Türkiye, geçen yıl bugüne "rüşvet ve yolsuzluk operasyonu" haberleriyle uyandı. 17 Aralık 2013, yakın tarihte Türkiye siyasetini en çok etkileyen gün oldu.
Ve o günden bu güne, yani 17 Aralık 2014'e kadar geçen bir yıllık sürede, Türkiye'de herkesin hayatını etkileyen pek çok olay yaşandı. İşte 17 Aralık ve sonrasında yaşananlar;
(Hürriyet)
ŞAFAK OPERASYONU...
İstanbul ve Ankara'da, eş zamanlı olarak düzenlenen operasyon çerçevesinde, sabah saat 05.30'da dönemin İçişleri Bakanı Muammer Güler'in oğlu Barış Güler, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan'ın oğlu Kaan Çağlayan, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar'ın oğlu Abdullah Oğuz Bayraktar, işadamı Ali Ağaoğlu, İran kökenli işadamı Reza Zarrab, Halkbank Genel Müdürü Süleyman Aslan ve Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir'in de aralarında bulunduğu 84 kişi gözaltına alındı. Operasyonun gerekçesi "Bazı arazilerin usulsüz imara açılması, kara para aklama ve rüşvet" olarak açıklandı.
VALİ'DEN SORUYA YANIT YOK
Operasyonun merkezinin İstanbul olması nedeniyle, ilk soru dönemin İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu'ya soruldu. Ancak Vali herhangi bir açıklama yapmadı. Sadece, sabah saatlerinde bir operasyon başladığını doğruladı. "Ne zaman öğrendiniz?" sorusu ise yanıtsız kaldı.
OPERASYON UYAP'A GİRMEDİ
Aslında Vali Mutlu'nun yanıtsız bıraktığı "Ne zaman öğrendiniz" sorusu, operasyonun en kilit noktasıydı? Operasyon konusunda, emniyet üst düzey yönetimine, İçişleri Bakanlığı'na ya da hükümet üyelerine hiçbir bilgi verilmemiş, operasyon her türlü adli sürecin yer aldığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi UYAP'a bile girilmemişti.
BALYOZ VE MEMUR SUÇLARI SAVCISI
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı kapsamında yürütülen operasyonda iki savcının imzası vardı; Balyoz, Askeri Casusluk ve Sahte Çürük Çetesi soruşturmalarını yürüten İstanbul Cumhuriyet Savcısı Celal Kara ve memur suçlarına bakan Savcı Mehmet Yüzgeç.
3 SORUŞTURMA, TEK OPERASYON
Operasyon, üç ayrı soruşturma dosyası üzerinden, eş zamanlı olarak gerçekleştirildi. O kadar gizli yapılıyordu ki, zanlıları gözaltına alacak olan ekiplere adres bilgileri, operasyondan dakikalar önce sarı zarflar içinde dağıtıldı.
300 POLİS KATILDI
İstanbul Organize Suçlarla Mücadele ve Mali Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü'nden 300 polis sabah 05.00 sıralarında yaklaşık 1 yıldır takip edilen şüphelilerin kapılarını çaldı. Şarkıcı Ebru Gündeş'in eşi Reza Zarrab, İçişleri Bakanı Güler'in oğlu Barış Güler, Ekonomi Bakanı Çağlayan'ın oğlu Salih Kaan Çağlayan, Fatih Belediye Başkanı Mustafa Demir, Halk Bankası Genel Müdürü Süleyman Aslan, Erdoğan Bayraktar'ın danışmanı Sadık Soylu, bazı işadamları ve bürokratlar dahil 84 kişi gözaltına alındı.
ANKARA'DAKİ OPERASYON
Ankara Organize Suçlarla Mücadele ekipleri Zafer Çağlayan'ın oğlu Salih Kaan Çağlayan, Çevre Bakanlığı Genel Müdürü Mehmet Ali Kahraman, Çevre Bakanı Danışmanı Sadık Soylu ile Zafer Çağlayan'ın Özel Kalem Müdürleri Mustafa Behçet Kaynar ve Onur Kaya'yı sabah 06.30'da evlerinde gözaltına aldı. Ankara Emniyet Müdürlüğü'ne götürülen şüpheliler, daha sonra tarifeli uçakla İstanbul'a gönderildi.
