Alışveriş merkezlerinin kiraları dudak uçuklatıyor
Sayıları mantar gibi artan alışveriş merkezlerinin kiracıları buralarda kalmanın savaşını verirken, zincir mağazalar ve üretici firmalar da alışveriş merkezlerinde yer almak için mücadele ediyor.
Bugün Türkiye'de 179 adet alış veriş merkezi var. Sektörün büyüklüğü 3.5 milyon metrekareye ulaşmış durumda. 100'e yakın alış veriş merkezinin yapımı devam ederken, önümüzdeki 4-5 yılı kapsayacak şekilde 100'e yakın da projelendirmesi devam eden merkez bulunuyor.
Bazı bölgelerde yatırımların doygunluk noktasına ulaştığı belirtilirken, sektör temsilcileri yatırımların bu hızla gitmesi durumunda merkezlerin bir kısmının otel, hastane ya da okul olabileceğine dikkat çekiyor.
İŞTE MAĞAZALARI ZORLAYAN KİRA VE GİDERLERİ...
2007'nin ikinci yarısında da Türkiye'de bugüne kadar hiç görmediğimiz ve giderek boyutu büyüyen yatırımlar ve AVM açılışları görülmeye başlandı.
Ancak bu hızlı büyümeyi perakende sektörünü iyi bilen kişiler, büyük bir tehlike olarak değerlendirdi.
Özelikle Mecidiyeköy-Sarıyer hattı ve Beylikdüzü bölgesinde yan yana açılan AVM'lerin, büyük mezarlıklar haline geleceğini söyleyen bu isimler, bugün bu aşamaya gelindiğinin altını çiziyor.
Bölgesel tehlike
Türkiye'nin halen 179 aktif AVM'si bulunurken, 77 inşaat halinde, 90 tane de planlanan AVM bulunuyor. Toplam olarak Türkiye, 3.5 milyon metrekare kiralanabilir alanıyla aslında halen dünya ortalamasının çok gerisinde bulunuyor.
Kiralar yukarı tırmanıyor
Son dönemde AVM'ler için bu tehlike çanlarını harekete geçiren en önemli konulardan birinin kiralarının yüzde 100'lere yakın oranda artması olduğu söyleniyor. Armada'da yüzde 30'a, Nautilus Alış veriş Merkezi'nde yüzde 100'e ulaşan artışlar yüzünden harekete geçen perakende şirketleri ise hukuki boyuta varan bir süreç içine girmiş bulunuyor.
Ortak giderler sorun
Alış veriş merkezlerinde asıl krizin ise ortak giderlere gelen artışlarla yaşandığı belirtiliyor. Elektrik, su, güvenlik, temizlik gibi alış veriş merkezinin ortak alan giderleri olarak belirlenen bu tutarlarda, elektrik zammının da gündeme gelmesi nedeniyle sıkıntılı bir sürece girildiği ifade ediliyor.
Yeni merkezlere ortak tavır
2008'de açılacak yeni AVM'ler hakkında tüm üyeleriyle ortak hareket etme kararı aldıklarını söyleyen TMD Başkanı Selçuk Güzenge ise "Bazı alış veriş merkezlerinin 2007 hesaplarını inceleyeceğiz. Bilançolarının kapanmasını bekliyoruz. Bazı alış veriş merkezleri için konuşuyorum. Bazılarının gelirleri var. Duvarları kiralıyorlar, reklam veriyorlar, ortak alana kiosklar koyuyorlar. Bu gelirleri, genel gider hanesinde kullanmaları lazım. Maliyetleri düşürmeleri lazım. Resmen oradan para kazanmaya çalışıyorlar" diyor.
Kira artışı eski AVM'lerde
Yüksek kira artışlarının genellikle eski alış veriş merkezlerinde yaşandığı görülüyor. Nautilus Alış veriş Merkezi'nde beş yıllık kira kontratları bittiği için, yeni kontratlarda yüzde 100'lere varan artış talep edildiği belirtiliyor.
