A'dan Z'ye Kordon Kanı

Genkord Kordon Kanı Bankası Bilim Kurulu Üyesi İmmünolog Nilgün Akdeniz sorularımızı yanıtladı.

Kordon kanı nedir?
Anne ile karnındaki bebek arasında besin ve oksijen alışverişi plasenta tarafından sağlanır. Bebek göbek kordonu ile plasentaya bağlıdır. Doğum sürecinin tamamlanmasından kısa süre sonra plasenta görevini tamamlayarak rahim dışına atılır. "Kordon kanı" olarak isimlendirilen kan, bebeğin doğumundan sonra göbek kordonunun plasenta tarafında kalan kandır. Son gelişmelerle kordon kanının çeşitli hastalıkların tedavisi açısından önemi anlaşılmış ve özel yöntemlerle toplanıp saklanmaya başlanmıştır. Bebeğin kordon kanı, “kök hücreler” açısından oldukça zengin bir kaynaktır.

Kordon Kanı kök hücrelerinin diğer kök hücrelere avantajları nelerdir?
Kordon kanı kök hücreleri elde edilebilecek en genç kök hücreleridir. Bunlar saklanmak için dondurulduklarında yaşlanma ve yıpranma süreçleri de durdurulmuş olur. Kordon kanı kök hücrelerinin kemik iliği kök hücrelerine göre üreme hızı daha fazladır.
Kemik iliği nakli için alıcı ile verici arasında çoğunlukla tam bir doku (HLA) uyumu olması gerekir. Kök hücrelerin bağışıklık ret cevapları henüz tam olarak gelişmediğinden kordon kanı naklinde tam bir uyum olmasa da başarı sağlanabilir. Bu özellik aile bireyleri arasında kordon kanı nakli gerçekleştirilmesine de olanak sağlar. Saklanan kordon kanındaki kök hücreler, gerekli olduğu durumda hemen kullanılabilecek haldedir. Bu durum, hastalıkların ilerlemesini önleyebilmek için en kısa sürede tedavinin zorunlu olduğu durumlarda önem kazanır .

Kordon Kanı ne zaman alınır?
Kordon kanı, bebek doğar doğmaz ilk 10 dakika içinde, göbek bağı kesildikten sonra göbek bağının plasenta tarafında kalan bölümünden alınır. Genelde toplama işlemi doğum esnasında doğumu yaptıran hekim tarafından yapılır.

Kordon kanı almak için doğumun normal ya da sezaryen olması önemli midir?
Hem normal yolla hem de sezeryan doğumlarda uygulanabilir. Sadece birkaç dakika alan kordon kanının toplanması işlemi; basit, tehlikesiz ve acı vermeyen bir uygulamadır.

Türkiye’de tedavi yöntemleri yetmediğinde kanın yurtdışına çıkışı mümkün mü?
Türkiye’de çok sayıda ve başarılı transplantasyon yapan merkez bulunmaktadır. Ama çok özel durumlarda Sağlık Bakanlığı’nın izniyle yurtdışına çıkması mümkün olabilir.

Kök hücreleri başka yere nakledebilirim?
Kök hücreler gerektiği takdirde özel taşıma tanklarında nakledilebilir.

---

Kordon kanı giderlerimi sigorta şirketleri karşılar mı?
Çok yeni bir tedavi metodu olduğundan sigorta şirketleri, kordon kanı saklanması giderlerini henüz karşılamamaktadır. Sosyal Sigortalar Kurumu yakın aile geçmişinde kordon kanı ile tedavi edilebilecek hastalıklardan bir kısmını kapsam içine almıştır.

Kordon kanı aldırmak için ne zaman işlemlere başlanmalıdır?
Hamileliğin başlaması ile birlikte sözleşme yapıp, kanın saklanması için çalışmalara başlamak en uygun olanıdır. Doğum yaklaştıkça ailenin diğer hazırlıklarının da artacağı dikkate alınırsa doğumdan en az 2 ay önce işlemlere başlamak doğru olur. Doğumdan 2 ay önce yapılacak testlerde anne karnında çeşitli laboratuar testleri yapılır. Doktorunuz ile görüşülür, göbek kordonu kanı alma kiti teslim edilir ve kanın doğumda alınmasından Genkord’a ulaşmasına kadar yapılacak işlemler planlanır.

İstanbul dışında kordon kanını nasıl aldırılabilir?
Genkord şubeleri dışında Türkiye’nin her yerinden örnek kabul etmektedir. Genkord’u arayarak bulunduğunuz yerde kordon kanının alınmasını sağlayabilirsiniz.kordon kanını Genkord’a doğrudan ulaştırabileceğiniz gibi Genkord’un anlaşmalı kurye servisleri bu konuda size yardımcı olacaktır.

Kordon kanı bankasının görevi nedir? Dünyada ve Türkiye’de sayısı ne kadardır?
Kordon Kanı Bankası, bebeğin kordon kanını gelecekte olası tıbbi gereklilikler için saklayabilme olanağını sunmaktadır. Doğumdan sonraki ilk 10 dakika içinde alınan kordon kanı uygun şartlarda dondurulur ve kordon kanı bankasında saklanır. Bu değerli kök hücreleri gerektiğinde çözülerek kullanılabilir. Şu anda dünyada bünyesinde kordon kanı saklayan yaklaşık 100 merkez bulunduğu tahmin edilmektedir.Ülkemizde şuan 4’ü özel 3’ü üniversite bünyesinde toplam 7 tane kordon kanı bankası bulunmaktadır.

Aileler hangi durumlarda bebeklerinin kordon kanını saklamalıdır?
Kordon kanı saklanmasının kimler için uygun ve gerekli olduğu konusunda bilim çevrelerinde henüz tam bir fikir birliği yoktur. Ailede bilinen kök hücre tedavilerine ihtiyaç gösterebilecek bir hastalık yok ise saklanan kana ihtiyaç olasılığı değişik hesaplamalara göre 1/1000 ile 1/100,000 arasında bildirilmektedir. Bu nedenle bazı araştırmacılar sadece ailelerinde ilik nakli gerektirebilecek hastalık öyküsü bulunan ailelerin bebeklerinde bu uygulamanın yapılmasını savunurken, diğer araştırmacılar kök hücre çalışmalarındaki hızlı gelişimi göz önünde bulundurarak herkesin bu seçeneği kullanmasını önermektedirler.

---

Günümüzde kordon kanı nakli ile tedavi edilebilen hastalıklar hangileridir?
-Akut Lösemiler,
-Kronik Lösemiler,
-Myelodysplastic Sendromlar,
-Kök Hücre Hastalıkları,
-Myeloproliferatif Hastalıklar,
-Lenfoproliferatif Hastalıklar,
-Fagosit Hastalıkları,
-Metabolik Depo Hastalıkları,
-Histiositik Bozukluklar,
-Kalıtsal Eritrosit Hastalıkları,
-Konjenital (kalıtsal) İmmün Sistem Hastalıkları,
-Kalıtsal Trombosit Hastalıkları,
-Plazma Hücre Hastalıkları:
-Diğer Kötü Huylu Hastalıklar:
-Otoimmün Hastalıklar:

Gelecekte kordon kanı ile tedavi edilebilecek hastalıklar hangileridir?
-Alzheimer Hastalığı
-Diyabet
-Kalp Hastalıkları
-Karaciğer Hastalıkları
-Muskuler Distrofi
-Parkinson Hastalığı
-Spinal Kord Hasarı
-Felç