ÖNCE ARAMA, SONRA EMNİYET
Operasyondaki ilk dosyadaki kilit isim Ebru Gündeş'in eşi işadamı Reza Zarrab idi. Zarrab, Kanlıca'daki yalısında gözaltına alındı. Yalıya sabah saatlerinde giren ekipler, saat 11.00'e kadar arama yaptı. Aramanın ardından ekipler, el koydukları dokümanları bavul içerisinde dışarı çıkardı. Zarrab ise polis otosuna bindirilerek sorgulanmak üzere Vatan Caddesi'ndeki İstanbul Emniyet Müdürlüğü'ne götürüldü.
FATİH BELEDİYESİ'NDE ARAMA
Operasyondaki 2'nci soruşturmanın hedefi Fatih Belediyesi'ydi. Ekipler Belediye Başkanı Demir'in evine 05.00'te gitti. Operasyonun Fatih Belediyesi ayağında, İmardan Sorumlu Başkan Yardımcısı Adnan Güler, İmar Müdürü Faruk Solak, 2 zabıta komiseri, Halktaş Genel Müdürü, belediyenin dış gelirlerinden sorumlu Kemal Arslan da gözaltına alındı. Belediyede yapılan aramada el konulan bilgisayarlar ve diğer belgeler emniyete getirildi.
KORUMA KURULU'NDA DA ARAMA
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü yolsuzluk operasyonunun adreslerinden biri de Sirkeci'deki İstanbul Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlükleri binası oldu. 8 bölge koruma kurulunun bulunduğu binaya baskın düzenleyen polis, gözaltına alınan İstanbul 2 No'lu Kültür Varlıkları Bölge Kurulu Günseli Aybay, 2 No'lu Yenileme Bölge Kurumu Müdürü Raşit Şentürk, 5 No'lu Koruma Kurulu üyesi Yavuz Çelik'in odalarında arama yaptı.Mimar Hüseyin Bayçetin de gözaltına alınanlar arasında. Yine hakkında yakalama kararı bulunan 1 No'lu Koruma Kurulu raportörü Kemal Demir de iş yerinde gözaltına alındı.
BAKANLAR NE YAPTI?
Oğlu da gözaltı listesinde olan dönemin İçişleri Bakanı Muammer Güler'e operasyon bilgisi ancak gözaltılar başladıktan sonra ulaştı. Bulgaristan'a yapacağı ziyaret için havaalanına hareket etmek üzereyken operasyon bilgisini alan Güler, ziyaretini iptal edip makamına geçti. Dönemin Emniyet Genel Müdürü Mehmet Kılıçlar ile bazı daire başkanları da bakanlığa geçti.
Oğlu gözaltı listesinde olan bir başka hükümet üyesi, dönemin Ekonomi Bakanı Çağlayan da Ankara-Gölbaşı Eğitim ve Sosyal Tesisi'nin Aile Bakanlığı'na devredilmesine ilişkin protokolün imza törenine katılacaktı. Operasyon bilgisini alır almaz, Çağlayan da bu programı iptal etti.
ERDOĞAN: "KARANLIK ÇEVRELER”
Hükümetin tepkisini ise, dönemin Başbakanı, bugünün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan dile getirdi. Şeb-i Arus törenleri için Konya'da bulunan Erdoğan şöyle konuştu;
"Arkasına karanlık odakları alanlar, çeteleri alanlar bu ülkeye istikamet çizemezler. Arkasına sermayenin medyanın gücünü alanlar bu ülkeye istikamet çizemezler. Türkiye içinde ve dışında bir takım karanlık çevrelerini alanlar istikametiyle oynayamazlar. Ayarlarımızı değiştiremezler. Türkiye üzerinde operasyon yapılacak, ameliyat yapılacak bir ülke değildir. Ak Parti iktidarı buna izin vermez". Erdoğan, gazetecilerin operasyon konusundaki sorularına ise, "Bunların hepsi adli bir süreç, neticelenmeden bir şey söylemem doğru olmaz" yanıtını verdi.