AVM'ler okul, hastane, otel olacak
Kiğilı'nın sahibi Abdullah Kiğılı ise perakendecilerin eleştirdiği çok sayıda alış veriş merkezi yapılmasıyla ilgili olarak "Bırakın yapsınlar. Sonunda hepsi bize muhtaçlar. AVM'de bir mağazanın yatırımı en fazla 200 bin dolar. Bir AVM ise 30-200 milyon dolar arasında yatırım gerektiriyor. Yatırım yanlışsa yapanlar düşünsün. Bu AVM'lerin bir kısmı hastane, okul, otel olacak" diyor.
Metrekare-ciro büyümesi
Öte yandan perakende sektöründe yatırımların ciroların önünden gittiği gözleniyor. Alış veriş Merkezleri ve Perakendeciler
Derneği (AMPD) ile araştırma şirketi Nielsen'in Türkiye'nin organize perakende sektörünün büyüklüğüne yönelik oluşturduğu endeks de bu görüşü destekler nitelikte.
60 markanın metrekare büyüklüğü, çalışan sayısı ve aylık satış sonuçlarından hesaplanan endekse göre, 2007'nin ilk 11 ayında organize perakende sektörü metrekare satış alanı olarak yüzde 22 büyüdü.
Verimlilik telaşı erken mi?
İstinye Park'ın yönetim danışmanı Avi Aklaş, verimlilik konusunda şunları söylüyor:
"Mağazalar arttı ama ‘metrekare verimliliğini yakalayamıyoruz' denmesi için henüz biraz erken. Özellikle Anadolu'da bir AVM'nin kendini bulması, 1.5 yıla kadar uzayabiliyor. Açılış mevsimi de bunda çok etkili olabiliyor. Merkezin, okula dönüş süresinde eylül gibi açılması gerekiyor. Yaz alış verişi, kış alış verişine göre daha az ciroyu ifade eder. Verimliliği görmek için bir sonraki mevsime kadar uzama gerekiyor."
Farklılık yaratan kazanacak
Sektör yetkilileri, İstanbul'un yeni alış veriş aksının Şişli Cevahir ile İstinye Park arasında oluştuğunu belirtiyor. Kanyon eğlence, yeme içme vurgusuyla öne çıkarken, İstinye Park ise pazar yeri ile öne çıkıyor.
İstinye Park'ta deneysel alış veriş konseptinin bir ilk olduğu ve tüketicilerden olumlu geri dönüşler aldığı ifade ediliyor. Bu modelin, alış veriş merkezlerinin geleneksel perakendeciye de yer vermesi açısından iyi bir model olduğu kaydediliyor.
Yurt dışı örnekleri
Türkiye'de alış veriş merkezlerine gelen müşteri sayısı, yurt dışı örnekleri ile karşılaştırıldığında ortaya ilginç sonuçlar çıkıyor. Türkiye'de en çok müşteri çeken alış veriş merkezlerinden Cevahir'e bile geçen yıla kadar yıllık 20 milyon müşteri gelmediği belirtiliyor. Ancak bu yıl Cevahir'in 20 milyon ziyaretçiye ulaşacağı tahmin ediliyor.
Hangi kira sistemi daha kârlı?
Türkiye'de alış veriş merkezlerinde uygulanmakta olan kira sistemi, bugünlerde yeniden sorgulanmaya başlandı. ‘Sabit kira mı, yoksa ciro ağırlıklı kiraya mı gidilmeli?' tartışması, çoğu kiracının ciro ağırlıklı kiraya geçilmesi yönünde ağırlık kazanmaya başladı. Bu konuda görüşler şöyle:
Pazar yabancıların lehine mi gelişiyor?
Perakende sektöründe geçen yıl içerisinde yaşanan en önemli tartışmalardan biri de kuşkusuz yerli-yabancı rekabetine ilişkin oldu. Yerli markaların, alış veriş merkezi yönetimlerine yönelik "Bizi alış veriş merkezlerine almıyorlar" eleştirisi, uzun süreli bir tartışma olmuştu. Bugün gelinen noktada alış veriş merkezi yönetimi bu konuda haklı olduğunu ortaya koyuyor. Nasıl mı?
Haber Gönder
