AİHM, Arestis davası kararını yarın açıklayacak
LEFKOŞA (İHA) - "Loizidu" davasının ardından Kıbrıs'taki mülkiyet sorununun kilit davalarından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) gündemindeki Arestis davasıyla ilgili karar yarın açıklanacak. Kararla birlikte AİHM'in talebiyle "iç hukuk" oluşturma hedefiyle kurulan Mal Tazmin Komisyonu'nun "iç hukuk" yolu olarak kabul edilip edilmeyeceği de ortaya çıkacak.
Uzmanlar, AİHM'in yarın açıklayacağı kararın Türk tarafı açısından olumsuz çıkmasının beklenmediğine vurgu yaptı. AİHM'in Mal Tazmin Komisyonu'yla ilgili ret kararı yerine, komisyonun görev çerçevesini belirleyen ilgili yasanın bazı maddeleriyle ilgili değişiklik talebi olabileceğini veya tereddütler belirtilebileceğini söyleyen uzmanlar, bu yönde bir kararın AİHM gündeminde bekleyen diğer davalara da emsal oluşturacağına dikkat çekti.
Mal Tazmin Komisyonu, AİHM gündemindeki Arestis davasıyla ilgili bir karar üretmiş ve tazminat önermişti. Komisyon konuyla ilgili kararında, kapalı Maraş bölgesindeki malı için tazminat talebiyle AİHM'e başvuran Arestis'e, 220 bini mal karşılığı, 240 bini de gelir kaybı olmak üzere 460 bin Kıbrıs Lirası (KL) tazminat önermiş ve öneriyi yazılı olarak Arestis'in avukatına göndermişti. Aynı kararda, söz konusu malın iadesinin ise ilgili yasa uyarınca ancak çözümden sonra mümkün olabileceği belirtilmişti. AİHM'in yarın açıklanması beklenen kararında, bu konuda görüş üretmesiyle Komisyon'la ilgili tutumunu da belirlemesi bekleniyor.
Bu arada KKTC Cumhurbaşkanlığı Hukuk Danışmanı Sülen Karabacak, AİHM'in ilgili duruşması için Strasburg'da bulunuyor. Kıbrıs sorununun kilit noktalarından mülkiyet sorununa iç hukuk oluşturma hedefiyle yasayla kurulan Mal Tazmin Komisyonu, Kuzey'de kalan malları için Rumlardan gelen talepleri ilgili yasa çerçevesinde değerlendirmeyi de sürdürüyor. Rum Yönetimi'nin tüm baskılarına rağmen bugüne kadar Rumlardan toplam 81 müracaat alan Komisyon, bunlardan 10'unu sonuçlandırdı.
Mal Tazmin Komisyonu'ndan alınan bilgiye göre, uzun incelemeler sonucu karara bağlanan 10 başvurudan 3'ü için iade kararı alındı. Bu kararla KKTC'nin değişik bölgelerindeki 3 ayrı mal eski Rum sahiplerine iade edildi. İadeyle ilgili işlemler ise ilgili yasa uyarınca İçişleri Bakanlığı tarafından sürdürülüyor.
İçişleri Bakanlığı, Komisyon kararıyla eski malını geri alan Rumlar'a, ilgili yasalar uyarınca yabancılara yapılan işlemleri yapıyor. Buna göre ilgili şahıs veya mirasçısı adına yabancılara verildiği gibi uluslararası geçerliliği olan tapu hazırlanıyor. Bu işlem uyarınca bu mallar satılabilir, devredilebilir, inşaat yapılabilir, ancak bir yabancıya satışı için Bakanlar Kurulu'nun izni gerekiyor.
KKTC'de kalan eski malları için başvuruda bulunan 7 Rum'a da Komisyon tazminat ödeme kararı aldı. Tazminatlar ilgili yasa uyarınca İçişleri Bakanlığı tarafından ödenirken, gerekli işlemlerin de yapıldığı ve tazminat alanların ilgili mallardan feragat ettikleri öğrenildi. Ancak, tazminat miktarları hakkında bilgi verilmedi.
Mülkiyet Yasası uyarınca, mülkiyet veya kullanım hakkı gerçek veya tüzel kişiye ait olmayan; konumu ve niteliği uyarınca ulusal güvenliği, kamu düzenini ve kamu yararını tehlikeye düşürmeyecek taşınmaz mallar hemen iade kapsamında. Tahsisten kullanımda olan veya inkişaf edilmiş malların iadesi yönünde karar alınması halinde, iade yasayla çözüm sonrasına erteleniyor. Eşdeğer karşılığı mallar ise iade kapsamı dışında tutuluyor.
Aynı yasaya göre tazminata karar verilmesi halinde, bu miktar devlet adına İçişleri Bakanlığı tarafından ödeniyor. Tazminat alan Rum'un mülkiyet hakkı da ortadan kalkıyor.
Mal Tazmin Komisyonu, Kıbrıs sorununun kilit noktalarından mülkiyet sorunu konusunda "iç hukuk" oluşturma hedefiyle uzun tartışmaların ardından 19 Aralık 2005'te yasalaşarak uygulamaya giren mülkiyet yasası uyarınca oluşturulmuştu. Anayasa'nın 159. maddesine göre hazırlanan "Taşınmaz Malların Tazmini, Takası ve İadesi" adlı yasayla oluşturulan Komisyon, Kuzey'de kalan Rum malları için tazminat, takas ve mal iadesi öngören yasayı uygulamakla yükümlü bulunuyor.
Sümer Erkmen başkanlığındaki Taşınmaz Mal Komisyonu'nda 2 de yabancı üye görev yapıyor.
