Atatürk Orman Çiftliği’nde inşa edilen yeni konut için 3 bin ağaç kesilmesi ve Atatürk'ün evinin yıkılacağının konuşulması tartışmaların ana noktasıydı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu tartışmaların eşiğinde AOÇ'de yapılan yeni binayı kullanacağını açıkladı.
Türkiye Cumhuriyeti’nin 91 yıllık geleneğinde bu önemli değişiklik sonrası bugüne kadar 11 cumhurbaşkanına ev sahipliği yapan Çankaya Köşkü’nü ise Başbakan Ahmet Davutoğlu ve başbakanlık bürokrasisi kullanacağı belirtildi.
Erdoğan, Azerbaycan ziyareti öncesi Esenboğa Havalimanı’ndan hareketinden önce gazetecilerin sorularını yanıtladı.
“İkamet adresiniz neresi olacak, yeni bina Başbakanlık tarafından mı, Cumhurbaşkanlığı tarafından mı kullanılacak” sorusu üzerine Erdoğan, şu anda oturduğu yerin ikâmet adresi olduğunu belirterek şöyle devam etti: “Henüz yeni ikamet adresim, şöyle ifade edeceğim, Sayın Cumhurbaşkanımızın oturduğu yerden ayrılmasıyla orada bir süre daha oturmaya devam edeceğiz. Daha sonra da inşallah yeni yapılan binalara Cumhurbaşkanlığı olarak taşınmayı planlıyoruz. Şu andaki Cumhurbaşkanlığı binasına da aynı zamanda tabii ki konutlarına da Başbakanımızın aynı şekilde taşınmasını aramızda planlamış durumdayız.”
Bugüne kadar 11 Cumhurbaşkanına ev sahipliği yapan Çankaya Köşkü’nün tarihi, Cumhuriyet’le başladı. 1921 yılının Mayıs ayında, Çankaya sırtlarındaki bir at gezintisi sırasında Atatürk, iki katlı bir bağ evini çok beğendi. Ev, 4 bin 500 liraya satın alınıp Atatürk’e hediye edildi. Atatürk evi, Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağışlanmak kaydıyla kabul etti. Tescili Milli Savunma Bakanlığı adına yapılan evin kiracısı oldu. Atatürk’e ev sahipliği yapmasıyla birlikte de, “Çankaya”, siyasi literatürde yerini aldı. “864 rakımlı tepe” olarak ünlenmesini ise Süleyman Demirel’e borçlu.
1930’a kadar iki kez genişletme ve yenileme çalışmaları yapılmasına karşın artan gereksinimleri karşılamakta yetersiz kalan evin sonunda yıkılıp yeniden yapılmasına karar verilir. Atatürk’ün isteğiyle yeni köşkün yapımı, Nazilerden kaçan Avusturyalı ünlü mimar Prof. Dr. Clemens Holzmeister’e verilir. Atatürk’ün düzeltmelerinin de eklendiği projenin inşasına geçilir. Yapı malzemeleri Avusturya’dan getirilirken, köşkün iç mekanlarının bir bölümü de Viyana’da Güzel Sanatlar Akademisi’nde tasarlanır. Köşk’ün yapımı 1931’de başlayıp1932 Haziran ayında teslim edilir. Bodrum katının üzerine iki kat olarak yapılan Köşk’ün giriş katı çalışma ve konukların kabul edildiği alan, üst kat ise ikametgâh olarak düzenlenir. Geleneksel Türk ev stili ile Batı’nın yaşam rahatlığının birleşimini yansıtan köşk, ölümüne kadar Atatürk’ün ikametgâhı ve çalışma ofisi oldu.
ATATÜRK’ÜN ZEVKİNİ YANSITIYOR
Köşk, Atatürk’ten sonra da bütün Cumhurbaşkanlarına ev sahipliği yaptı. Atatürk’ün zevkini ve öngördüğü yaşam tarzını göstermesi açısından da değer ve önem taşıyan bu köşk, Atatürk’ten sonra bu görevi üstlenen İsmet İnönü, Celal Bayar, Cemal Gürsel, Cevdet Sunay, Fahri Korutürk, Kenan Evren, Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Ahmet Necdet Sezer’e hem konut hem çalışma binası olarak hizmet verdi. Demirel’den başlayarak ise yeni hizmet binasının tamamlanmasıyla sadece ikametgâh olarak kullanılmaya başlandı. Abdullah Gül ise yeni hizmet binasını çalışma ofisi olarak kullandı, ikametgâh olarak Dışişleri Konutu’nu tercih etti. Çankaya Köşkü, 2000-2001 yıllarında restore edilerek 1932 yılındaki aslına uygun hale getirildi.
Erdoğan’ın kullanmayacağını açıklamasıyla, Cumhuriyet tarihinin en önemli teamülü sona eriyor. Cumurbaşkanlığının buradan taşınmasıyla, Çankaya, siyasetteki haşmetli ağırlıyla birlikte literatürdeki yerini de kaybedecek. Siyasetin merkezi, AOÇ’de inşa edilen ve bundan böyle Cumhurbaşkanlığı olarak kullanılacak binaya ev sahipliği yapan Gazi Mahallesi’ne kayacak. Siyasi literatürde de Çankaya’nın yerini “Gazi” alacak.
