Als Hastalığına Dikkat

Acıbadem Ankara Hastanesi Nöroloji ve Algoloji Uzmanı Doç. Dr. Ali Kemal Erdemoğlu, ALS hastalığına ilişkin, “Konuşma güçlüğü ortaya çıkabilir. İlerleyen dönemlerde kaslar sinirler tarafından uyarılmadığından dolayı yapısı bozulur ve iş göremez hale gelir. Kol ve bacaklar incelir. Özellikle el ve ayak kaslarında seyirme ve kramplar olabilir. Kişi günlük işlerini yapamaz duruma gelebilir” dedi.Son dönemlerde başlatılan Ice Bucket Challenge kampanyası ile gündeme gelen ALS hastalığı hakkında Nöroloji ve Algoloji Uzmanı Doç. Dr. Ali Kemal Erdemoğlu merak edilen soruları yanıtladı. ALS hastalığı hakkında açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Ali Erdemoğlu, “Amyotrofik lateral skleroz (ALS), motor nöron hastalığı olarak da anılan, sinir sisteminde, omurilik ve beyin sapı adı verilen bölgelerde motor sinir hücrelerinin kaybından kaynaklanan ilerleyici bir nörolojik hastalıktır. Motor sinir hücrelerinin kaybı nedeniyle kaslarda güçsüzlük ve erimenin görüldüğü sinir hücrelerinin hastalığıdır. Motor nöron olarak adlandırılan sinir hücreleri, kas hücrelerine elektrik sinyaller gönderen hücrelerdir. Motor nöronlar beyinde ve omurilikte bulunur. Motor nöronlar beyinden kaslara sinyal iletirler ve kaslar hareket eder. Motor nöronlar aynı zamanda yutma ve nefes alma gibi otomatik hareketlerimizi de sağlar. ALS hastalığı ise motor nöronların tedrici ve ilerleyici bir şekilde fonksiyonlarını kaybetmesiyle oluşur. Hastalığın başlangıç belirtileri birçok hastada çok hafif ve yavaş ilerlemesi nedeniyle fark edilmeyebilir. Başlangıç belirtileri her hastada aynı olmaz. Bazı hastaların ayağında takılma olur, eşyaları kaldırmakta zorlanır, beceri gerektiren ince hareketlerde zorlanır, kimisi de konuşurken kelimeleri yuvarladığını fark eder. Hastalık özellikle kol ve bacaklarda olmak üzere kas güçsüzlüğü ile başlar. İlaveten konuşma bozukluğu, ses değişikliği, çiğneme ve nefes almada güçlük eklenebilir. Yutma bozulabilir. Konuşma güçlüğü ortaya çıkabilir. İlerleyen dönemlerde kaslar sinirler tarafından uyarılmadığından dolayı yapısı bozulur ve iş göremez hale gelir. Kol ve bacaklar incelir. Özellikle el ve ayak kaslarında seyirme ve kramplar olabilir. Kişi günlük işlerini yapamaz duruma gelebilir. Kol ve bacaklarını iyi kullanamaz. Kontrol edilemeyen ağlama ve gülmeler olabilir. Kişide zihinsel fonksiyonlar ve bellek bozulmaz. Kaslardaki zayıflık durumu, iş görememenin derecesi ve hastalığın ilerleyişi hastadan hastaya değişir. Solunum kasları etkilenmesi ve buna bağlı solunum güçlüğü hastalığın son evrelerinde görülür. Bu hastalarda yutma ileri derecede bozulur. Bu nedenle solunum ve beslenme desteği verilmek zorunluluğu oluşur. Hastalıkta his kaybı olmaz. İdrar ve barsak işlevleri, cinsel işlevler etkilenmez. Kalp genel olarak etkilenmez. Göz kasları en son etkilenen kas olur, kimi zaman da hiç etkilenmez. Kişinin zihni yetenekleri kayıp