Adalet sisteminde flaş değişiklikler

Yargı hizmetlerinde tutuklu ve hükümlülerin ziyaretinden, avukatlıktan hakimlik mesleğine geçiş yaşının yükseltilmesine, adli tatilde birlik sağlanmasından hakim ve savcı atamalarına kadar bir dizi değişiklik yapıldı.

Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

Kanun Hükmünde Kararnameye (KHK) ilişkin Adalet Bakanlığının hazırladığı bilgi notuna göre, KHK ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde (AİHM) görülen davaları daha etkin bir şekilde takip edebilmek için Adalet Bakanlığı bünyesinde İnsan Hakları Daire Başkanlığı kuruldu.

AİHM önünde yapılacak savunmalar ile alınacak tedbirlerin Türkiye açısından önemi ve konunun uzmanlık gerektirmesi göz önüne alınarak oluşturulan daire başkanlığı, AİHM'e yapılan başvurulara ilişkin, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüş istemek, savunmaları hazırlamak ve gerektiğinde oturumlara temsilci göndermek, insan hakları ihlallerinin ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapmak, dostane çözüm kuruluna katılmak gibi görevleri yerine getirecek.

Aynı daire bünyesinde kurulacak birimlerle, AİHM kararlarının Türkçe'ye çevrilerek hakim ve savcılara ulaştırılması, AİHM'in uygulamaları ile ilgili olarak kitap, ve makale gibi bilimsel çalışmaların ve içtihatların uygulayıcılar tarafından bilgilenmesi sağlanarak, iç hukuktaki uygulama sonuçları takip edilecek.

**ZİYARETÇİ KABULÜNDE ESNEKLİK SAĞLANIYOR**

Hükümlü ve tutukluların, yakınlarının cenazelerine katılma izinlerinin kapsam ve süresi artırılıyor.

Mevcut yasal düzenlemelere göre, yakınları vefat eden hükümlüler izin alarak cenaze törenine katılabiliyorlardı. Yeni KHK ile tutuklu ve hükümlülerin, anne, baba, eş ve kardeşlerin cenazelerine katılabilmesine olanak tanıyan hüküm genişletiliyor ve ikinci derece dahil kayın hısımlarından birinin yani kayınpeder, kayınvalide, kayınbirader veya baldızın ölümü halinde de tutuklu ve hükümlülere yol hariç 2 günlük cenazeye katılma izni verilmesi öngörülüyor.

KHK ile ayrıca cezaevlerindeki hükümlü ve tutukluların ziyaretçi kabulünde de esneklik sağlanıyor. Yeni düzenlemeye göre, resmi veya özel ayrımı yapılmaksızın gerçek kişilerin de gerek bireysel olarak gerekse heyet halende hükümlü veya tutukluları ziyaret edebilmeleri öngörülüyor.

**HSYK, YURT DIŞINA HAKİM VE SAVCI GÖNDEREBİLECEK**

KHK, tüm yargı birimlerine hizmet veren Ulusal Yargı Ağı Projesi için kalifiye elemanları sözleşmeyle alma imkanı getiriyor. Sistemin günün teknolojilerine uygun olarak geliştirilmesinin kalıcı kalifiye mühendis ve teknik personel çalıştırılmasına bağlı olması dikkate alınarak, bu özelliklere sahip elemanların kamuda çalışmaları özendirilecek.

Bu amaçla Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı diğer kurumlarda daha nitelikli sözleşmeli uzman personel çalıştırabilecek.

Hakim ve savcıların yurt dışına eğitim amacıyla gönderilebilmesine ilişkin yeni hükümler getiren KHK ile, Adalet Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatında görev yapan hakim ve savcıları yurt dışına göndermesinin yanı sıra Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) da kürsüde görev yapan hakim ve savcıları, yüksek lisans ve doktora yapmak üzere yurt dışına gönderebilecek.

**ATAMALARLA İLGİLİ DÜZENLEMELER**

Adalet Bakanlığı'nın hazırladığı KHK ile öngörülen bazı düzenlemeler şöyle:

- Avukat olarak görev yapan hukukçuların mesleki bilgi ve tecrübelerinden hakim ve savcılık mesleğinde de yararlanılabilmesi ve hakim ve savcı açığının kapatılması amacıyla hakim-savcılık mesleğine geçmek isteyenler için, kanunda öngörülen yaş sınırı 35'den 45'e yükseltildi ve böylece daha fazla avukatın sınava girmesine olanak tanındı.

