Besti KARALAR- Arda ERDOĞAN/ANKARA, (DHA) - CUMHURBAŞKANLIĞI Hükümet Sistemi'nin ilk kalkınma planı olan, 2019- 2023 dönemini kapsayan '11'inci Kalkınma Planı', Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) sunuldu. Plana göre, 2023 yılında gayri safi yurt içi hasılanın 1 trilyon 80 milyar dolara, kişi başına gelirin 12 bin 484 dolara yükseltilmesi, ihracatın 226,6 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor. İşsizlik oranının yüzde 9,9'a düşürülmesi, enflasyon oranlarının kalıcı biçimde düşük ve tek haneli rakamlara indirilmesi hedefleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzası ardından TBMM Başkanlığı'na sunulan '11'nci Kalkınma Planı', 845 başlık, 5 bölüm ve 208 sayfadan oluştu. Planın temel amaç ve ilkelerinde, "15 yıllık bir perspektifin ilk 5 yıllık dilimi olarak tasarlanmış olan Kalkınma Planı, her alanda topyekun bir değişim ve atılımın başlatılarak, uzun vadeli bir perspektifte kesintisiz bir şekilde kararlıkla uygulanmasını öngörmektedir. Planda, hukukun üstünlüğü, güçlü demokrasi ile korunan ve geliştirilen temel hak ve hürriyetler, kalkınma çabasının taşıyıcı sütunları olarak benimsenmekte; ekonomide istikrar ve sürdürülebilirlik, beşeri, sosyal ve mekansal gelişme alanlarında refahın artışı ve adil paylaşımı ile süreklilik arz eden bir gelişmişlik yönelimi öncelikli bir amaç olarak ortaya konulmaktadır" denildi.
CUMHURBAŞKANLIĞINA HER YIL RAPOR SUNULACAK
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin hazırladığı ilk kalkınma planı olma özelliği taşıyan planın takibi ve değerlendirilmesi için Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı koordinasyonunda etkin bir izleme ve değerlendirme mekanizması kurulacak. Bu mekanizma aracılığıyla her yıl Cumhurbaşkanı'na rapor sunulacak. Raporda küresel ekonomik durum, değişen üretim ve hizmet sunum biçimleri, küresel demografik değişiklikler ayrıntılı biçimde ele alındı.
'İŞSİZLİK YÜZDE 11'E YÜKSELDİ'
10'uncu kalkınma planı döneminde (2014-2018) işsizlik rakamının yüzde 9'dan 11'e yükseldiğinin belirtildiği planda, enflasyon rakamları hakkında, "10'uncu Kalkınma Planı'nda, enflasyonun orta vadede tek haneli düzeylerde istikrar kazanması öngörülmüşken, yıllık ortalama Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artış hızı ilgili dönemde yüzde 10,4 olarak gerçekleşmiştir" ifadelerine yer verildi.
'KURUMSAL KAPASİTENİN ARTIRILMASI İHTİYACI DEVAM ETMEKTEDİR'
Plana göre, bir önceki dönemde otoyol dahil 3 bin 591 kilometre bölünmüş yol, 325 kilometre yüksek hızlı demir yolu, İstanbul Havalimanı dahil üç yeni havalimanı, kentlerde toplu taşımaya yönelik 249 kilometre raylı sistem hattı yapıldı. Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Avrasya Tüneli, Osmangazi Köprüsü, İstanbul Havalimanı, 8 şehir hastanesi gibi Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine değinilen planda, "KÖİ projelerinin bütüncül bir çerçevede ele alınması, makroekonomik politikalarla uyumunu sağlayacak şekilde süreçlerin etkinleştirilmesi ve kurumsal kapasitenin artırılması ihtiyacı devam etmektedir" değerlendirmesinde bulunuldu.
'4,3 MİLYON YENİ İSTİHDAM'
11'inci Kalkınma Planı'nda 2023 yılında ulaşılması planlanan kişi başına düşen gelir, 12 bin 484 dolar, işsizlik oranı yüzde 9,9 olarak hesaplandı. Plan süresince 4,3 milyon yeni istihdam sağlanması hedeflenirken, plan dönemi yıllık ortalama büyüme oranının yüzde 4,3 olacağı ifade edildi.
Öte yandan, plan döneminde hedeflenen ihracat rakamı 226,6 milyar dolar, ithalat ise 293,5 milyar dolar olarak öngörüldü.
