23 Ocak'ta Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapılması kararlaştırılan Suriye için barış görüşmelerini kapsayan kritik zirve öncesi, ABD'nin davet edilip edilmeyeceği uzun süre dünya gündemini meşgul etti. Son olarak Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tartışmalara nokta koyarak, ABD'nin Astana Zirvesi'ne katılacağını duyurdu. Suriye’deki çözüm sürecinde ülkedeki tüm halkların yer alması gerektiğini belirten ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mark Toner ise PYD’nin de bir noktada görüşme masasında yer alması gerektiğini söyledi.
"BİR MİKTAR YARDIM EDİYORUZ..."
ABD’nin PYD’ye silah desteğinde bulunduğu yönündeki iddialara dair de konuşan sözcü, “Kürt gruplar YPG ve PYD’ye destek sağlayıp sağlamadığımız konusunda şunu söyleyebilirim; bir miktar yardım ediyoruz ancak bu Suriye Demokratik Güçleri’ne yapılan taktiksel bir yardım ve IŞİD’in yenilmesine odaklanıyor” ifadelerini kullandı. ABD’nin sahada danışmanları bulunduğunu kaydeden Toner, bir diğer bakanlık sözcüsü John Kirby’nin dün yaptığı açıklamaları hatırlatarak, “PKK’yı bir terör örgütü olarak kabul ediyoruz ve Türkiye’yi bu örgütle mücadelesinde destekliyoruz. Ve PKK’nın Türk güvenlik güçlerini hedef alan saldırılarını kınıyoruz” diye konuşmuş; ABD’nin YPG’ye silah vermediği yönündeki sözlerini de tekrar etmişti.
Barack Obama yönetimi, 2011 başından itibaren Suriye politikasında Ankara'yı defalarca yanılttı. Bunu kimi zaman kendi politikalarından geri adımlar atarak, kimi zaman da Ankara'ya tutmaya niyetli olmadığı sözler vererek yaptı.
YPG, ABD'YE HİZMET EDİYOR
ABD, YPG'ye destek vermediğini söylüyor ancak terör örgütünün elindeki silahlar ve armalar aksini ispatlıyor. Güvenlik Uzmanı Mehmet Ağar ise batılı ülkelerin terör örgütünü fonlandığını açıkladı.
"ABD'nin terör örgütü PKK/PYD'ye destek verdiği"ne yönelik iddialar kimi zaman teröristlere yapılan silah yardımları kimi zaman da ABD'li askerlerin üniformalarına yapıştırdıkları armalarda kendini gösterdi. ABD'li yetkililerin, yardımlara ilişkin "YPG'nin DEAŞ ile mücadelede önemli rol oynadığı"na ilişkin söylemleri, terör örgütü PYD'nin silahlı kolu YPG'nin PKK güdümlü teröristlerden oluştuğu gerçeğini değiştirmedi. ABD'nin terör örgütü PYD ve onun askeri kanadı YPG'ye verdiği destek birçok yerde kendini gösterdi. Bu durum NATO müttefikleri Türkiye ve ABD arasında zaman zaman sıkıntıya neden oldu.
ABD Başkanı Barack Obama yönetiminin PYD'ye yönelik açık desteği, terör örgütü DEAŞ'ın 2014 yılının sonbaharında Türkiye sınırındaki Kobani'yi (Ayn el Arap) kuşatmasının ardından ortaya çıktı.Afrin'den yeni görüntüler geldi
Bölgedeki YPG unsurlarına havadan silah yardımı yapılırken bunun amacının DEAŞ ile mücadeleye destek vermek ve Kobani'nin düşmesini engellemek olduğu belirtildi. Söz konusu dönemde YPG'ye tonlarca silah ve mühimmatın gönderildiği ortaya çıktı. Öte yandan, havadan atılan silah ve tıbbi yardım paketlerinden birinin terör örgütü DEAŞ üyelerinin eline geçtiği de yine ABD makamlarınca doğrulandı. Yine aynı dönemde ABD tarafından aracılar olmaksızın PYD ile doğrudan görüşüldüğü açıklandı.
ABD'DEN YPG'YE SİLAHLI EĞİTİM FOTOĞRAFLARI
Amerikan gazetesi Washington Post, Tel Abyad'da ABD'li subayların YPG'ye eğitim verdiği tesisi görüntülemişti.
Ankara'daki ABD elçiliği geçtiğimiz hafta bir açıklama yapmış ve "YPG'ye silah vermiyoruz, NOKTA" demişti.
ABD'nin terör destekçisi olduğu biliniyordu ancak YPG'ye hem silah hem de silahlı eğitim verdiği tüm detaylarıyla bizzat ABD medyası tarafından görüntülendi.
WASHINGTON POST: ABD'NİN YPG'Yİ EĞİTMESİ ÇELİŞKİDİR
Amerikan gazetesi Washington Post, "ABD'li komutanlar 'Burada PKK ideolojisi dersleri verildiğinden haberimiz yok' diyor. Ancak PKK'yı terörist kabul eden ABD'nin Abdullah Öcalan'ı lider kabul eden YPG'ye askeri destek vermesi çelişkili bir durum" diye yazmıştı.
Konuya ilişkin Al Jazeera Türk'te yer alan analiz-haberde de, geçmişten bugüne, ABD'nin Suriye ve Ortadoğu'ya ilişkin dinamikler hususunda Türkiye'ye söylediği yalanlar irdeleniyor ve ABD'nin Türkiye'ye karşı izlediği politikayı sözler önüne seriyor:
(Obama'nın özel temsilcisi McGurk YPG'lilerle toplantıda)
OBAMA YÖNETİMİ TÜRKİYE'Yİ DEFALARCA YANILTTI
Barack Obama yönetimi, zaman kendi politikalarından geri adımlar atarak, kimi zaman da Ankara’ya tutmaya niyetli olmadığı sözler vererek, 2011 başından itibaren Suriye politikasında Türkiye'yi defalarca yanılttı.