- Önümüzdeki süreçte bölge adliye mahkemelerinin de hayata geçirileceği göz önüne alınarak, atanacak hakim ve savcı ihtiyacının karşılanması amacıyla adayların 2 yıl olan staj süresi, 5 yıl süreyle geçici olarak 1 yıla indirildi.

- Yargıtay'da 6217 sayılı Kanun ile daire ve üye sayısının artırılmasına ilişkin düzenlemeye paralel olarak ve adaletin gecikmeksizin yerine getirilmesi amacıyla ihtiyaç duyulan tetkik hakimi sayısını karşılamak üzere, tetkik hakimliğine atanabilmek için gerekli olan 5 yıl fiilen çalışma şartının 10 yıl süreyle uygulanmamasına yönelik düzenleme yapıldı.

- Daire ve üye sayısı artırımına paralel olarak, Yargıtay Başkanlığının boş memur kadrolarından 582 adedine atama yapılabilmesi imkanı sağlandı.

**ADLİ TATİL'DE BİRLİK SAĞLANACAK**

KHK ile çeşitli kanunlarda farklı şekillerde düzenlenen “Adli tatil” müessesesinin yorumlamadan kaynaklanan farklı uygulamalar nedeniyle başlangıç ve bitiş tarihlerindeki farklılığın giderilmesi amacıyla adli tatilin başlangıç ve bitiş süreleri yeniden düzenlendi.

Buna göre adli tatil süresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ile Yargıtay ve Danıştayın talepleri de dikkate alınarak, 20 Temmuz-31 Ağustos tarihlerini kapsayacak şekilde düzenlendi ve yeni adli yılın 1 Eylül'de başlayacağı açıkça belirtildi.

Kural olarak, hakim ve savcıların nöbetçi kalanları hariç olmak üzere tamamının adli tatilden faydalanarak yıllık izinlerin topluca kullanmasına imkan verilecek.

Bilgi notuna göre, Danıştay ve Yargıtayın birbirinden farklı adli tatil uygulamalarından dolayı sürelerin başlangıç ve bitiş tarihlerinin farklı hesaplanması nedeniyle zaman zaman ortaya çıkan hak kayıplarının önlenmesi sağlanacak.

**DANIŞTAYDAKİ İDARİ YAPILANMA YARGITAYA PARALEL OLACAK**

Danıştayda, idari ve adli nitelikteki görevler, tek organ olarak Başkanlar Kurulu tarafından yerine getiriliyor. 6110 sayılı Kanun ile artan iş yükünü azaltmak amacıyla daire sayısı ve üye sayısı artırılmasının getirdiği zorluklar nedeniyle KHK ile Danıştayda, Yargıtaydakine benzer şekilde “Başkanlık Kurulu” oluşturuldu.

**NOTERLİK BÜROSU AÇMAK KOLAYLAŞACAK**

Kamu hizmeti yürüten noterlik bürolarının, avukatlar ve mali müşavirlerde olduğu gibi, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı koşulları kolaylaştırıldı.

KHK ile infaz koruma memuru adaylarının hızlı bir biçimde göreve başlamaları öngörüldü. İnfaz koruma memurlarının öğrencilik dönemi hizmet öncesi eğitim süresi 1 yıldan 5 aya indirilerek, infaz koruma memuru açığının kapatılması amaçlandı. Ayrıca, aday öğrencilerin, eğitim gördükleri süre içinde genel sağlık sigortalısı sayılmaları ve bu sigortadan anne, baba, eş ve çocukları gibi bakmakla yükümlü olduğu kişilerin de yararlandırılması imkanı getirildi.

**YÜRÜRLÜK**

Anayasa Mahkemesi başkan ve üyelerinin, Yüce Divan sıfatıyla bakılan veya anayasaya göre süreye tabi olan işlerin engellenmemesi kaydıyla 35 günlük yıllık izin hakları, 40 güne çıkarıldı.

Bu madde ile adli tatile ilişkin hükümleri içeren maddelerin yürürlük tarihi, 1 Ocak 2012 olarak belirlendi. Diğer hükümler, bugün itibariyle yürürlüğe girdi.