Yılın sonuna yaklaşırken ve havalar da iyice soğurken yılın en uzun gecesine geldik. Bu akşam kuzey yarıkürede yılın en uzun gecesi yaşanacak. Bu tarihten yani kış günd önümünden sonra, yaz gün dönümüne kadar geceler kısalmaya devam edecek. Peki kış gün dönümü nedir, neden her yıl 21 Aralık tarihinde en uzun gece yalanır?
Gün dönümü, yılda iki kez tekrarlanan ve güneşin dünyaya (ekvator çizgisine) en uzak mesafede olduğu ana verilen addır. Gündüzlerin ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır.
Kış gün dönümünde (21 Aralık), güneş ışıkları Oğlak Dönencesi'ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler uzamaya, güney yarıkürede ise kısalmaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede kışın, güney yarıkürede yazın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarıkürede en uzun gün, Kuzey yarıkürede en uzun gece yaşanır. Kuzey yarıkürede gölgelerin en uzun olduğu gündür.
Yaz gün dönümünde (21 Haziran), güneş ışınları Yengeç Dönencesi'ne dik gelir. Kuzey yarıkürede günler kısalmaya, güney yarıkürede uzamaya başlar. Bu tarih bazı ülkelerde kuzey yarıkürede yazın, güney yarıkürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir. Güney yarıkürede en kısa gün, Kuzey yarıkürede en kısa gece yaşanır. Kuzey yarıkürede gölgelerin en kısa olduğu gündür.
GÜN DÖNÜMÜ KUTLAMALARI
Dünyanın pek çok ülkesinde gün dönümleri ve ekinokslar yani gece ile gündüzün eşit olduğu anlar özel bir yere sahiptir. Örneğin Kuzey yarım kürede Hristiyan kültürleri 23-24 Haziran'da yaz ortası olarak kutlarlar.
Türkler, Kürtler, İranlılar ve çeşitli anadolu kültürleri 21 Mart tarihini yani ekinoksu baharın başlangıcı olarak kutlamaktadırlar. Sonbahar ekinoksu da Yahudiler için Sukkot adı verilen bir tatil günüdür.
Güney Amerika'da da bazı kültürler gün döneminden birkaç gün sonra 24 Haziran'ı yeni yıl olarak kutlarlar. Gündönümleri Hint takviminde de özel bir yere sahiptir.