11 canın hesabı verilmeli

Teknik Elemanlar Derneği İstanbul İl Başkanlığı bir basın açıklaması ile Esenyurt’ta meydana gelen müessif kazanın ihmaller zincirinin son halkası olarak niteledi.

Bildiride “11 Mart Pazar gecesi Esenyurt’ta bir Alışveriş Merkezi inşaatına ait çadırlarda meydana gelen yangın sonucu vefat eden 11 işçi kardeşimize Allah’tan rahmet ve kederli ailelerine başsağlığı dileriz” diye başlayan dernek bildirisinde daha sonra şu görüşlere yer verildi.

“Bilinmelidir ki bu yangında, yangına dayanıklı olmayan çadırların kullanılması, çadırların yeterli çıkış kapısına sahip olmaması, yangın tüplerinin boş olması, tedbirsiz bir şekilde ısıtma sisteminin elektrikli ısıtıcılarla sağlanması ve ısıtıcılar için uygun kabloların kullanılmaması gibi bir ihmaller zinciri söz konusudur. Dolayısıyla bu yangını elim bir iş kazası olarak yorumlayıp buna binaen süreci yönetmek doğru değildir. Bir olayı kaza olarak yorumlayabilmek için olayın bir müstesna tarafı söz konusu olmalıdır. Eğer ülkemizde işçi barınağı olarak sadece Kayı İnşaat firmasının yüklenicisi olduğu bu şantiyede plastik çadır kullanılıyorsa ve sadece bu şantiyede ısıtıcı olarak Elektrik sobası kullanılmışsa buna bir kaza diyebilirdik. Oysa benzer yangınlara daha acısı taze olan Van depremi sonrasında da şahit olmuştuk.

İşçilerin güvenliğinin sağlanması ve sağlığının korunmasında en büyük yasal yükümlülük Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlığında olduğu halde, ilgili bakanlık ancak talihsiz olaylar yaşandıktan sonra müdahil oluyor. Oysa inşaatlara ruhsat verilme aşamasında ve sonrasında ilgili kurumlar belli aralıklarla şantiye alanlarını, işçi ve diğer teknik personelin barındığı alanları denetleyip işçi güvenliği ve sağlığı açısından gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığını denetleyip gerekli önlemlerin alınmasını sağlamalıydı.

Öte yandan inşaatın yüklenicisi durumunda bulunan Kayı İnşaat yaptığı basın açıklamasında neden olduğu yangından ötürü kamuoyundan özür dilemesi beklenirken, bütün suçu alt yüklenici firmaya atarak kendini aklamaya çalışmıştır. Oysa yasal mevzuata göre (4857 Sayılı İş Kanunu Madde 2) Asıl İşveren – Alt İşveren ilişkisi bulunan inşaat projelerinde İş Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin sorumlulukların tümü ile alt işverene devredilemeyeceği açık bir şekilde mevcuttur. Asıl İşveren olan Kayı İnşaat, Alt İşveren olan Kaldem İnşaat ile beraber bu ihmalin hesabını mutlaka vermelidir. Mutlaka işçi ailelerine yüklü tazminatlar ödenmeli ve ödemeler işveren ve alt işverene pay edilmelidir. Alt işverenleriyle gerçekleştirdiği projeleri kendi portföyüne aktarırken alt işverenlerin adını anmayan firmaların olumsuz durumlarda hemen alt işvereni öne sürmeleri toplumdaki ahlaki yozlaşmanın ne boyutta olduğunu acı bir şekilde göstermektedir.

Bilhassa İstanbul’daki şantiyelere baktığımızda birçok şantiyede işçilerin barındırıldığı yerlerin durumu içler acısı. İşçiler sağlıksız ve güvensiz çadırlarda barındırılmakta, yemekhaneler ve yıkanma yerleri hastalıklara davetiye çıkarır durumda. Vicdanımıza, kültürümüze, inancımıza uymayan bir diğer durum da işçiler ile teknik personel ve ana firma çalışanları ile taşeron firma çalışanları arasındaki sınıf ayırımıdır. Teknik personel veya ana firma çalışanları ile işçi ve taşeron firma çalışanları arasında yemekhaneler ve barınma yerleri konusunda belirleyici bir fark göze çarpmaktadır.

Bu olayla beraber acilen gündeme getirilmesi gereken bir konuda iş güvenliği ve işçi sağlığıyla ilgili eğitimlerin işçilere de verilmesi gerekliliğidir. Eğitimsiz insanların daha çok inşaat işlerini tercih ettiği kamuoyunun malumudur. Yazık ki ülkemizde hala “eğitimli işsiz” ve “eğitimsiz işçi” garabeti devam ediyor.

Tekder İstanbul Şubesi konu ile ilgili çözüm önerilerini ayrıntılı olarak kamuoyu ve yetkililerle paylaşacaktır. Ancak çözüm için vazgeçilmez kabul ettiğimiz bazı maddeleri burada da vurgulamayı gerekli görüyoruz:

İnsana değer veren çözümler üretmeliyiz. Çalıştırdığımız işçiler de tıpkı bizim gibi insandırlar ve bizim kardeşlerimizdirler. İşçisine yemek çay ısmarlayan, onu evinde misafir eden Anadolu geleneğini ne kadar çabuk kaybediyoruz.

Çözüm üretirken adaleti gözetmeliyiz. Bu kadar büyük bir gelir merkezi inşa ederken çalışanlara içlerinde insanca yaşayabilecekleri bir konteyneri çok görmek hem firma adına hem de denetim sistemi ve yasalarımız adına büyük bir adaletsizlik ve ayıp göstergesidir.

Çözümlerimiz yerel şartlara, çevreye ve iklime uygun olmalıdır. Çadır çözümü kış şartları çok ağır geçen ülkemize uygun bir çözüm değildir. İşçiler için yangına dayanıklı konteynerlerin kullanılması, yangını önlemeyle ilgili gerekli tedbirlerin alınması( kalan kişi sayısına göre yeterli kaçış kapısının olması, dolu vaziyette yangın tüplerinin bütün mahallerde bulundurulması, duman detektörlerinin her kapalı alanda bulundurulması, yanıcı ve parlayıcı özelliği olan tüplerin vs gaz içeren malzemelerin ortamda bulundurulmaması, ısıtma sisteminin elektrikle değil katı yakıtlı ya da gaz yakıtlı merkezi kazan sistemiyle sağlanması vs) vicdani bir sorumluluktur. İnsanları açlık, donmak ve yanmak arasında bir tercihe zorlamak çok Nemrudi bir davranış örneğidir.

En zor şartlarda dahi daha iyiyi aramaktan vazgeçmemeliyiz. Elektrikli ısıtıcı yerine şuurlu davranıp yağlı radyatör tercih etmek çok maliyet arttırıcı bir tercih olmasa gerektir.

Bu gibi bir elim olaya bir daha mahal vermemek için yapılması gereken, bir taraftan insanca barınmayı sağlayacak bir yasal zemin oluşturmak için çalışırken öte taraftan mevcut yasaları insan sağlığını önceleyerek uygulamak ve denetlemektir. Vatandaş olarak bizler de yararlandığımız mekânlar ve tükettiğimiz ürünler hususunda sorgulayıcı olmalıyız” denildi.