Yasalarda işçi korumaya yönelik birçok güvence yer alıyor. Bunlardan biri de, çalışanların işten çıkartıldığı durumda işe geri dönebilme hakları. İşe geri dönemeyen çalışanların ise tazminat hakkı bulunuyor. Ancak tazminat alabilmek için süre sınırına dikkat etmek gerekiyor.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesinde şu ifadeler yer alıyor: "Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır." Bu maddeye göre, eğer işveren işinize son vermişse mutlaka yasal bir nedeni olması gerekli. Yasal sebebin olmadığı durumda ise çalışanın işe geri dönme hakkı bulunuyor.
Bu haktan yararlanmanın koşulları bulunuyor. Örneğin iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalı. Çalışanın iş yeriyle hizmet sözleşmesi yapmış olmak kaydıyla yani sigortalı olarak çalışıyor olması gerekli. Belirli süreli iş sözleşmeleri, iş güvencesi kapsamında olmuyor. Ancak belirli iş sözleşmesi yapılmış olsa da ardı ardına devam ediyorsa (turizm çalışanları gibi) bu defa belirsiz süreli iş sözleşmesi haline gelir ve çalışanların geri dönüş güvencesi bulunur.
İşe geri dönebilmek için işçinin, iş yerine 6 ay çalışmış olması gerekiyor. Eğer deneme süresi varsa, bu süre de 6 aylık süreyi kapsar.
İşverenin birçok işletmesinin bulunduğu durumda, işletmede çalışan toplam işçi sayısı dikkate alınmalı. İşçinin görev yaptığı yerde 2 kişi bulunuyor ancak toplam şube çalışan sayısı 30 ve fazlasıyla güvence hakkı bulunur. Örnek vermek gerekirse banka şubesinde görev alan çalışan sayısı 10 ise, diğer şubeler de düşünüldüğünde çalışan sayısı 30'u geçer. Kavga eden, kurallara uymayan işçinin çıkarılması haklı gerekçedir.
Eğer işten çıkarılmışsanız ve yukarıda belirlenen şartlar da sağlıyorsa 30 günlük süre başlamıştır. Bu süre içerisinde arabulucuya gidebilir ve işe geri dönüş başvurusu yapabilirsiniz. Bu süre hak düşürücü bir süredir, süre dolmuşsa fesih kabul edilmiş sayılır ve dava hakkınız biter. Bu nedenle sınırlı süreye dikkat edilmelidir. Ayrıca arabulucuda sonuç alamadığınız durumda, 2 haftalık süre içinde iş mahkemesine dava açabilirsiniz.
İşe geri dönüş kararı verilirken mahkeme işçinin çalıştırılmadığı süre için en fazla 4 maaşa kadar boş geçen süre tazminatı hükmeder. Ayrıca işverenin, işe başlatmaması durumunda da tazminata hükmeder. Burada tazminat 8 maaşa kadar çıkar. Dava sonuçlanınca çalışanın 10 gün içinde işverene yazılı başvuru yapması gerekir. Başvurunun ardından işveren bir ay içinde işi vermelidir. Eğer işe başlatmazsa mahkeme tarafından belirlenen tazminatı ödemek zorunda kalır.