5 Bin Yıldır Süren Yayla Göçü

TUNCAY BEKAR - Orta Asya'dan Anadolu'ya 5 bin yıllık yaylacılık geleneğini Doğu Karadeniz'de sürdüren yaylacılar, havaların soğuduğu şu sıralar hayvanları ile kilometrelerce yürüyerek köylerine dönüyor. Orta Asya'da hayvancılıkla uğraşan Türkler, yaklaşık 5 bin yıl önce hayvanlarına otlak bulmak için boyalarla süslediği, zil taktığı koyun, keçi ve inekleriyle havaların ısınmaya başladığı bahar başlangıcında kışlak denilen daha alçak kesimlerden yaylak olarak adlandırılan yüksek kesimlere göç ederdi. Kış yaklaştığında ise halk hayvanlarıyla kışlaklara dönerdi. Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden Türk boyları hayvancılığa bağlı bu yaşam tarzlarını Anadolu'da da sürdürdü. Zamanla zorluğu, ekonomik sıkıntılar ve modern yaşama olan hevesin de etkisiyle terk edilmeye başlanan gelenek, geçmişe göre çok daha az yapılmasına rağmen halen Anadolu'nun bazı bölgelerinde yaşatılıyor. Günümüzde özellikle Doğu Karadeniz'de havaların ısındığı mayıs ve haziran aylarında "vargel" çiçeklerinin açmasıyla koyun ve inekleri ile yaylaya çıkan besiciler, havaların soğuduğu eylül, ekim ve kasım aylarda ise "vargit"lerin açmasıyla köylerine iniyor. Doğu Karadeniz'de halen Orta Asya'daki ritüellere benzer şekilde koyun ve ineklerini süsleyen, kendileri de yöresel kıyafetler giyen ve bu yıl kar yağışının az olması yüzünden halen yaylalarından inmeyen bazı yaylacılar, şu sıralar 5 bin yıl önce olduğu gibi koyun ve inekleriyle kilometrelerce yürüyerek yaylalarından köylerine dönmeyi sürdürüyor. -Son yaylacılar da dönüş yolunda Giresun-Trabzon arasındaki Karakısrak Yaylası'ndan inekleri ile Trabzon'un Şalpazarı ilçesindeki köyüne dönen ve yörede bu sezonun son yaylacılarından olan Havva Cömert, AA muhabirine, baharda inekleri ile yaylaya göç ettiğini, 4 ay yaylada kaldıktan sonra buradan göç ettiği daha alçak kesimdeki bir köyde 1 ay kaldığını anlattı. İneklerini beslemek için yaylaya çıktığını söyleyen Cömert, "Havalar soğuyor, kış geliyor onun için yayladan dönüyoruz. Koyunları olanlar vardı yaylamızda, onlar da göç etti. Köyde ineklerimi aylarca ahırda besleyeceğim ardından önümüzdeki yıl mayıs ayında tekrar yaylaya göç edeceğiz. Hayvanlarımızın kışlık yiyeceklerini satın alıp stokladık" dedi. Bölgedeki bir başka yayladan inekleri ile dönen 70 yaşındaki Mehmet Erata da yaylada havaların soğuması ve otların tükenmesi yüzünden kışı geçirmek için köyüne döndüğünü belirterek, "Yaylada 4 ay kaldım. Gelecek yıl mayıs ayında tekrar gidecem. Seviyorum yaylaları" diye konuştu. Şalpazarı ilçesi Simenli köyünde sonbaharın etkisiyle ağaçlardan dökülen yaprakları toplayan Ahmet Erata da geçimini hayvancılıkla sağladığını, kısa süre önce hayvanları ile yayladan döndüğünü, kışın ahırda besleyeceği ineklerinin altına sermek için yaprak topladıklarını söyledi. Doğu Karadeniz'de bir süre önce yaylalara yağan karın erimesi ve sıcak hava yüzünden özellikle koyun besleyen bazı yaylacılar köylerde hayvan beslemenin zorlukları yüzünden şu sıralar Trabzon, Gümüşhane, Giresun'daki yaylalarda konaklamayı sürdürüyor. Bu kişiler de kar yağması ya da havaların biraz daha soğuması halinde yaylalardan göç edecek. Yöredeki yaylacılar, kışı köylerinde geçirip gelecek yıl ilbaharda hayvanlarını beslemek için yeniden yaylalara dönecek.