DALGALI KUR REJİMİNE DEVAM
Planın makroekonomik hedefler kısmında ise, "Özelleştirmeler yoluyla devletin kamusal fayda taşımayan üretimdeki payının azaltılması sürdürülecek, mevcut kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) faaliyetleri piyasada rekabeti bozucu etkiye neden olmayacak etkin ve verimlilik temelli şekilde yürütülecektir. TCMB fiyat istikrarını sağlamaya ve finansal istikrarı gözetmeye devam edecektir. Dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülürken, belirlenen hedefin gerektirdiği fiyat istikrarının sağlanması için eldeki tüm araçların kararlılıkla kullanılmasına devam edilecektir" denildi.
BES İLE KIDEM TAZMİNATI FONU ENTEGRE EDİLECEK
Planın kapsadığı dönemde, Bireysel Emeklilik Sistemi’nin (BES) katılımcı sayısı, sistemde kalış süresi ve fon tutarı artırılacak ve otomatik katılım sistemi yeniden düzenlenecek. BES, kıdem tazminatı fonuyla entegre edilecek. Dayanıklı tüketim malları ile eğitim, tatil gibi harcama kalemleri için bankalarda harcama kalemi grubuna özel birikim hesapları oluşturulacak ve bu birikimler kullanılarak gerçekleştirilen harcamalarda ilgili ürünler için vergisel teşvikler uygulanacak.
CARİ AÇIK TEDBİRİ: YABANCILARA GAYRİMENKUL SATIŞI ARTIRILACAK
Planda ihracatçılar için birçok politika ve tedbir ortaya konuldu. Söz konusu politika ve tedbirler arasında, "AB ile Gümrük Birliği'nin güncellenmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir. İhracatçı firmalar için mal ve hizmet üretimi yapan yerli firmalara destek sağlanacaktır" ifadelerine yer verildi.
Planda cari açığın finansmanı için alınacak tedbirler arasında, "İmalat sanayiinde yüksek katma değer yaratan komple yeni yatırımların ülkemize çekilmesi için aktif tanıtım, müzakere ve özelleştirilmiş teşvik mekanizmaları hayata geçirilecektir. Yabancılara gayrimenkul satışları ile ilgili tanıtım faaliyetleri artırılacak ve süreçler etkinleştirilecektir" maddeleri bulundu.
'VERGİ DÜZENLEMESİ YAPILACAK'
Planda kamu maliyesine ilişkin öngörüler de dikkat çekti. 2018'de GSYH'ya oran olarak yüzde 10,7 olarak gerçekleşen kamu tüketiminin plan dönemi sonunda yüzde 9,6'ya çekilmesi, kamu tasarrufunun ise 1,8'den yüzde 2,4'e yükseltilmesi öngörülüyor. Plana göre, kamu harcamaları sınıflandırılacak, verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek.
Öte yandan, kamu personeli verimli kullanılacak, kamu personelinin mali ve sosyal hakları, Planda öngörülen makroekonomik politikalarla uyumlu bir şekilde belirlenecek. Kamu maliyesine ilişkin politikalar arasında şunlar dikkat çekti:
"Taşıt Kanunu, taşıt yönetiminde etkinlik ve verimliliği gözetecek şekilde güncellenecektir. Vergi adaletinin güçlendirilmesi, vergi tabanının genişletilmesi ve vergi hasılasının artırılmasını sağlayacak şekilde vergi sisteminde revizyonlar yapılacaktır. Gelir ve kurumlar vergilerini tek bir kanunda birleştiren, vergi tabanını genişleten, vergiye uyumu kolaylaştıran, öngörülebilirliği artıran, yatırım ve üretimi destekleyen Gelir Vergisi Kanunu'nun yasalaşması sağlanacaktır. Ödeme gücüne göre artan oranda vergilendirmeye yönelik mekanizmalar artırılacaktır. Lüks ve ithal yoğunluğu yüksek ürünlerden ÖTV'ye tabi olmayanlar gözden geçirilerek, vergi düzenlemesi yapılacaktır."
ÖZELLEŞTİRMEYE DEVAM EDİLECEK
11'inci Kalkınma Planı, özelleştirme tedbirlerini de içerdi. Plana göre, özelleştirme uygulamalarında uzun vadeli sektörel öncelikler çerçevesinde ve belirlenmiş program dahilinde halka arz dahil olmak üzere yeni ve alternatif modeller kullanılarak ekonomik katma değer bazlı planlamaya geçilecek. Plan döneminde özelleştirme portföyünde bulunan şirket ve varlıkların özelleştirilmesine devam edilecek, özelleştirilme potansiyeli olan yeni şirket ve varlıklar portföye dahil edilerek özelleştirilecek.
