CNN’in haberine göre, dünyada koronavirüs salgını ile başarılı mücadele eden Asya ülkelerine bakıldığında, Güney Kore, Tayvan ve Hong Kong dikkat çekiyor. Ancak gözden kaçan bir başarı hikayesi var: Vietnam.
97 milyonluk bir nüfusa sahip ülkede Covid-19 nedeniyle resmi açıklamalara göre şu ana kadar Covid-19’dan hiç ölüm gerçekleşmedi ve pandeminin başlangıcından bu yana sadece 328 onaylanmış vaka bildirildi.
Vietnam, bölgede diğerlerine göre çok daha az gelişmiş bir sağlık sistemine, sahip düşük- orta gelirli bir ülke olduğu için bu durum çok daha dikkat çekici hale geliyor. Dünya Bankası'na göre, ülkede her 10 bin kişiye sadece 8 doktor düşüyor.
Üç hafta süren ülke çapındaki karantinanın ardından Vietnam, Nisan ayı sonlarında sosyal mesafe kurallarını kaldırdı. 40 günden fazla süredir herhangi bir Covid-19 vakası bildirmedi. İşletmeler ve okullar yeniden açıldı ve ülkede hayat yavaş yavaş normale dönüyor.
Vietnam'ın resmi rakamları gerçek olamayacak kadar iyi görünebilir. Ancak, Vietnam hükümeti tarafından Covid-19 hastalarını tedavi etmek için belirlenen ana hastanelerden birinde çalışan bulaşıcı hastalık doktoru olan Guy Thwaites, sayıların gerçeklerle örtüştüğünü aktardı.
Ho Chi Minh Şehrindeki Oxford Üniversitesi Klinik Araştırma Birimi'ni de yöneten Thwaites, "Her gün koğuşlara gidiyorum, vakaları biliyorum, ölüm olmadığını gözlerimle gördüm. Eğer bildirilmemiş bir vaka veya kontrolsüz topluluk bulaşması bunu çok rahat anlayablirdik. Ancak bu hiç olmadı” ifadelerini kullandı.
Öyleyse Vietnam küresel eğilimi nasıl yakaladı ve corona virüs salgınından büyük ölçüde kaçmayı nasıl başardı? Halk sağlığı uzmanlarına göre cevap, hükümetin erkenden katı önlemler alması, titiz temas takibi ve karantinaya alma ile etkili kamu iletişiminden kaynaklanıyor.
Vietnam, ülkede ilk Covid-19 vakasının tespit edildiği 23 Ocak’tan haftalar önce koronavirüs salgını için hazırlanmaya başladı.
O zamanlar, Çin makamları ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), virüsün nsandan insana bulaştığına dair "açık bir kanıt" bulunmadığını ileri sürmüşlerdi. Ancak Vietnam bunun doğru olmadığını anladı.
Vietnam Ulusal Enfeksiyon Kontrol Departmanı Başkan Yardımcısı Pham Quang Thai, "Sadece DSÖ'nün açıklamasını beklemiyorduk. Dışarıdan ve içeriden topladığımız verileri inceleyerek erken harekete geçmeye karar verdik" dedi.
Ocak ayının başlarında, Hanoi Uluslararası Havaalanında Wuhan'dan gelen yolcular için sıcaklık taraması yapıldı. Ülkenin ulusal yayıncısı, o sırada ateşi bulunan gezginlerin izole edildiğini ve yakından izlendiğini bildirdi.
Ocak ayı ortasına kadar Başbakan Yardımcısı Vu Duc Dam, devlet kurumlarına, hastalığın Vietnam'a yayılmasını önlemek için sınır kapılarında, havaalanlarında ve limanlarda tıbbi karantinayı güçlendirmeye yönelik "sert önlemler" almalarını emretti.
