20 yaşından gün alan her Türk erkeği askerlik görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Belli durumlarda bu yükümlülük ertelenebilir. Bu erteleme işlemine tecil denir. Celp dönemi ise, yükümlülerin yıl içerisinde belli zaman aralıklarında silah altına alındıkları dönemlere denir. Yani askerlik çağı gelen bir kişi, celp dönemi gelmeden birliğine gidip teslim olamaz.
Celp dönemleri senede dört defa gerçekleşir. Bu dönemler;
Şubat,
Mayıs,
Ağustos,
Kasım celp dönemleridir.
Eskiden kısa ve uzun dönem askerlik yapacakların celp dönemleri farklı tarihler içerisinde oluyordu. Ancak artık celp dönemleri hem kısa hem uzun dönemleri kapsayacak şekilde ayarlanıyor.
Çok değil, birkaç yıl öncesine kadar askerlik çağı gelen ve herhangi bir tecil işleminde bulunmayan yükümlülerin mevcut ikametgah adresine “askere çağırma kağıdı” denilen ve yükümlüye bir sonraki celp döneminde silah altına alınacağını bildiren tebligat gönderiliyordu.
Ancak, hemen her alanda olduğu gibi askerlik işlemlerinde de hem yükümlülerin hem de askeri personelin işlerini daha kolay ve hızlı hale getirebilmek için elektronik sisteme geçildi. Bu nedenle artık celp dönemi yaklaşan, gelen yükümlülerin adreslerine herhangi bir kağıt gönderilmiyor. Yükümlülerin e-devlet şifresi ile giriş yaparak askerlikle ilgili işlemlerini takip etmesi gerekiyor.
Yükümlülerin hangi tarihte askere gideceği, ikametgahlarının bulunduğu il ve ilçeye göre Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenir. Bunun nedeni yığılmayı önlemek ve ilgili dönemde Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu oranda yeni asker alımını sağlayarak devinimi sağlamaktır. Aksi halde belli celp dönemlerinde yığılmalar yaşanabilirken bazı dönemlerde ise devre boşlukları olabilir.
2019 Şubat ve Mayıs celp dönemi için son başvuru tarihleri sona erdi. Şubat celp dönemi yükümlüleri çoktan silah altına alınıp acemi eğitimlerini tamamlayarak usta birliklerine dağıtılırken Mayıs celp dönemi yükümlüleri teslim tarihlerini bekliyorlar. Bu iki celp dönemi haricinde son başvuru tarihleri;
2019 Ağustos celp dönemi için son başvuru tarihi 31 Mayıs 2019,
2019 Kasım celp dönemi için son başvuru tarihi 31 Ağustos 2019 olarak belirlenmiş durumda.
Bu tarihlerden sonra başvuru yapan yükümlüler bir sonraki celp döneminde silah altına alınırlar ancak herhangi bir mazeret belirtmeksizin celp dönemlerini kaçırdıkları için geç kaldıkları gün sayısı kadar para cezasına çarptırılabilirler.
Askerlik muayenesi işlemleri, yükümlünün şubeye giderek askerlik başvuru işlemlerini başlattıktan sonra kendisine verilen süre içerisinde tamamlanmalıdır. Eskiden muayene süreci için askerlik şubeleri, askere gidecek olan yükümlüyü askeri hastanelere yönlendiriliyordu. Ancak bu sistem de değişti ve artık askere gidecek olanlara, tabi oldukları aile hekimleri “Asker Olur” raporu verebiliyor.
Askerlik şubesindeki ilk başvuru işlemleri tamamlandıktan sonra yükümlü e-devlet sistemine giriş yaparak muayenen işlemlerini başlatmalıdır. Ardından kayıtlı göründüğü aile hekimine giderek askerlik işlemleri için muayene olmak istediğini belirtir. Eğer yükümlü e-devlet sisteminden muayene işlemlerini sorunsuz biçimde başlattıysa bu ekran, aile hekiminin karşısına çıkar.
Standart tetkiklerin ardından eğer bir sorunla karşılaşılmamışsa aile hekimi “Asker olur” onaylı raporun çıktısını imzalayarak yükümlüye verir ve muayene işlemi sona ermiş olur. Ancak askerliğe engel teşkil edebilecek bir durumun tespiti veya ileri tetkik gerektirecek durumlarda yükümlü, askeri muayene gerçekleştirebilecek donanıma sahip başka hastanelere sevk edilir. Buradan alınacak raporun neticesine göre yükümlü “Asker olur” raporu alır veya aksi bir görüş bildirilmesi halinde çürüğe ayrılarak askerlik görevinden muaf tutulur.
