2023 yılında altın ithalatına 12 tonluk bir kota getirilmişti. 2023 yılından beri altın sektöründe yaşanan durumun ise ne olduğu ortaya çıkmaya başladı. Son 10 yıllık ithalat ortalamasının 194 ton olduğuna dikkat çeken sektör temsilcileri, aradaki fark olan 50 ton için kaçağı işaret ederek, uluslararası piyasa ile kilogramda kimi zaman 5 bin doları aşan farkın ve müsadere usulünün uygulanmamasının kaçak girişi tetiklediğini aktardı. Ayrıca kaçakçılık bu kadar fazla iken yakalanma oranlarının yüzde 10 seviyelerinde olduğunu ise sektör temsilcileri söyledi. belirtirken, “Başka sektörlerde kaçakçılık yapanların”, kârlı olduğu için bu alana yöneldiğine dikkat çekti.
Ekonomim'den Yener Karadeniz'in haberine göre, 2023 yılında altın ithalatının uzun dönem aylık ortalaması 8 ton 1,5 katı olarak belirlenmişti. Ancak, Borsa İstanbul’un Kıymetli Madenler Piyasası verilerine göre altın ithalatı 2022’de 264 tona, 2023’te ise 318 tona yükselmişti.
Bazı dönemler 5 bin doları aşan kilogram farkı nedeniyle altında kaçakçılık cazip bir hale geldi. Ticaret Bakanlığı verilerine göre bu yıl ocak-ekim döneminde 2 milyar 523 milyon TL’lik kaçak altın sınırlardan Türkiye’ye girmek üzere iken yakalandı. Bu değer 2015-2023 arasındaki 10 yıllık dönemde 1 milyar 465 milyon TL’ idi. Artışta yakalamalarda devletin mala el koymamasından da kaynaklanıyor.
İstanbul Kuyumcular Odası Başkanı Mustafa Atayık, ufak bir hesap yaparak şu cümleleri kurdu:
“Eylül sonu itibariyle yapılan ithalat tutarı 88 ton, 30 yıllık Eylül sonu ortalama ise 132 ton. Aradaki fark ise 44 ton. Sektörümüz, tüm sıkıntılara rağmen çalışmaya ve üretmeye devam ettiğine göre, arada kalan 44 tonluk fark nereden geliyor? cevabı size bırakıyoruz” dedi.
Atayık, iç piyasada altın arzının azaldığına dikkat çekerek, uluslararası piyasalarda fiyat farkının oluştuğuna vurgu yaparak şu cümleleri sıraladı:
“Kota uygulaması bir yandan üretici ve ihracatçıların rakiplerinden yüksek fiyatla hammadde teminine neden olurken kaçak girişlere de zemin hazırlıyor. Her gün ekranlara yansıyan ‘kaçak altın yakalandı” haberlerini hep birlikte üzülerek izliyoruz”
Kalitesiz ve ayarı düşük ürünlerin piyasada dolaşım riskinin arttığını kaydeden Atayık, bu ürünlerin yeniden dökülmesi gerektiğini belirterek, "Bu da yüzde 60-70 oranında üretim sürecinde geri dönüşleri gündeme getirerek maliyet artışına neden oluyor. Sektörümüzün gelişmesini sekteye uğratan kota kısıtlamasının bir an önce kaldırılmasını talep ediyoruz” sözlerini kullandı.
Altın ve Para Piyasaları Uzmanı Mehmet Ali Yıldırımtürk, yakalanan kaçak altınlara devletin el koyup koymadığını bilinmediğine dikkat çekerek, Aylık 12 ton altın ithalatı yaptırıyorsun ama kime ne kadar veriyorsun? Kim ne kadar alıyor? Bazısı az getirirken bazıları neden çok getiriyor? kimin ne kadar getirdiği açıklansın. Liste yayınlansın” sözlerini kullandı.
Son 5 yılda hem Merkez Bankası'nın hem de vatandaşın altına olan talebi arttığı için altın ithalatının arttığını vurgulayan Takı Üreticileri ve İhracatçıları Derneği (TÜİD) Başkanı Mustafa Kamar, şu cümleleri kaydetti:
“Hane halkının talebi arttıkça fiyat farkı artıyor bu da kaçağa yol açıyor. Burada asıl zararı vatandaş görüyor. Bugün vatandaş bir Cumhuriyet altınını 19 bin 500 TL olması gerekirken 20 bin 500 TL’ye alıyor. Aradaki bin TL kaçakçıya gidiyor. Yıllık 44 ton kaçak riski var ise bu yaklaşık 4 milyar dolarlık altın demek. Uluslararası piyasa ile yüzde 5 fark demek, kaçakçının 200 milyar dolar kazanması demek. Kaçakçıların kazandığı parayı halk ödüyor”