HSYK'DA HAREKETLİLİK
17 Aralık akşamı, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu hareketlendi. Kurul başkanı da olan, dönemin Adalet Bakanı Sadullah Ergin, HSYK binasına gitti. Ancak yapılan açıklamada, Bakan Ergin'in "herhangi bir toplantıya katılmadığı, ofisinde bir saat çalıştığı" ifade edildi.
BAKANLAR 7 GÜN SONRA İSTİFA ETTİ
17 Aralık operasyonu, kabine değişikliğini de beraberinde getirdi. Soruşturma dosyalarında adları geçen dört Bakan, Egemen Bağış, Zafer Çağlayan, Muammer Güler ve Erdoğan Bayraktar, operasyondan bir hafta sonra görevlerinden istifa ettiler. İstifa döneminden akıllarda kalan ise, Bayraktar'ın istifasına ilişkin yaptığı açıklamada söyledikleri oldu.Bayraktar, canlı yayında bir televizyon programına yaptığı açıklamada şöyle konuştu:
"Soruşturma dosyasında var olan ve onaylanan imar planlarının büyük bir bölümü Sayın Başbakan'ın talimatıyla yapıldı. Bu minval üzere bakanlıktan ve milletvekilliğinden istifa ettiğimi açıklıyorum. Bu milleti ve vatanı rahatlatmak için Sayın Başbakan'ın istifa etmesi gerektiğine inandığımı ifade ediyor, yüce milletime saygılar sunuyorum.”
AK PARTİ'DEN İSTİFALAR
17 Aralık operasyonun TBMM'deki AK Parti grubuna da etkisi oldu. Operasyon sonrasında AK Parti milletvekilleri İdris Naim Şahin, Erdal Kalkan, Ertuğrul Günay, Hasan Hami Yıldırım ve Haluk Özdalga partiden istifa ettiler.
VE SONRASI...
17 Aralık sonrasında Türkiye çok hareketli günler yaşadı;
Hükümetin "darbe girişimi" olarak nitelendirdiği 17 Aralık'tan en çok etkilenen Emniyet oldu.
Çoğu Kaçakçılık ve Organize (KOM), Terörle Mücadele (TEM) ve istihbarat şubelerinde olmak üzere 460 polis açığa alındı. Çoğu birinci sınıf emniyet müdürü olmak üzere 185 polis meslekten ihraç edildi. Sınavlarda kopya çekildiği iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında komiser ve komiser yardımcısı 470 polisin rütbesi söküldü. Şu ana kadar 263 polis çeşitli soruşturmalar kapsamında gözaltına alındı, 42 polis ise tutuklandı. 250 bin polisin görev yaptığı emniyette 80 bin polisin yeri değiştirildi. 538 polis hakkında ise ihraç talebiyle açılan soruşturmalar devam ediyor.
İlk görevden almalar, operasyonun hemen ertesi günü, yani 18 Aralık'ta yaşandı.
İstanbul Emniyet'inde operasyonu yapan beş şubenin müdürü; Mali Şube Müdürü Yakup Saygılı, Kaçakçılık Şube Müdürü Tuğrul Turhal, Organize Şube Müdürü Nazmi Ardıç, Terörle Mücadele Şube Müdürü Ömer Köse, Asayiş Şube Müdürü Ersan Erçıktı görevden alındı.
İSTANBUL EMNİYET MÜDÜRÜ DEĞİŞTİ
17 Aralık günü makamına hiç uğramayan dönemin İstanbul Emniyet Müdürü Çapkın da, ilk giden isimlerden biri oldu.
Operasyondan sadece iki gün sonra Çapkın görevden alındı. Yerine ise Aksaray Valisi Selami Altınok görevlendirildi.
Altınok, Bakan imzasıyla hemen göreve başladı, kararnamesi sonradan geldi.
