Vietnamlı bir anne olan Tran Thi Gai, ömrünün hiçbir gecesinde rahat bir uyku çekemiyor. Nedeni ise, 21 ve 16 yaşlarında olan iki çocuğunu sürekli kontrol etmek zorunda olması.
Gai, Vietnam Savaşı’nda ABD’nin “portakal gazı” kullandığı bölgelerden birinde yaşıyor. Bitki örtüsünü ortadan kaldırmak için kullanılan son derece zehirli kimyasal maddenin etkilediği sakat iki çocuğu ise, ömür boyu tekerlekli sandalyeye mahkûm.
Associated Press haber ajansı ve küresel araştırma şirketi GFK’nin yaptığı ankete göre, Vietnamlılar ABD’nin sakat doğan çocuklar başta olmak üzere portakal gazından zarar görenlere yardım etmek için mevcut yardımlarından çok daha fazlasını yapması gerektiğini düşünüyor.
ABD, en son yardımını 2006 yılında, eski Başkan George Bush Vietnam’ın başkenti Hanoi’ye düzenlediği ziyaretin ardından gazın temizlenmesi için 9 milyon dolarlık yardım vererek yapmıştı.
Ancak bugüne kadar yardımın sadece 6 milyon dolarlık kısmının alındığını belirten Vietnamlı yetkililer tepkili. Ekoloji uzmanı Le Ke Son, “Bu para portakal gazının neden olduğu zararın yanında hiçbir şey. Bir Tomahawk kruvazör füzesinin maliyeti ne kadar?” dedi.
Vietnamda portakal gazı yüzünden sakat doğan binlerce çocuktan biri olan Van Tram ve Thi Dan, yardıma muhtaç bir halde. Thai Gai kocasıyla beraber tüm vaktini çocuklarıyla ilgilenmekle geçirdiğini söylerken, “Biz öldükten sonra onlara kim bakacak? Öldükten sonra bile rahat edemeyeceğiz” dedi.
PORTAKAL GAZI FELAKETİ
1962 ve 1971 yıllarında, ABD ordusu Vietnam’ın güneyindeki geniş arazilere yaklaşık 41 milyon litre portakal gazı püskürttü. Amaç, Vietnamlı gerilla güçlerinin ormanlık arazide saklanmasını engellemek ve gıda kaynaklarını yok etmekti.
Ancak toprakta kalan çok yüksek miktarda zehirli kimyasal, hayvan ve bitki örtüsünü olumsuz etkilediği gibi, sakat doğumlarda çok büyük bir artış yaşanmasına neden oldu.
2006’dan bu yana Vietnam’ın talebi üzerine ülkede araştırma yürüten ABD hükümeti yetkilileri, Danang kentinde alınan toprak örneklerinde uluslararası limitin 400 katı oranında zehirli kimyasal tespit etti.
Vietnam, yaklaşık 4 milyon insanın ABD’nin püskürttüğü zehirli kimyasallardan etkilendiğini, 3 milyon kişinin ise sağlık sorunları yaşadığını öne sürerken, ABD hükümeti gerçek rakamların çok daha düşük olduğunu ve sakat doğumların portakal gazıyla doğrudan bağlantısı bulunmadığını savundu.
ABD’nin tavrı Vietnamlıları çileden çıkarırken, Vietnamlı yetkililer cevap olarak ABD’nin portakal gazını çok uzun zaman önce yasakladığını ve gazdan etkilenen ABD askerleri olduğunu belirtti.
YARDIMLAR ÇOK YETERSİZ
Geçtiğimiz yıl, ABD portakal gazının neden olduğu çevre kirliğini önlemek için anlaşılan 9 milyon dolarlık yardım kapsamında Vietnam’a 3 milyon dolar verdi. Ancak uzmanlar, sadece Danang’daki eski hava üssü civarındaki zehirli arazinin temizlenmesi için 40 milyon dolar gerektiğini belirtiyor.
ABD’li bilim insanı David Carpenter, çok sayıda kimyasal maddenin üretiminde kullanılan dioksin maddesinin, sakat doğumlar üzerindeki etkisini kabul ediyor. Portakal gazına maruz kalan her üç anneden birinin sakat doğum yapma olasılığının çok yüksek olduğunu belirten Carpenter, “Bu riski görebilmek için bir roket bilimcisi olmaya gerek yok” dedi.