olmaz. Hastalarda derin bir kişilik değişimi görülebilir. Hastaların büyük bir kısmında sözcük üretimi güçlüğü, dikkat kaybı ve kararsızlık gibi problemler görülür” diye konuştu.ALS hastalığının teşhis edilmesine ilişkin Erdemoğlu, “Hastalığın ilerleyici yapısı nedeniyle sıklıkla takip edilmesi gerekmektedir. Hastadan birkaç ay sonra tekrar gelmesini istenebilir. Bir sonraki ziyarette doktor belirtilerin ilerlediğini görebilir. El Escorial tanı kriterleri kullanırlar. Tanı koydurucu belirtilerini kontrol eder; kaslarda erime (kas hacim kaybı), kas zayıflığı, seğirme, kas tonusunda artma, normal kas reflekslerindeki değişmeler ve vücudunun en az üç yerinde motor nöron işaretleri bulursa ALS tanısı düşünülür ve tanı konur. Amiyotrofik Lateral Skleroz’un (ALS) tüm dünyada teşhisinin doğru olarak konulması ve takip edilmesi amacıyla geniş çapta kabul edilmiş ve en çok kullanılan ölçüt, 1994 yılında kabul edilen El Escorial kriteridir” dedi.NEDEN BUZLU SU DÖKÜLÜYOR?Bir Kova Buz (Ice Bucket Challenge) kampanyası hakkında da bilgi veren Doç. Dr. Erdemoğlu, “Yaratıcı 27 yaşındaki Corey Griffin, çok yakın arkadaşı Pete Frates ALS’ye yakalanınca bu kampanyayı başlatmıştı. İlginç olan ise Corey Griffin’in Bir Kova Buz (Ice Bucket Challenge) kampanyasını başlattıktan sonra trajik bir deniz kazasında hayatını kaybetmesi oldu. ALS hastalığı bir sinir sistemi rahatsızlığı sonucunda kasları felç etmekte ve kişiyi yatalak yapmaktadır. Bir kova buzlu su dökülmesinin sebebi de bu şok soğukla birlikte kişi bir anlık kısmi felç yaşamış gibi oluyor. Haliyle Ice Bucket Challenge kampanyasına katılan bir kova buzlu suyu başından aşağı boca edenler, ALS hastaları ile bir anlık da olsa empati yapmış, onları anlamış oluyorlar. Dünyanın çeşitli bölgelerinde ve Türkiye’de özellikle ünlüler başlarından aşağı bir kova buzlu su döküyorlar. Bunu gören vatandaşlar nedir bu bir kova buzlu su dökmenin anlamı diye merak ediyor. Ice Bucket Challenge eylemi, yani Bir Kova Buz eylemi ALS hastalığına dikkat çekmek için dünyaca başlatılan bir eylem. Ice Bucket Challenge öncesinde kişi buzlu suyu boşaltmadan önce en az 3 isme aynı eylemi yapması konusunda meydan okuyor. Bir Kova Buz (Ice Bucket Challenge) kampanyası ALS hastalığı için bir yardım toplama eylemi. Meydan okunduğu halde başından aşağı bir kova buzlu suyu boşaltmayan ALS hastaları için 100 dolar bağışlıyor. Günümüzde bu durumun sosyal medyada şov haline gelmesi, ALS hastalığına farkındalık yaratmanın dışına çıkmaktadır. Bu nedenle bu konuda tüm dünyada ve ülkemizde de eleştiriler vardır. Bunların başında farkındalık ve destek yerine yalnızca şovun yapılması, maddi ve manevi desteğin verilmemesi, bazı kişilerin bu durumu yapmasında aslında sakınca olabileceği ve ciddi sağlık sorunları oluşturabileceği, farkındalık yerine ünlü veya ünlü olma yolundaki kişilerin şov ile dikkati hastalık dışındaki noktalara çekmesi eleştire konularıdır” şeklinde konuştu.