İL EMNİYET MÜDÜRLERİ VE DAİRE BAŞKANLARI GİTTİ
17 Aralık sonrası 81 il emniyet müdürü, Emniyet Genel Müdürü ve Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindeki 37 Dairenin başkanı değişti. Başta KOM, TEM ve İstihbarat olmak üzere Türkiye genelindeki tüm emniyet müdürlüklerinde sorumlu emniyet müdür yardımcıları, şube müdürleri, amirler de görevden alındı. Türkiye genelindeki 250 bin 557 polisin 80 bini ya görevden alındı ya da yeri değiştirildi.
SAVCILARIN DA GÖREV YERİ DEĞİŞTİ
17 Aralık sonrası adımlardan biri de, soruşturmayı yürüten savcıların görev yerlerinin değiştirilmesi oldu. İlk giden Savcı Celal Kara oldu.
Ardından 11 Şubat 2014 HSYK kararnamesi ile İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Vekili Zekeriya Öz'ün de aralarında olduğu 166 hakim ve savcının görev yeri değiştirildi.
ART ARDA YASALAR...
Hükümetin 17 Aralık operasyonuna tepkisi çok sert oldu. Operasyon, "paralel yapının darbe girişimi" olarak nitelendirildi. Operasyon sonrasında hükümet, tüm Türkiye vatandaşlarını ilgilendiren bir dizi yasa değişikliğini de art arda TBMM'den geçirdi.
İlk adım, Adli Kolluk Yönetmeliği'nde değişiklik yapılması oldu. 17 Aralık operasyonundan sadece 4 gün sonra yapılan bu yönetmelik değişikliği, Danıştay'a taşındı. Danıştay önce yürütmeyi durdurma kararı verdi, hemen ardından da yönetmelik değişikliklerinin "Anayasa'daki kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırı olduğunu" belirterek, iptal etti.
TBMM'de ise TİB'e internetin izlenmesinde olağanüstü yetkiler veren internet yasası, HSYK ve Adalet Akademisi'nin yapısında değişiklikler yapan, Adalet Bakanı'nın yetkilerini güçlendiren yargı reformu, MİT'in yetkilerini arttıran ve yargı muafiyetini güçlendiren MİT yasası TBMM'den geçirildi. Bu yasaların tümü Anayasa Mahkemesi'ne taşındı. AYM, yasalardaki bazı hükümleri iptal etti.
BİN MÜFETTİŞLE SORUŞTURMA
17-25 Aralık operasyonlarının ardından İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü, "paralel yapı” iddiasıyla soruşturma başlattı. Başbakanlık Müfettişlerinin yanı sıra İçişleri Bakanlığı'ndan 61, Emniyet Genel Müdürlüğü'nden 866 müfettiş, emniyette "kozmik soruşturma” yürütüyor.
Geriye dönük yürütülen soruşturmalar kapsamında İstihbarat, Terör ve 17 Aralık operasyonunu yürüten KOM Daire Başkanlıkları olmak üzere Emniyet Genel Müdürlüğü'nde 85, İstanbul'da 71, Ankara'da 32, İzmir'de 14, geri kalan 62 ilde 460 olmak üzere toplam 662 olay soruşturma kapsamına alındı. Müfettişlerin raporları doğrultusunda Cumhuriyet Savcılıkları bin 700 polis hakkında adli soruşturma açarken, toplamda ise 3 bin 500 polis ile ilgili hem idari hem de adli soruşturma yürütülüyor.
42 KİŞİ TUTUKLU
İstanbul'da yürütülen soruşturmalar kapsamında 42 polis tutuklandı. İstanbul'da "yasadışı dinleme ve kişisel verileri arşivleme” ile "Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs” ile ilgili yürütülen soruşturmalarda tutuklananlar arasında İstanbul Terörle Mücadele eski Şube Müdürü Yurt Atayün, İstanbul Terörle Mücadele eski Şube Müdürü Ömer Köse ile İstanbul Mali Suçlarla Mücadele eski Şube Müdürü Yakub Saygılı da bulunuyor. Haklarında soruşturma yürütülen ve gözaltı kararı bulunan 7 polis ise halen aranıyor. (Hürriyet)