaya çıkan Tasavvufî-Bâtın’îyye itikadi mezhebi mensûplarıdır. Alevilik içerisinde Kızılbaş, Dazalak,Kalender’îyye, Bedr’îyye, Bektaş’îyye, Câm’îyye, Şems’îyye, Edhem’îyye gibi farklı birçok bâtınî tarikât yer almaktadır. 13. asırda Babâîlik’ten ve 14. asrın sonlarından itibaren de yoğun olarak Hurûfîlik’ten etkilenen Anadolu kaynaklı Bektaşilik Tarikatı bunların içlerinde en meşhur olanıdır. 14. ve 15. asırlarda Fadlullah Ester-Âbâdî tarafından Şiilikten ayrılarak zuhur eden Hurûfîlik mezhebinin tesirleri altında kendisini yeniden yapılandırmış olan Bektaşilik, Aleviliğin içinde yer aldığı varsayılan bir tarikât olması itibâriyle Anadolu Aleviliği’nin tamamını tanımlamamaktadır.

Dört kapı kırk makam inancı
Ana maddeler: Dört Kapı Kırk Makam, Hacı Bektaş-ı Veli, ve Bektaşilik

Dört Kapı Kırk Makam şeklindeki kâmil insan olma ilkelerini Hacı Bektaş-ı Velî’nin tespit ettiğine inanılır. Hacı Bektaş, "Kul Tanrı’ya kırk makâmda erer, ulaşır, dost olur" demiştir.[kaynak belirtilmeli] Aleviler kendi içlerinde bir çeşit hiyerarşi oluşturmuştur. Örneğin yola gönül vermiş olana tâlip denir. Kişi, yolun kurallarını yerine getirip bilgi düzeyini arttırdıkça yükselir. Alevilikte yol denen deyimin temelini Dört Kapı Kırk Makam anlayışı oluşturmaktadır.

Dört Kapı ve Mertebeleri şunlardır:

Şeriat (Bel Kapısı / Mü’minlik Mertebesi),
Tarikat Kapısı (Yol Kapısı / Zâhidlik Mertebesi),
Hakikat Kapısı (İl Kapısı / Âriflik Mertebesi),
Marifet Kapısı (Gök Aman – Yer Ana / Mûhiplik Mertebesi).

Her kapının on makâmı vardır.

Şeriat Kapısı’nın makamları:

İman etmek,
İlim öğrenmek,
İbadet etmek,
Haramdan uzaklaşmak,
Ailesine faydalı olmak,
Çevreye zarar vermemek,
Peygamberin emirlerine uymak,
Şefkâtli olmak,
Temiz olmak ve
Yaramaz işlerden sakınmak.

Tarikat Kapısı’nın makamları:

Tövbe etmek,
Mürşidin öğütlerine uymak,
Temiz giyinmek,
İyilik yolunda savaşmak,
Hizmet etmeyi sevmek,
Haksızlıktan korkmak,
Ümitsizliğe düşmemek,
İbret almak,
Nîmet dağıtmak,
Özünü fakir görmek

Hakikat Kapısı’nın makamları:

Edepli olmak,
Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,
Perhizkârlık,
Sabır ve kanaât,
Hâya,
Cömertlik,
İlim,
Hoşgörü,
Özünü bilmek,
Ariflik.

Marifet Kapısı’nın makamları:

Alçakgönüllü olmak,
Kimsenin ayıbını görmemek,
Yapabileceğin hiçbir iyiliği esirgememek,
Allah’ın her yarattığını sevmek,
Tüm insanları bir görmek,
Birliğe yönelmek ve yöneltmek,
Gerçeği gizlememek,
Manayı bilmek,
Tanrısal sırrı öğrenmek,
Tanrısal varlığa ulaşmak.