23 Ocak'ta Vietnam ilk iki koronavirüs vakasını doğruladı. Vietnam'da yaşayan bir Çinli ve babası, Wuhan'dan gelen akrabaları tarafından ziyaret edilmişti. Vakaların ertesi günü, Vietnam'ın havacılık yetkilileri Wuhan'a tüm gidiş-dönüş uçuşlarını iptal etti.
Ülkede Ay Yeni Yılı bayramı kutlanırken, Başbakan Nguyen Xuan Phuc koronavirüse karşı savaş ilan etti. 27 Ocak'ta yapılan acil bir Komünist Parti toplantısında "Bu salgınla mücadele etmek düşmana karşı savaşmak gibi” açıklamasını yaptı.
1 Şubat'ta Vietnam, ülke çapında kaydedilmiş altı vaka nedeniyle ulusal acil durum ilan etti. Vietnam ve Çin arasındaki tüm uçuşlar durduruldu, ardından ertesi gün Çin vatandaşlarına verilen vize askıya alındı.
Şubat ayı boyunca , seyahat kısıtlamaları, varış karantinaları ve vize süspansiyonları, koronavirüs Çin'in ötesindeki Güney Kore, İran ve İtalya gibi ülkelere yayıldıkça genişledi. Vietnam sonunda ülkeye tüm yabancıların girişini Mart ayı sonunda askıya aldı.
Belirleyici erken eylemler, Vietnam’da toplu virüs iletimini etkili bir şekilde durdurdu ve Vietnam'ın teyit ettiği Covid-19 rakamlarının 13 Şubat'a kadar sadece 16’da kalmasını sağladı. Üç hafta boyunca, Mart ayında Vietnam'ın yurt dışından dönen vatandaşları nedeniyle yaşanan ikinci dalgaya kadar yeni enfeksiyon görülmedi.
Ardından yetkililer Covid-19 hastalarının temaslarını titizlikle takip ettiler ve onları zorunlu iki haftalık karantinaya aldılar.
Ulusal Hijyen ve Epidemiyoloji Enstitü’nde doktor Pham, "Çok güçlü bir sistemimiz var: 63 ildeki hastalık kontrol merkezlerimiz ve 700'den fazla bölgede 11 binden fazla komün sağlık merkezimiz var. Hepsi temasları izleyerek birbirine bildiriyor” dedi.
Vietnam hükümeti başından beri salgın hakkında halkla açık bir iletişim kurdu.
Salgına yönelik tıbbi tavsiyelerin sürekli güncellediği özel web siteleri, telefon hatları ve mobil uygulamalar yapıldı. Sağlık bakanlığı da düzenli olarak vatandaşlara SMS mesajları ile hatırlatmalar gönderdi. Pham, yoğun bir günde, telefon hatlarının ülkenin her yerinden 20 bin çağrı alabileceğini söyledi.
Bununla birlikte, hoparlörler, sokak afişleri, basın ve sosyal medya aracılığıyla salgın hakkında farkındalık yaratıldı. Şubat ayı sonlarında ülkede sağlık bakanlığı, insanlara salgın sırasında ellerini nasıl yıkacağını ve diğer hijyen önlemlerini nasıl düzgün bir şekilde uygulayacağını öğretmek için çekici bir müzik videosu yayınladı. "El yıkama şarkısı" olarak bilinen film hemen viral oldu ve şu ana kadar Youtube'da 48 milyondan fazla izlendi.
Thwaites, Vietnam'ın 2002-2003 yılları arasındaki SARS salgını ve onu takip eden kuş gribi gibi bulaşıcı hastalık salgınlarıyla başa çıkma konusundaki zengin deneyiminin hükümete ve halka Covid-19 salgını için daha iyi hazırlanmasına yardımcı olduğunu söyledi.
"Nüfus, bulaşıcı hastalıklara karşı belki de daha varlıklı birçok ülkeden veya bulaşıcı hastalık görmeyen Avrupa, İngiltere ve ABD gibi ülkelerden çok daha temkinli” dedi.