Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Atatürk Araştırma Merkezi tarafından her dört yılda bir düzenlenen Uluslararası Atatürk Kongresi; Amasya Valiliği ile Amasya Belediye Başkanlığının desteklerinde 12 Kasım’da Amasya Saraydüzü Kışlası’nda başladı.
Kongrenin açılış törenine Amasya Valisi Dr. Osman Varol, Amasya AK Parti Milletvekili Mustafa Levent Karahocagil, Amasya Belediye Başkanı Mehmet Sarı, Amasya Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Süleyman Elmacı ve Yüksek Kurum Başkanı Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu ile çok sayıda akademisyen, öğrenci ve davetli katıldı.
Açılış töreninde saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın ardından Amasya Güzel Sanatlar Lisesi öğrencileri tarafından kısa bir müzik dinletisi yapıldı. Konserde Mustafa Kemal Atatürk’ün sevdiği şarkılar söylendi. Açılış konuşmalarına başlarken Ankara’dan gelen mesajlara yer verildi. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ve TBMM Başkanı Prof. Dr. Sayın Mustafa Şentop’un kutlama mesajları; Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın tebrik mesajı okundu. Sayın Erdoğan; Millî Mücadele’nin 100. yılında gerçekleşen 9. Atatürk Kongresi’nin başarılı geçmesi temennisinde bulundu.
Mesajların okunmasının ardından söz alan Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Adnan Sofuoğlu konuşmasında, kurumun çalışma alanlarına ve geçen yıllarda yapılan Atatürk Kongrelerine yer verdi. Bugüne kadar dördü yurt dışında olmak üzere sekiz Uluslararası Atatürk Kongresi’nin gerçekleştiğini belirtti. Kongrelerde yeni bilgi, belge ve sentezler ortaya konularak, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin önemli olayları aydınlatıldığını; kongrelerde sunulan bildirilerin kitap olarak yayımlanıp bilim dünyasına kazandırıldığını kaydetti.
Prof. Dr.Sofuoğlu, Mustafa Kemal Paşa ve beraberindekilerin "Milletin istiklalini, gene milletin azim ve kararı kurtaracaktır" kararını aldıkları ve Amasya’da gerçekleştirdikleri tarihi olayların 100. yıl dönümü olması sebebiyle; Kongreyi Amasya’da düzenlemeye karar verdiklerini dile getirdi. Kongreye destek veren Amasya Valisi Dr. Osman Varol’a, Amasya Belediye Başkanı Mehmet Sarı’ya, Amasya Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Süleyman EImacı’ya, Rektör Yardımcısı ve tarih bölümü öğretim üyelerine ve Yüksek Kurum Başkanı Sayın Prof. Dr. Muhammet Hekimoğlu’na teşekkürlerini sunan Prof. Dr. Adnan Sofuoğlu, kongrenin başarılı ve verimli geçmesini temenni etti.
Prof. Dr. Sofuoğlu’nun ardından konuşmasını yapmak üzere kürsüye Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Sayın Muhammet Hekimoğlu çıktı. Hekimoğlu konuşmasına başlarken, Yüksek Kurum bünyesinde bulunan TDK, TTK, ATAM ve AKM’nin çalışma alanlarından bahsetti. Yüksek Kurum’un bu dört kurum için koordinasyon merkezi olduğunu, bir çatı görevi gördüğünü dile getirdi. Prof. Dr. Hekimoğlu, "Dört kurumumuz marifetiyle Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun; Türkiye’de sosyal ve beşerî bilimler anlamında akademik bilgi üretim çabası ve insan kaynağı yetiştirmek faaliyetleriyle meşgul olan bir kurum olduğunu sempozyumlar yaptığını, kitap bastığını ve insan kaynağı yetiştirmek için burs verdiğini" dile getirdi. Amasya şehrinin ve Amasya Tamimi’nin Milli Mücadele’nin önemli bir aşaması olduğu ifadelerine yer veren Hekimoğlu, konuşmasına son verirken 100 yıl öncesi ile bugünün dikkat çekici benzerliğinden bahsetti. Hekimoğlu, "Bu milletin hassasiyetini, onurunu ve şerefini korumak için canı pahasına mücadele edenleri saygıyla selamlıyorum" dedi.
Amasya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Süleyman Elmacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı bir şehirde, Amasya Tamimi’nin 100. yılında; Atatürk Kongresi’nin yapılmasından onur duyduğunu dile getirdi. Konuşmasında yabancı ülkelerin bilim ve siyaset insanlarının Gazi Mustafa Kemal Atatürk için söylediklerinden örnekler verdi.
Amasya Valisi Dr. Osman Varol yaptığı konuşmada, milletimizin geçmişten gelen bir takım özellikleri olduğunu ve bunlardan en önemlisinin egemenliği konusunda çok kolay organize olabilmesi olduğunu dile getirdi. Vali Varol, “Toplumların binlerce yıllık süregelen hayatlarının, onların üzerinde oluşturduğu bir takım yapılar vardır. Bizim milletimiz hem mikro ölçekte hem makro ölçekte egemenliğine gerçekten çok düşkün bir millettir. Bunun getirdiği bir takım özelliklere sahiptir ve bu toplum özellikle egemenliği konusunda çok kolay organize olabilen bir millettir. Bu anlamda egemenliğiyle, bağımsızlığıyla, özgürlüğüyle ilgili en küçük tehdit hissettiğinde çok kolay bir şekilde bütün ayrılıklarını bir kenara bırakıp organize olabilen bir millettir. 100 yıl önce Amasya’mızda, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü Culüstepe’de ülkenin yıkılma aşamasına geldiği noktada, Amasyalıların bu şehrin inanılmaz karakterini göstererek ‘Paşam bütün Amasya emrinizdedir. Gazanız mübarek olsun’ diye karşılamasıyla ona bu cesareti vermesi ve egemenliği, bağımsızlığı söz konusu olduğunda varını yoğunu ortaya koyup, bütün ayrılıkları, tartışmaları unutup bir şekilde organizasyon sağlaması, Gazi’ye verdiği destek ile burada geçirilen 10 günlük sürenin, müzakerelerin, ülkenin her tarafıyla yapılan çok detaylı görüşmelerin, hazırlıkların, planların ardından da tüm dünyaya aslında Millî Mücadele’nin bir formülasyonunun, bir açılımının niyetinin açıkça beyan edilmesi ve özetle ‘Milletin İstiklalini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır’ denerek Millî Mücadele ateşinin yakılmasını sağlamıştır.” ifadelerini kullandı.
Amasya AK Parti Milletvekili Mustafa Levent Karahocagil ve Amasya Belediye Başkanı Mehmet Sarı’nın da birer konuşma yaptığı kongrenin devamında Doç. Dr. Hasan Cicioğlu tarafından açılış konferansı yapıldı. Konferansta bugüne kadar Atatürk Araştırma Merkezince düzenlenen Uluslararası Atatürk Kongrelerine ilişkin değerlendirmeler ele alındı. Konferansın ardından, oturumları gerçekleştirmek üzere Amasya Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezine geçildi.
Kongrede 15 tanesi yurt dışından olmak üzere 3 ayrı salonda, eş zamanlı oturumlarla 101 bildiri sunulacak. 14 Kasım Perşembe günü, Prof. Dr. Temuçin Faik Ertan, Prof. Dr. Derviş Kılınçkaya, Prof. Dr. Yavuz Aslan, Prof. Dr. Selma Yel ve Doç. Dr. Hasan Cicioğlu’nun katılımlarıyla kapanış ve değerlendirme oturumu ile son bulacak.