Celp dönemi gelen yükümlünün geçerli bir mazereti olması halinde askerlik görevi belli bir süreyle ertelenebilir. Askerlik görevinin ertelenmesi işlemine askerlik tecil ettirme denir. Askerliğini tecil ettirmek isteyen yükümlüler için kabul gören farklı standartlar vardır. Yükümlünün bunları karşıladığını ispat edebilmesi halinde askerliği kanunların ona tanıdığı süre kadar tecil edilir.
Askerliğini tecil ettirmek isteyen yükümlülerin;
Nüfus cüzdanı ve dört adet fotokopisi,
6 adet biyometrik fotoğrafla birlikte bağlı bulundukları askerlik şubesine müracaat etmeleri gereklidir.
Bunların haricinde tecil işleminin sebebine bağlı olarak yükümlüden;
Mezuniyet belgesi,
Sporcu lisansı,
Sağlık raporu,
Yurt dışı çalışma izin belgesi gibi evraklar da istenebilir.
Bunları temin eden yükümlünün askerlik görevi tecil edilir.
Askerlik tecil sebeplerinden en yaygını eğitimdir. Eğitimi devam eden, bir ön lisans veya lisans programına kayıtlı tüm yükümlülerin askerlikleri öğrenim süresi kadar tecil edilir. Öğrenime bağlı tecil, geçmiş yıllarda yükümlü mezun olana kadar devam ediyordu. Ancak yapılan düzenlemeyle bu tecil hakkına bir yaş sınırı getirildi. 29 yaşına kadar eğitimini tamamlayıp mezun olamayan yükümlülerin tecil hakkı sona erer ve sistemde yoklama kaçağı olarak görünmeye başlarlar. Öğrenime bağlı olarak gerçekleştirilen tecil işlemlerinde yükümlünün herhangi bir başvuruda bulunmasına gerek yoktur. Kayıt yaptırdığı eğitim kurumu, gerekli evrakları askerlik şubesine göndererek yükümlünün askerliğinin tecil edilmesini sağlar.
Bir diğer yaygın tecil sebebi de sağlık problemleridir. Kronik rahatsızlıklar haricinde, yükümlünün belli bir zaman zarfında iyileşecek bir hastalığa sahip olması neticesinde askerliği yapılan muayenelerin ardından bir yıl süreyle tecil edilebilir. Bir yıl sonraki muayenede yükümlünün hastalığı hala devam ediyorsa bir yıl daha tecil hakkı tanınır. Sonraki yılda da herhangi bir iyileşme olmamışsa yükümlünün askerlikle ilişiği kesilir.
Sağlık sebebiyle tecil hakkı içerisinde sayılan, geçici tecil nedenlerinden biri olan kilo problemi de askerlik tecillerinde yaygın olarak görülmektedir. Burada kilo problemi denildiğinde akla sıklıkla aşırı kilolu bireyler gelse de aslında kilo problemi tanımı aşırı zayıf yükümlüleri de kapsamaktadır. Boy kilo endeksine uymayan yükümlülerin askerlikleri, sağlık problemlerinde olduğu gibi bir yıl süreyle tecil edilir. Bu süreç aynı şekilde 2 kez daha tekrar edilir ve yükümlünün boy kilo endeksine uygun hale gelememesi neticesinde çürüğe ayrılır. Bu sebeplerin dışında;
Lisanslı sporcular 33 yaşına kadar,
Yurt içi veya yurt dışında ülkesine fayda sağlayacak bilimsel çalışma yürüten yükümlüler 36 yaşına kadar,
Yurt dışında çalışma veya oturma izni bulunanlar 38 yaşına kadar askerlik görevlerini tecil ettirebilirler.
Adından da anlaşılacağı üzere bir sebepten ötürü askerliğini tecil ettirmiş yükümlünün bu haktan vazgeçerek bir sonraki celp döneminde silah altına alınmayı talep etmesi durumuna tecil bozdurma denir. Tecil bozdurmak isteyenlerin bir anlık kararla değil, etraflıca düşünmeleri gereklidir. Zira tecil bir kez bozdurulduktan sonra kişinin yeniden askerliğini tecil ettirmek gibi bir hakkı yoktur. Bir sonraki celp döneminde silah altına alınır.
18 yaşını doldurmuş ancak henüz celp dönemi gelmemiş kişiler eğer isterlerse askerlik şubesine başvurarak silah altına alınabilirler. Ancak burada son söz askerlik şubesine aittir. Eğer başvurulan celp döneminde yeterli sayıda asker varsa bu talep reddedilebilir. Ancak açık varsa, kişi celp dönemi gelmeden de askerlik görevini icra edebilir.