Bir ülkenin oluşturulması için yıllarca süren toplumsal birikimin bir gecede yıkıldığı 12 Eylül askeri darbesinin üzerinden tam 31 yıl geçti. Türkiye bu süreç içerisinde, özellikle de son dönemde, sivilleşme adına bazı adımlar atsa da askeri vesayetin izlerini tam anlamıyla silemedi. Peki toplumsal ve sosyal açıdan büyük infiale yol açan ve etkileri aradan geçen bunca yıla rağmen halen devam eden bu sürece nasıl gelindi?
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
Birçoğuna göre, ülkeyi 12 Eylül'e götüren fitilin ateşi 1 Mayıs 1977'de yakıldı. Taksim Meydanı'nda düzenlenen etkinliklere katılan kişi sayısı 500 bini buldu. Henüz daha kortejler alanı doldurmamışken kalabalığın üzerine ateş açıldı. 36 kişinin yaşamına mal olan ve tarihe 'Kanlı 1 Mayıs' olarak geçen olaylar hiçbir zaman aydınlatılamadı.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
Ankara Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Doğan Öz'ü 1978'de öldürmekle suçlanan ülkücü İbrahim Çiftçi, dört kez idama mahkum olmasına karşın beraat etti. 1997'deki MHP kurultayında genel başkanlığa adaylığını koydu.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
Ankara'nın Bahçelievler semtindeki bir eve baskın düzenlendi. Türkiye İşçi Partisi üyesi yedi genç katledildi. 8 Ekim 1979 akşamı Latif Can, Efraim Ezgin, Hürcan Gürses, Osman Nuri Uzunlar, Serdar Alten, Faruk Ersan ve Salih Gevenci isimli gençleri hunharca katledenler arasında Abdullah Çatlı gibi tanıdık isimler yer alıyordu.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
İpekçi suikastının faili olarak beş ay sonra Mehmet Ali Ağca yakalandı. Maltepe Cezaevi'nde kalan Ağca, altı ay sonra Abdullah Çatlı ve arkadaşları tarafından kaçırıldı. Soluğu Bulgaristan'da alan Ağca oradan Roma'ya gidecek, 1981 yılında Papa'ya saldırı girişiminde bulunacaktı.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
DİSK Genel Başkanlığı yapmış olan Kemal Türkler, 22 Temmuz 1980'de Merter'de, evinden sendikaya gitmek üzere çıktığı sırada silahlı saldırı sonucu öldürüldü.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
MHP Genel Başkan Yardımcısı Gün Sazak ile 12 Mart döneminin Başbakanı Nihat Erum'de silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Aralarında Ümit Kaftancıoğlu ve Cahit Orhan Tütengil'in de olduğu aydınlar katledildi.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
Ekim ayında Bahçelievler katliamını gerçekleştiren ekip, Aralık 1979'de bu kez Kahramanmaraş'ta sahnedeydi. Mezhep farklılıklarını kışkırtıp kitle katliamlarına yöneltmek hedefiyle Orta Anadolu kentlerine yoğunlaşan tertipçiler Kahramanmaraş'ta başarılı oldular. Yüzlerce ev yakıldı. Resmi rakamlara göre 105 kişi linç edildi. Geceden kapılarına çarpı işareti konulan Alevi ve solcu bilinenlere aitti.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
MC Hükümetinin Başbakanı Süleyman Demirel, yaygın terörü ve yüksek enflasyonu 100 gün içinde çözeceğini vaat etti. Ancak bu vaadi gerçekleşemedi.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
Ekonomik krizi aşmak için dış piyasalardan borç para bulmaya çalışan hükümet, IMF'den yapısal düzenlemeler paketiyle döndü.
24 Ocak 1980'de açıklanan önlemleri uygulamak üzere Süleyman Demirel tarafından Başbakanlık Müsteşarlığı görevine Turgut Özal atandı.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
İlk kez 29 Eylül 1979 için planlanan müdahale uygun zamanlama için ertelendi. Bayrak Planı olarak adlandırılan darbe için belinlenen ikinci tarih ise 11 Temmuz saat 04.00 idi. Darbe ancak üçüncüde, 12 Eylül 1980, sabah saat 04.00'da gerçekleşecekti.
İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)
[Kenan Evren 12 Eylül Darbesi TV Açıklaması.](https://www.mynet.com/kenan-evren-12-eylul-darbesi-tv-aciklamasi-3247864-myvideo "Kenan Evren 12 Eylül Darbesi TV Açıklaması.") | [www.mynet.com/video](https://www.mynet.com/video "https://www.mynet.com/video") **[ ](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Tahsin Şahinkaya ve Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Sedat Celasun, Milli Güvenlik Konseyi'ni teşkil etmiş ve ülkeyi 13 güvenlik bölgesine ayırarak, bu bölgelere 13 Sıkıyönetim Komutanı atamışlardı. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  Tüm siyasi partiler kapatıldı. Türk Hava Kurumu, Çocuk Esirgeme Kurumu ve Kızılay dışındaki tüm derneklerin faaliyetlerine son verildi. Sendikaların ve sivil toplum örgütlerinin kapısına kilit vuruldu. Emniyet Genel Müdürlüğü ve illerdeki polis teşkilatları Jandarma Genel Komutanlığına bağlandı. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  Ecevit ve Demirel, kendilerine verilen talimatname ile darbeyi öğrendiler ve uçakla Gelibolu'daki Hazmaköy'e götürüldüler. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  İdam edilen en genç isim, 17 yaşındaki liseli Erdal Eren idi. Mahkemenin kararıyla idam edilmesine rağmen, cenazesi ailesine teslim edilmeyen Veysel Güney'in mezarı ise hala bulunamadı. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  Sıkıyönetim Kanunu'nun 1402. maddesine göre, kamuda görev yapan personelin sakıncalı bulunanlarının işlerine son verildi. Terörün kaynağı olarak üniversiteleri gröen cunta, temizliğe de üniversitelerden başladı. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  Darbeden siyaset dünyası kadar sanat dünyası da nasibini aldı. Tarık Akan ve Genco Erkal, Selimiye Kışlası'nda duruşmadalar. **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)** - - - - - -  1 Kasım 1982'de yapılan referandum sonucunda yeni anayasa yüzde 92.7 oyla kabul edildi. Meclis'te yemin etmeyen tek Cumhurbaşkanı olarak tarihe geçen Kenan Evren, anayasaya koyduğu geçici 15. madde ile kendini korumaya aldı. (Geçtiğimiz günlerde bu madde kaldırıldı ve Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya'yı şüpheli sıfatıyla ifadeye çağırdı) **[İşte 12 Eylül Belgeseli (Video)](https://www.mynet.com/12-eylul-darbesi-2689268-myvideo)**