İki yaş sendromu nedir? İki yaş sendromunun belirtileri nelerdir? Her çocukta iki yaş sendromu görülür mü? İki yaş sendromu yaşayan çocuğa karşı nasıl davranmalı?
Anne babalar için çok önemli olan bu soruları
Uzman Psikolog Yegan Sasık Mynet Kadın okuyucuları için yanıtladı.
İşte iki yaş sendromuna dair bilinmesi gerekenler...
Bebeklikten çıkışı temsil eden iki yaşta çocuklar artık birçok beceriye sahiptirler. Fiziksel, bilişsel ve dil gelişimleri sayesinde artık kendilerini daha rahat ifade edebilir, bilişsel gelişimleri sayesinde ise oyun becerileri, akran ilişkileri daha eğlenceli olur ve fiziksel gelişimleri sayesinde çok daha rahat hareket edebilirler. Artık çok daha net duyabilen ve görebilen çocuk merak ettiği şeyleri elleri ile inceler ve tanır.
İşte tüm bu gelişmeler ve dünyayı keşif merakı 'Ben yapacağım!', 'Ben giyeceğim!', 'Senin istediğini değil, benim istediğimi giyeceğim!' gibi kimi karşı gelişleri oluşturur. Zaman zaman da bunların uzamasıyla birlikte anne babanın toleransı azalabilir ya da ne yapacağını bilememe hissine kapılabilirler.
Ancak önemle belirtmek isterim ki, bu yeni gelişimsel evrenin son dönemlerdeki popüler adı ile 'iki yaş krizi' özellikleri, yani çocuklarda gözlemlenen, anne-babayı zorlayan yeni davranış kalıpları, uzun süreli inatlaşma ve/veya ağlamalar ille de her çocukta iki yaşta görülecek diye bir kuralı yok.
Çocuk ne zaman inatlaşacak kadar kendini özgür ve beceri sahibi hissetmeye başlıyor, o zaman çıkar bu davranışlar ortaya. Çoğu zaman da 2-3 veya 4 yaş civarı okul öncesi kuruma başlanan ilk günlerde kendini gösterir. Ebeveynler genellikle 'okul'un, çocuklarının davranışlarını 'bozduğunu' düşünür ama aslında sadece değişimi tetikleyici etki yaratır; okula başlama, akranla geçen zaman vb hayatlarına dair önemli yeni başlangıçlardır.
Ebeveynleri zorlayacak yeni davranış kalıplarına birkaç örnek
• Daha önceleri daha kısa sürede yatıştırılabilen bir çocuk bu dönemde daha uzun ve yoğun ağlayabilir.
• Belirli renklere dair özel bir ilgisi başlayabilir (kırmızı tabakta yiyeceğim, sadece mavi kazak giyeceğim, vb).
• Yeni korkular gündeme gelebilir.
• İnat ve karşı gelme davranışları gözlemlenebilir.
2 yaş döneminde çocuklar neden anne-babaları ile sıklıkla inatlaşır?
Sınırları anlamaya, becerilerini keşfetmeye çalışan çocuk ebeveyni ile kimi konularda inatlaşabilir. Ancak bu sürecin kısa veya uzun oluşu ya da krize dönüp dönmemesi ebeveynin tutumu ile yakından ilgilidir.
Çocuk ya gücünü ya da anne veya babasının sınırlarını keşfetmeye çalışıyordur.
Ayrıca aslında artık kendi yapabildiği şeyleri yapmak istiyor oluşu, "ayakkabımı kendim giyeceğim!" gibi söylemleri taleptir, inat değil. Fakat kimi zaman çevredeki yetişkinlerin tutumu süreci bir inatlaşma krizine dönüştürebilir.
Her çocukta iki yaş sendromu olur mu?
Ergenlik gibidir. Herkesin geçtiği bir dönemdir, ancak belirtileri farklıdır elbet. Yaşanan sürecin 'kriz' olarak adlandırılması ya da yaşanması çocuğun yapısal özellikleri ve anne baba tutumu ile yakından ilişkilidir.
Anne ve babalar 2 sendromu yaşayan çocuklarına nasıl davranmalıdırlar?
• Çocuğunuza rahatça hareket edebileceği, zıplayıp koşabileceği, özgür olabileceği zamanlar ve yerler yaratmaya çalışın. Bedeninde var olan enerjisini olumlu davranımlar sergileyerek ve keyif alarak boşaltması için ona yol gösterin.
• Bu dönem içerisinde çocuğunuzla inatlaşmayın. Karşılıklı inatlaşmalar, onu öfkelendirecektir. Fakat öfkesini kontrol edebilecek olgunluğa henüz sahip olmadığı unutulmamalıdır. Yapmasını istemediğiniz bir davranım ile karşılaştığınızda onu engellemek ya da cezalar vermek de aynı öfke patlamaları ile karşılaşmanıza yol açacaktır. En ideali gibi görünen uzun uzun açıklamaların da işe yarayacağını sanmayın, karşınızda hem muhakeme becerisi tam olarak oluşmamış hem de size tüm konuşma süresince dikkatini odaklamada güçlük çeken iki yaşında bir çocuk var. İnatçılık gösterilen durumlarda anne ve babaya yaratıcı olmak düşüyor. Çünkü en kolay yol, çocuğunuzun dikkatini başka bir yöne çekmenizdir.
• Yaratıcılığınızı yemek yeme süreçlerinde de kullanabilirsiniz. Sınırları muhafaza ederek; çocuğun ihtiyaçlarına ve sizin kararınıza göre belirlenmiş yemek saati ve yenilecek yerde ama yemek yeme eylemini daha eğlenceli bir hale getirerek işinizi kolaylaştırabilirsiniz.
• İki yaşındaki çocuğunuzun insanlara alışmasını sağlayın. Bu dönemde akranları ile beraberce oynama becerisi tam olarak kazanılmadığından yardıma ihtiyaçları vardır. İki buçuk ya da üç yaşındaki çocuklar da, oyuncaklarını başkaları ile paylaşarak oynamayı, onlarla aylarca birlikte bulunup, alıştıktan sonra becerebilirler.
2 yaş semdromu normal olmakla birlikte, siz anne babalar için zorlu ve oldukça sabır gerektiren bir dönem olduğu yadsınamaz bir gerçek. Çocuklarınıza yeteri kadar zaman ayırabilmek, bu zamanı onları anlamaya çalışarak ve dünyayı keşfetmelerine yardımcı olarak geçirebilmek için ön koşul, önce kendinize zaman ayırmanızdır. Çocuğunuzu bu dönemde uyumsuz, iyi yetiştirilmemiş veya problemli olarak tanımlamayın. Kısa bir süre sonra kurallara ve çevresine uyum sağlayabilecek gelişim düzeyine erişecektir. Çocuğunuzu büyütürken, içinde bulunulan gelişim dönemi hakkında bilgi sahibi olmanız aslında 'sorun' olarak sınıflandırılmayacak davranışları gözünüzde büyütmenize engel olacaktır. Anne baba tarafından talep edildiği takdirde, bilgi edinmek amacıyla bir çocuk ruh sağlığı uzmanından danışmanlık alınması mümkündür.