Erdoğan’ın taşınmayı planladığı “Yeni Başbakanlık Yerleşkesi”, 700 milyon liranın üzerindeki maliyetiyle dikkat çekiyor. Yerleşkedeki çalışmalar sürerken, Ankara Büyükşehir Belediyesi de kampusun çevresinde tartışmalara rağmen 8 şeritli yolların yapımını sürdürüyor. Kampusun açılmasıyla Cumhurbaşkanı’na bağlı tüm birimlerin bu binaya taşınması öngörülüyor.
Söğütözü’ndeki inşaat için ilk olarak 2012 yılında Başbakanlık, Orman Genel Müdürlüğü ve TOKİ arasında protokol imzalandı. Protokol sonrasında Orman Genel Müdürlüğü’nün AOÇ içindeki 151 bin metrekarelik arazisi Başbakanlık’a devredildi.
1. Derece SİT alanı olan arazi büyük tartışmalar arasında 3. Derece SİT alanı statüsüne düşürüldü. Daha sonra ise projesini Mimar Şefik Birkiye’nin çizdiği binayla ilgili ihaleye çıkıldı. Yapımına 2012’de başlanan bina yüksek güvenlikli inşa edildi. 5 kat olarak inşa edilen binada, odaların yüksekliği 4-5 metreyi geçmiyor. Ankara 11. İdare Mahkemesi, SİT statüsünün değiştirilmesi kararını iptal etti. Daha sonra ise 1/10.000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1. Derece Doğal ve Tarihi SİT Alanı Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın yürütmesinin durdurulması talebiyle Ankara 5. İdare Mahkemesi’nde açılan davadan da yürütmeyi durdurma kararı çıktı. Karara rağmen TMMOB’un “Atatürk’ün mirası” dediği alanda inşaat tüm hızıyla sürdü.
Atatürk Orman Çiftliği’nde (AOÇ) inşa edilen Başbakanlık Hizmet Binası’nda Cumhurbaşkanlığı için çalışma odalarının hazırlandığının öğrenilmesi üzerine Mimarlar Odası’ndan tepki gelmişti.
Binlerce ağacın kesilerek yapıldığı Başbakanlık Hizmet Binası’na Cumhurbaşkanı seçilen Tayyip Erdoğan’ın kullanmasının usulsüzlük olacağını belirten Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, “Erdoğan, hukuku çiğneyip oraya oturacağım diyorsa, buyursun otursun. O bina uğursuzdur, oturanlarına asla mutluluk getirmeyecektir” demişti.
Birinci derece doğal sit alanıyken derecesi düşürülerek imara açılan arazide inşaatı süren bina için yargı süreci devam ediyor. Meslek odaları başkanlarının 289 bin metrekare üzerinde inşaat alanı bulunan binaya karşı Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruları ise henüz sonuçlanmış değil.
Mimarlar Odası Ankara Şubesi’nin Atatürk Orman Çiftliği’nde Başbakanlık Hizmet Binası için açtığı üst ölçekli davalarda iptal kararı alınmasına rağmen inşaat devam ediyor. Bu davanın dışında AOÇ ile ilgili 25 dava daha bulunuyor.
Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olmasının ardından Başbakanlık binasını kullanma ihtimali için şunları söylemişti:
“Hukuku çiğneyip oraya oturacağım diyorsa, buyursun otursun. Bir ülkenin en yüksek temsil organı Cumhurbaşkanlığı’dır. Bu makama gelenler, Anayasa’da belirtilen hukukun üstünlüğüne uymak zorundadırlar. Eğer hukukun üstünlüğüyle kendi ‘üstünlüğünü’ yarıştırırlarsa, resmen o ülkenin Cumhurbaşkanı olamazlar.
O BİNA KATİL VE UĞURSUZDUR
Orada kim oturursa otursun o bina bir katildir, duvarlarına hukukun katledilmesi sinmiştir. Bahçelerine tanesi 8 bin Euro olan çınar ağaçları dikilse de, o ağaçlar kökleri orada kesilmiş binlerce ağacın ahıyla beslenmektedir. Ağaçların ahı mutlaka tutacaktır. O bina uğursuzdur, oturanlarına asla mutluluk getirmeyecektir.
İMAR PLANI İÇİN BOZMA KARARI VAR
Elimizde, 1/10.000′lik koruma amaçlı imar planı iptal kararı ve 1/25.000 lik Başkent 2023 Nazım İmar Planı’nda AOÇ için bozma kararı var. Anayasa mahkemesine bireysel başvurumuz var. Tüm bunlara rağmen hukuku çiğneyip oraya oturacağım diyorsa, Buyursun otursun ama mutlu olamaz, onu bilsin.”