Avrupa Birliği’nin 28 lideri; sığınmacılar, ABD’yle ilişkiler, savunma ve güvenlik işbirliği, Rusya, Brexit, ekonomik ve parasal birlik konularını ele almak için dün Brüksel’de bir araya geldi. Zirvenin en önemli konusu, Akdeniz’den göçmen akımının durdurulması ve kıtaya varanların yeniden iskânı için alınacak tedbirler oldu. Almanya ve Fransa, topluluk üyelerinin hepsinin elini taşın altına koymasını isterken, İtalya, ülkesinde barındırdığı 150 bine yakın göçmenin AB üyelerine dağıtılmasını ve mali yardım yapılmasını talep etti. Buna karşılık başta Avusturya, Macaristan ve Polonya olmak üzere aşırı sağcı hükümetlerin başta olduğu AB üyesi ülkeler, ortak sığınmacı politikasına karşı çıktı.
Bu ortamda AB Konseyi’nin hazırladığı bir plan ise Kuzey Afrika ülkeleri, uluslararası örgütler ve uluslararası sivil toplum örgütlerinin tepkisini çekti. Planda, Avrupa’ya ulaşmaya çalışırken kurtarılan veya yakalanan göçmenlerin Nijer, Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve Mısır’da kurulacak toplama merkezlerine götürülmesi ve bu aşamada AB’ye kabul edilip edilmeyeceklerinin değerledirilmesi öngörüldü. AB, platformların kurulması karşılığında Afrika ülkelerine mali yardım önermeyi de plana dahil etti.
Liderlerin imzasına sunulacak zirve sonuç bildirgesinde de “Avrupa Konseyi, bölgesel karaya çıkarma platformlarının BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Göç Örgütü işbirliği içinde kurulmasını destekler. Bu tür platformlar, ekonomik göçmenlerle uluslararası korumaya ihtiyaç duyan insanların birbirinden ayrılması işlemlerini hızlandıracak ve tehlikeli yolculukların önlenmesi için harcanan çabaları azaltacaktır” ifadesi yer aldı.
Kuzey Afrika ülkeleri ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ise öneriyi kınadı. Tunus’un AB Büyükelçisi Tahar Şerif, “Öneri devlet başkanımızın Almanya ziyareti sırasında dile getirilmiş, İtalya tarafından da istenmiştir. Buna yanıtımız nettir: Hayır!” dedi. Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü’nden Hasibe Hac Sahruri, “Bu senaryolar insanları mal gibi görmenin sonucudur” diye konuştu. BM Mülteciler Yüksek Komiseri Filipo Grandi de “Afrika’nın yeterince sorunu yokmuş gibi yüksek riskli sığınmacıları bu transit ülkelere bağlamak olacak iş değil” ifadesini kullandı.
Amanya Başbakanı Angela Merkel, Türkiye ile yapılan anlaşmanın Ege Denizi’nde sığınmacı akımını bitirdiğine dikkat çekerek aynı anlaşmanın Afrika ülkeleriyle yapılması gerektiğini savunuyor. Sığınmacıların Avrupa yerine Afrika’da tutulmasını ise İtalya’nın başını çektiği bir grup destekliyor.
İtalya Başbakanı Giuseppe Conte, zirve girişinde “İtalya’nın sığınmacı konusunda yeni laflara değil faaliyete geçilmesine ihtiyacı var” açıklamasında bulundu. İtalya’nın zirvede sığınmacı sorununu çözmek için kendi önerisini sunacağını belirten Conte, “Artık karar almak zorundayız. Bu zirvede bir karar alınmazsa, sorunu kendimiz çözmek durumunda kalacağız” dedi. Zirvede sığınmacı konusunda alınacak kararları veto edebileceğine işaret eden Conte, “Bu ihtimali değerlendirmek istemiyorum ancak zirve sonunda ortak bir sonuca ulaşamayabiliriz” ifadesini kullandı.
Görüşmelerin sonunda “bu ihtimal” gerçekleşti ve İtalya, AB Liderler Zirvesi’nde alınacak tüm kararları bloke ederek, 28 üye ülkenin ortak yayımlayacağı sonuç bildirgesine ‘geçici olarak’ engel oldu. AB Konseyi’nden yapılan açıklamada, “Bir üye ülkenin alınması beklenen tüm kararları bloke etmesi nedeniyle ‘şu aşamada’ bir sonuç alınamadı” ifadelerine yer verildi. Bu ülkenin, sığınmacılar konusunda arzu ettiği biçimde kararlar alınmasını bekleyen İtalya olduğu öğrenildi. AB Konseyi Başkanı Donald Tusk ve AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker’in zirvede alınan kararları açıklayacağı basın toplantısı da bu nedenle iptal edildi. Basın toplantısının bugün yapılması bekleniyor.
İtalya’nın engel olmaması durumunda, sonuç bildirgesinde, AB’nin Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar için taahhüt ettiği ikinci 3 milyar Euro’luk mali desteğin serbest bırakılması kararına yer verilmesi bekleniyor.
Malta, Alman yardım kuruluşunun 130’a yakın sığınmacı taşıyan Lifeline isimli gemisinin başkent La Valetta’nın limanına yanaşmasına izin verdi. Karar, AB Liderler Zirvesi öncesinde geldi. Avrupa Birliği de Malta’ya sığınmacıların barındırılması için yardımda bulunacağını duyurdu.
Ancak Malta hükümeti, ilerleyen saatlerde Mission Lifeline ile benzer kuruluşların gemilerine limanlarını kapattığını açıkladı. Hükümetin internet sitesinden yapılan açıklamada; Malta’nın, limanlarını kullanan ve Malta’nın sorumluluk alanı içinde operasyon düzenleyen birimlerin, ulusal ve uluslararası kanunlarla uyumlu hareket ettiğini tespit etmesi gerektiği belirtildi. Açıklamada, “Malta, soruşturmaya konu olanlarla benzer yapıda bulunan birimlere Malta’yı operasyon limanı olarak kullanma, söz konusu limanlara girme veya çıkma izni veremez” ifadesi kullanıldı.