Ali Babacan TED Ankara Koleji'nden 1985 yılında birincilikle mezun oldu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü'ne girdi. Ali Babacan 1989 yılında, 1700 öğrenci içerisinden 4.00 üzerinden 4.00 ortalama ile üniversite birincisi olarak ODTÜ'den mezun oldu.
1990 yılında Fulbright bursunu kazanarak, Amerika Birleşik Devletleri'ne giden Babacan, 1990-1992 yılları arasında İllinois'deki ABD Northwestern Üniversitesi Kellogg School of Management'da İşletme dalında yüksek lisans (MBA) yaptı.
Ali Babacan, yüksek lisans çalışmalarında Pazarlama, Organizasyon ve Uluslararası İş İdaresi dallarında uzmanlaştı .
Ali Babacan 1992-1994 yılları arasında Chicago, İllinois'de finans sektörünün üst düzey yöneticilerine danışmanlık yapan QRM, Inc. adlı özel bir şirkette, danışman olarak çalıştı.
Ali Babacan 1994 yılında Ankara'ya döndükten sonra tekstil sektöründe hizmet veren kendi aile şirketinin başına geçti.
1994 ile 1995 yılları arasında Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek'e danışmanlık yaptı.,
Ali Babacan 2001 yılında AKP Kurucu Üyesi oldu. Aynı zamanda Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener, Devlet bakanı Beşir Atalay, Adalet Bakanı Cemil Çiçek ve İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu ile birlikte Devlet Bakanı olarak MKYK'da (Merkez Karar Yönetim Kurulu) yer aldı.
Ali Babacan 19 Kasım 2002'de 58'inci T.C. Hükümeti'nde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanlığı görevine atanarak kabineye giren en genç üye oldu (Ali Babacan, 35 yaşındaydı.)ve 59. T.C. Hükümeti'nde de bu görevini sürdürmeye devam etti. 3 Haziran 2005 tarihinde, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile tam üyelik müzakerelerine başlaması kararının alındığı 17 Aralık Zirvesi'nden itibaren 6 ay boyunca merakla beklenen açıklamayı yapan Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği ile müzakereleri yürütmek üzere Başmüzakereci olarak Ali Babacan'ı görevlendirdi.
Uluslararası yatırımcıların, fon yöneticilerinin ve TÜSİAD gibi işadamı örgütlerinin, Babacan'la Gül'ü işaret eden tas virlerde bulunmayı sürdürmesi üzerine de düğümün çözülmesinde Gül ve Erdoğan'ın önceki gün yaptıkları görüşme etkili oldu ve Babacan'da ısrar eden Gül, "İki işi de bir arada götürebilir" telkininde bulundu.
Ali Babacan IMF ile birlikte yürütülen katı ekonomik reformlara imza attı, o dönemde yaptığı açıklamalarda, 2005 yılında %8, 2006 yılında & 5, 2007 yılında da % 4 enflasyon hedefi öngördüklerini bildirdi ve yaptıkları üç yıllık ekonomik programın, Maastricht Kriterlerine göre belirlendiğini vurguladı.
Ali Babacan, 2003'ten itibaren birçok kere Davos,İsviçre'de gerçekleştirilen Dünya Ekonomik Forumu(World Economic Forum) ve Bilderberg Konferansı (Bilderberg Conference) gibi önemli ekonomik toplantılara Türkiye adına katıldı.
Ali Babacan, 60. Hükümet'inn Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı'dır.
2007 seçimlerinde AK partiden tekrar milletvekili seçildi. Ali Babacan Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak kabinede yer aldı.
Ali Babacan, evli ve üç çocuk babası.