WASHINGTON (İHA) - ABD Dışişleri Bakanlığı'nın '2005 İnsan Hakları Raporu' açıklandı. Raporda, 'başta Çin ve İran olmak üzere' çok sayıda ülke insan hakları ihlallerinde bulunmakla suçlandı.
Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde, ülkede son 1 yıl içerisinde birçok alanda ilerleme kaydedilmiş olmasına rağmen ciddi yetersizliklerin olduğu belirtildi.
2005 İnsan Hakları Raporu, Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'in bakanlık binasında yaptığı basın açıklamasıyla duyuruldu. Basın toplantısına, Rice'in yanı sıra; demokrasi ve global ilişkilerden sorumlu Bakan Yardımcısı Paula Dobriansky ve demokrasi, insan ve işçi haklarından sorumlu Bakan Yardımcısı Barry Löwenkron katıldı. Raporun Türkiye ile ilgili bölümünde eksikliklerin yaşandığı noktalar arasında; "siyasi yasaklamalar, işkence, dayak, yetersiz cezaevi koşulları, yolsuzluk, gözaltı, ifade, basın, toplanma, dernek kurma ve dini özgürlüklerde kadınlara karşı şiddet ve ayrımcılık, çocuklara taciz, insan kaçakçılığı, işçi haklarında kısıtlamalar ve çocuk işçiler" sayıldı.
Türkiye'de yasak olmasına rağmen güvenlik güçlerinin işkence yöntemine başvurduğu ve ceza evlerindeki koşulların yetersiz kaldığına dikkat çekilen raporda, ifade ve basın özgürlüğünün kanunlarla koruma altına alındığı ancak bu özgürlüklerin bazı durumlarda kısıtlandığı ve gazetecilerin "oto sansür" uyguladığı belirtildi.
Türban yasağının geçerliliğini koruduğunun belirtildiği raporda, Orhan Pamuk ve Hrant Dink hakkında Türk kimliğine hakaretten açılan davalara da yer verildi. Dini özgürlüklerin kanunlarla koruma altında olduğu ve hükümetin genel olarak bu hakka saygı gösterdiği, ancak Müslümanlar ve diğer dini gruplara karşı bazı kısıtlamaların söz konusu olduğu savunuldu.
İstanbul'daki Fener Rum Patrikhanesi'nden 'Ekümenlik" olarak bahsedilen raporda, Heybeliada'daki ruhban okulunun açılması yönünde bir girişim bulunmadığı kaydedildi.
Raporda ayrıca, Türkiye'de ve Türk medyasında Hıristiyanlık ve Museviliğe karşı mesajların artış gösterdiğine değinildi.
Raporda eleştirilen ülkelerin başında Çin ve İran'ın geldiği görüldü. ABD, bu 2 ülkeyi "en sistematik" ihlalciler olarak kaydetti. 2005 senesinde 200 kadar ülkenin insan hakları ve demokrasi karnesinin çıkarıldığı raporda Çin ve İran, yurttaşlarının en temel haklarını toptan yok eden ya da ağır şekilde sınırlayan 7 ülke arasında sayıldı. Diğe ülkeler; Kuzey Kore, Myanmar, Zimbabe, Küba ve Beyaz Rusya olarak sıralandı. Çin'in insan hakları durumunun "zayıf" olmaya devam ettiği ve halen ciddi ihlaller yaşandığı belirtilen raporda, ülkede azınlıklara büyük baskılarda bulunulduğu kaydedildi. Raporda, İran'da insan hakları ve demokrasinin Mahmud Ahmedinecad'ın cumhurbaşkanlığında "daha da kötü hale geldiği" ifade edildi.
İran'ın Irak'ın içişlerine müdahale ettiği, Hamas, Hizbullah ve diğer "terör örgütlerine" yardım ettiği suçlamasında bulunulan raporda; Suriye de komşuları ve uluslararası toplum için tehdit oluşturmakla itham edildi. Dışişleri Bakanlığı, Irak'ta da insan hakları ihlalleri olduğundan şikayet etti. Raporda, Irak'ta çeşitli mezheplere mensup milis ya da güvenlik kuvvetlerinin hükümetten bağımsız faaliyetlerde bulundukları ve insan haklarını ihlal ettikleri ifade edildi.
Raporda; ABD'ye muhalif ülkeler kıyasıya eleştirilirken, müttefik ülkeler ise yerilmedi. Raporda, müttefik olan ve yoğun insan hakları ihlallerinin gerçekleştiği bilinen İsrail ve Suudi Arabistan'a yönelik eleştirilerde bulunulmadı. Müttefiklerden sadece Mısır eleştirildi, Suudi Arabistan ya da İsrail'in adı geçmedi. ABD, kendi insan hakları ihlallerinden de raporda bahsetmedi.
Raporda Sudan da, Darfur'daki olaylardan dolayı ağır şekilde eleştirildi. Raporda, Darfur'da soykırım yapıldığı, bunun sorumlusunun da hükümet ve Cancavid milisleri olduğu ifade edildi.