Dünya Basın Özgürlüğü Günü, her yıl dünyada kutlanarak; özgür düşüncenin ve halkın haber alma özgürlüğünün ne kadar önemli olduğu hakkında farkındalık yaratma amacıyla kutlanır. Ancak yapılan istatistiklere göre Türkiye maalesef basın özgürlüğü sıralamasında 2021 yılında, 180 ülke arasında 153. Sırada yer aldı. İlk sırada ise Norveç ve Finlandiya yer alıyor. Bu yıl, Basın Özgürlüğü Ödülü’ne ise SÖZCÜ gazetesi layık görüldü.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun, 1993 yılında aldığı kararla tüm dünyada 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü olarak kutlanmaya başlanmıştır.
Sınır Tanımayan Gazeteciler'in (RSF) yayınladığı yıllık dünya basın özgürlüğü raporunda, salgın sırasında 180 ülkenin neredeyse dörtte üçünde gazetecilik "tamamen veya kısmen engelleniyor". Türkiye listede 153. sırada yer aldı.
Yıllık dünya basın özgürlüğü endeksine göre 180 ülkenin 73'ünün gazeteciliği "tamamen engellediği veya ciddi şekilde engellediği" tespit edildi. Ayrıca 59 ülkede ise hükümetlerin basın çalışanları üzerindeki "baskıyı artırmak için salgını kullandığı" ifade edildi.
"Covid-19 salgını hükümetler için basın özgürlüğünü kısıtlamak adına bir fırsat"
Covid-19 salgının "hükümetler için basın özgürlüğünü kısıtlamak adına bir fırsat biçimi" olduğunu söyleyen RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire yaptığı açıklamada,"Ne yazık ki, üretimi ve dağıtımı çoğu zaman politik, ekonomik, teknolojik ve hatta bazen kültürel faktörler tarafından engelleniyor" ifadelerini kullandı.
Türkiye Bangladeş'in ardından 153. Sırada
Türkiye listede Bangladeş, Rusya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerin ardından 153. sırada yer aldı.
RSF, küresel medya özgürlüğünün geçen yıl genel olarak büyük ölçüde sabit kaldığını, ancak rakamların sıralamanın 2013'te ilk kez başlatılmasından bu yana yüzde 12 gerilediğini kaydetti.
Türkiye, Belarus gerilediği için ilerledi
Türkiye, Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 2020 yılında 154’üncü sırada yer almıştı. Türkiye’nin bir basamaklık ‘yükseliş’inin nedeni Belarus’daki cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarına yönelik kitlesel eylemler sırasında habercilere yönelik baskı nedeniyle beş basamak gerilemesi.
Her ülkede basın özgürlüğünün kullanılabilmesini sınırlayan bazı uygulamalar vardır. Bu sınırlamaların kapsamı ve sınırlama koymanın yollarına ilişkin olarak her ülkenin kendi yasaları mevcuttur. Bir ülkede basın özgürlüğü olup olmadığı ile ilgili çeşitli hükûmet-dışı örgütlerin farklı kriterlere göre değerlendirmeleri vardır. Örneğin Sınır Tanımayan Gazeteciler her yıl Basın Özgürlüğü Endeksi yayınlamaktadır. Bu endeks 180 ülkedeki gazetecilere uygulanan bir anket yoluyla çoğulculuk, medya bağımsızlığı, medya çevresi ve otosansür, yasal çerçeve, şeffaflık ile haber ve bilgi üretimini destekleyen altyapının kalitesi kriterlerine göre değerlendirme yapılır.