'İNSANSIZ HAVA ARACI (İHA) SAYISI ARTIRILACAK'
Planda savunma sanayi politikalarına da yer verildi. Savunma sanayi tedbirleri arasında şunlar yer aldı:
"Plan döneminde Altay tankı, yerli hava savunma sistemleri, deniz platformları envantere kazandırılacak; envanterdeki İnsansız Hava Aracı (İHA) sayısı artırılacak, İHA motoru prototipinin ve kara araç motorunun teslimi yapılacaktır. Savunma sanayi sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'ler dahil tüm firmalara yönelik olarak Savunma Sanayii Yatırım ve Geliştirme Faaliyetlerini Destekleme Programı kapsamında finansal destek sağlanacaktır. Savunma sanayiine yönelik kritik teknolojilerde yüzde 100 milli savunma sanayii oluşturmak ve geleceğin harp konseptini şekillendirmek vizyonlarına uygun olarak temel ve ileri teknolojiler eksenli projeler ve yatırımlar gerçekleştirilecek ve desteklenecektir."
TEKLİ EĞİTİME GEÇİLMESİ
Planda, eğitim sektörüne yapılan yatırımların dağılımı itibarıyla tekli eğitime geçilmesi, okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması için yapılan yatırımlar önemli bir yer tutarken, mesleki ve teknik eğitim atölyelerinin modernizasyonu, tasarım ve beceri atölyelerinin kurulması ve eğitimin her kademesinde niteliğin artırılması öne çıkan diğer alanlar oldu.
ÜNİVERSİTELER
Üniversitelerin, yüksek katma değerli üretimi destekleyecek nitelikte Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri gerçekleştirebilmeleri için Araştırma Üniversitesi programı güçlendirilecek, bu programa dahil üniversitelerin özel desteklerle kapasiteleri artırılacak. Vakıf yükseköğretim kurumlarının yıllık öğrenci gelirlerinin en az yüzde 1'inin Ar-Ge harcamalarında kullanılmasına yönelik düzenleme yapılacak.
MİLLİ UZAY PROGRAMI UYGULANACAK
Plan ile Milli Uzay Programı hazırlanarak uygulamaya konulması hedefleniyor. Türkiye Uzay Ajansı'nın kurumsal kapasitesi geliştirilerek etkinliği artırılacak. Yurt dışından Türkiye'ye girişimci çekmek amacıyla kolaylaştırıcı düzenlemeler yapılacak. Akademisyenlerin ve kurumsal şirketlerde çalışanların, profesyonel işlerinin yanında girişimci olmalarını kolaylaştıracak düzenlemeler hayata geçirilecek.
İSTANBUL HEDEFLERİ
Kalkınma Planı'nda İstanbul için hedefler de yer aldı. İstanbul'da fay hattına yakın olan alanlar tespit edilerek kentsel dönüşüm çalışmalarında önceliklendirilmesi sağlanacak. İstanbul'da mevcut yapılaşmış alanlarda yapı stoku dikkate alınıp, kentsel dirençliliğin artırılması amacıyla mevcut altyapı sistemlerinde afet risk önceliklendirme çalışması yapılarak ihtiyaç duyulanlar yenilenecek.
HUKUK DEVLETİ, DEMOKRATİKLEŞME
Planda, hukuk devleti ve demokratikleşme alanında ki hedeflere de yer verildi. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması, ekonomik ve sosyal refahın artırılmasının, hukuk devleti, demokratikleşme ve iyi yönetişim ilkelerinin devlet tarafından güçlü bir şekilde sahiplenilmesi ve etkili bir biçimde uygulanmasıyla ancak mümkün olabileceğine dikkat çekildi. Bu çerçevede, Hukukta öngörülebilirlik, geriye yürümezlik, genellik, kazanılmış hakların korunması, eşit muamele, açıklık ve belirlilik ilkeleri yasama faaliyetlerinin temelini oluşturmaya devam edecek. Hukukun üstünlüğüne dayanan, toplumsal düzene ve bireysel haklara saygıyı ilke kabul eden, Anayasada güvence altına alınan temel hak ve özgürlükleri koruyan ve güçlendiren, hak ihlallerine karşı etkin ve etkili bir şekilde mücadele yürüten yönetim anlayışı pekiştirilecek. Bireylerin insan hakları konusunda yeterli bilinç düzeyine ulaşması hedeflenmektedir. Hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak ilgili kamu kurumlarının kapasiteleri geliştirilecek ve etkin koordinasyon sağlanacak. Adli ve idari yargıda faaliyet raporlarının kapsamı genişletilecek ve kamuoyunda bilinirliği artırılacak.