Adü Tıp Öğrencilerine ‘insana Antropolojik Bakış’ Konferansı

Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) Tıp Fakültesi öğrencilerine yönelik “İnsana Antropolojik Bakış” konulu konferans düzenlendi.

ADÜ Tıp Fakültesi Tıp-Kültür-Sanat Bölümünün düzenlediği ve Tayfun Atay’ın konuk olarak katıldığı İnsana Antropolojik Bakış” konulu konferans, ADÜ Atatürk Kongre Merkezi’nde geniş bir katılımla gerçekleşti.

İnsanın biyolojik ve kültürel evriminin tartışıldığı konferansta Atay, insanı anlamaya yardımcı olacak bilgi kaynaklarının çok çeşitli olduğunu ve bu kaynakların her birinden layıkıyla yararlanmak gerektiğini vurguladı. Atay; bu kapsamda insanın genetiğinin birincil doğası olduğunu ve bu doğanın ancak primatlardan elde edilebilecek bilgilerle öğrenilebileceğini ifade etti. İnsanın sadece biyolojik bir canlı olmadığını savunan Atay, “Bu kapsamda kültürel doğası insanı, insan olarak var ediyor. İnsanın bu kültürel doğası onun alet yapabilme-kullanabilme yeteneği ile şekillendirdi. İnsanın kültürel doğası çok zengin. Bu çerçevede din, tarikat, tasavvuf ve inanç kavramları da insanın kültürel varoluşunu oluşturarak insanı ‘eşref-i mahlûkat’ haline getirdi” diye konuştu.

Atay, konuşmasının bir bölümünü insan kültürünün şekillendirdiği toplumsal cinsiyet konusuna ayırdı. Atay, erkekliğin bir iktidar ve sanıldığının aksine en çok erkeği ezmekte olduğunu savunarak, “Çünkü erkek cinsiyet, kültürün şekillendirdiği erkeklik imgesi ve beklentisini yerine getirebilmek için fazlasıyla ezilmekte ve bu ezilmişliğini ‘öteki’ cins olan kadına egemenlik kurarak hafifletmekte. Erkek bir imkansız iktidardır. Ataerkillik tarihsel bir süreç ve kültürel genellik haliydi ancak evrensel değildi. Çünkü antropolojik araştırmalar ataerkil olmayan toplulukların da var olduğunu gösterdi. Bu çerçevede özellikle avcı-toplayıcı topluluklarda ve küçük ölçekli tarım toplumlarında eşitlikçi bir düzen yaşandı. İnsan nasıl erkek ve kadın olacağını doğduktan sonra kültür aracılığıyla öğreniyor ve bu nedenle de erkek egemen kültürün eleştiriye tabi tutularak bu kültürün yine insan tarafından değiştirebilir” dedi.

Konuşmasının ikinci ve son bölümünü kültürün kendisine ayıran Atay, insanların kimi zaman kültür konusunda seçkinci davrandığını ve bazı insan ve toplulukları “kültürsüz” diyerek etiketlediğini, ayrıştırdığını ancak bunun doğru olmadığını vurguladı. İnsanı doğadaki diğer canlılardan ayıranın kültür olduğuna vurgu yapan Atay, “Kültür, insanın varoluşsal etkinliğidir. Oysa insan dışı diğer canlılar sadece biyolojik olarak var olabilmişlerdi. Ama insan kültürel kapasitesi sayesinde doğada var olmuş ve hatta doğayı kendi egemenliğine almıştı. Bu nedenle hiçbir insanı ve topluluğu ‘kültürsüz’ olarak nitelemek olanaksızdır. Her ne kadar gündelik yaşamda kültür ayrıştırıcı bir unsur olarak görülmekteyse de seçkinci davranılmaması halinde aslında kültürel çeşitlilik insanları bütünleştiren bir kavramdır”

Atay, sözlerini insanın milyonlarca yıllık biyolojik ve kültürel evrimi düşünüldüğünde insanın doğası ve kültürü arasında, cinsiyet düzleminde ve sınıfsal temelde eşitsizliğin yaşandığını ve eşitlikçi bir toplumsal yaşama ancak bu üç eşitsizliğin aşılmasıyla ulaşılabileceğini belirterek tamamladı.

Tartışma bölümü ile zenginleşen konferans yaklaşık iki saat sürdü. Hekimliğin temelinin insanı anlamak olduğu düşünüldüğünde Tayfun Atay’ın bu konferansı, Tıp Fakültesi öğrencilerine insanı biyokültürel bir canlı olarak yorumlayabilme açısından katkılar sağladı.

TAYFUN ATAY KİMDİR?

Halen çeşitli gazete ve internet haber portallarında yazılar yazan Tayfun Atay, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde fizik antropoloji öğrenimi gördü. Aynı üniversitede paleoantropoloji alanında yüksek lisans yaptı. Londra Üniversitesi Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu’nda sosyal antropoloji üzerine ikinci yüksek lisan derecesini aldı ve doktora yaptı. 1985-2001 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’ne bağlı olarak çalışmalarını sürdürdü. Ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Halkbilim Bölümü Etnoloji Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak çalıştı. Halen Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyoloji Bölümü bünyesindeki Sosyal Antropoloji Yüksek Lisans Programı’nda öğretim üyesi olarak ders veriyor. Atay’ın Çin İşi Japon İşi, Yaşasın Meşhuriyet Çağı: Popüler Kültürden Kitle Kültürüne Türkiye İzlenimleri, Batı’da Bir Nakşi Cemaati, Türkler Kürtler Kıbrıslılar - İngiltere’de Türkçe Yaşamak ve Din Hayattan Çıkar isimli kitapları bulunuyor.