2010 sonunda Arap ülkelerinde başlayan ayaklanmalarına rdından ABD'nin gözü bölgeye çevrildi; Libya'ya müdahaleye katıldı, iç savaşlarda silah ve para desteğiyle çeşitli grupları destekledi, Suriye'deki ayaklanmayı da ilk günden itibaren yakın takibe aldı.
Mart 2011'de başlayan ayaklanma ülke genelinde çatışmalara döndüğünde, ABD, muhaliflere doğrudan yardım etti ve rejimi devirmek için bölge ülkelerini de harekete geçirdi.
Amerika Başkanı Obama, ayaklanmalar başladıktan altı ay sonra, sığınmacı sayısı henüz binlerle ifade edilirken ve iki bine yakın sivil hayatını kaybetmişken Beşar Esad'a ilk kez çekilme çağrısı yaparak; "Suriye halkının geleceği kendi halkı tarafından belirlenmeli ve Esed, onların bu yolda gitmesini engelliyor. Suriye halkının iyiliği için Esed'in iktidardan çekilme vakti" dedi. ABD yönetimi bu aylarda Türkiye’ye rejimle temaslarını sürdürdüğü için tepki gösteriyor, rejimin devrilmesi için harekete geçmeye çağırıyordu. Ankara ise o sırada Şam yönetimi ile 'ülkede kansız bir geçiş dönemi olabilir m' arayışındaydı.
Yaklaşık bir yıl sonra, 2012 başlarında dönemin Amerikan Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Birleşmiş Milletler toplantılarında muhaliflere daha fazla destek verilmesi çağrısı yapıyordu. 1 Şubat'ta Suriye konulu bir BM toplantısında "'Şimdi önümüzde iki seçenek var, ya Suriye halkıyla dayanışma içerisinde olacağız ya da orada devam eden şiddetin suç ortağı olacağız" diyordu. Yani Amerikan yönetimi rejimin devrilmesine tamamen angaje olmuştu.
"KIRMIZI ÇİZGİ" AŞILDI, OBAMA GERİ ADIM ATTI
2011'den itibaren Esad'ın çekilmesi gerektiğini açıkça dile getiren Obama yönetimi, sonraki aylarda iş bunun gereğini yapmaya geldiğinde tereddüt etti. 21 Ağustos 2012'ye gelindiğinde ise askeri seçeneği tek bir durumda değerlendireceklerini açıkladı: Kimyasal ya da biyolojik silah kullanımı. Obama, Esad rejimine bunun ABD için "kırmızı çizgi" olduğunu net olarak vurguladıklarını söylüyordu.
O TARİHTEN SONRA RUSYA'NIN REJİME DESTEĞİ ARTTI
Askeri müdahale için bölge ülkelerini harekete geçirmeye çalışan ancak zaman içinde geri adım atan Washington'ın kırmızı çizgisi de aşıldı. Haziran 2013'te rejim, köşeye sıkıştığı bir aşamada kimyasal silaha da başvurdu. Pek çok ülke gibi Türkiye de o aşamada Amerikan yönetiminin artık harekete geçeceğini düşündü. Yönetim bu yönde işaretler de verdi. Ancak son anda yine geri adım attı. Rusya'nın Suriye'deki kimyasal silahları ülke dışına çıkarma önerisi de askeri müdahaleye başvurmaktan çekinen Obama’ya geri çekilme imkanı verdi. Hem rejim hem de Rusya, Amerika’nın Şam’daki rejime hiçbir şekilde müdahale etmeyeceğinden emin oldular. O tarihten sonra Rusya'nın rejime desteği arttı ve Suriye'deki manevra alanı genişledi.
OBAMA'NIN GERİ ÇEKİLİŞİ ANKARA'DA ÇOK CİDDİ RAHATSIZLIK YARATTI
Suriye sahasını takip eden diplomatların aktardıklarına göre, Obama’nın bu geri çekilişi Ankara’da çok ciddi rahatsızlık yarattı. Zira Washington Suriye politikasında bir kez daha Ankara’yı yüzüstü bırakmıştı.
"OBAMA BİRDEN YÖN DEĞİŞTİRDİ"
Al Jazeera’ye isminin verilmemesi kaydıyla konuşan üst düzey bir Türk diplomat, “O dönem Obama birden yön değiştirdi ve ‘barış elçisi’ gibi bir rol oynamaya karar verdi” diyerek ABD’nin attığı geri adımı özetliyor. Bunun da sahanın adeta Rusya’ya bırakılması anlamına geldiğini söylüyor.
EN BÜYÜK KANIT
ABD’li diplomatlar bir süre öncesine kadar Türkiye’yi Suriye sahasında savaşmaya teşvik eden söylemlerde bulunurken ABD’nin “Artık dünyayı Amerika kurtarmayacak” tavrı, Türkiye açısından Obama yönetimine güvenilmeyeceğinin ilk ve en büyük kanıtı oldu.
ODAK REJİMDEN IŞİD'E KAYDI
IŞİD, 2014'te Suriye'de bazı bölgeleri ele geçirmişti. Bu bölgelere Türkiye sınırı da dâhildi. Washington yönetimi, Suriye'de ilk hava operasyonlarını da Eylül 2014'te IŞİD'e karşı gerçekleştirdi.
Bu sırada Ankara, Suriye'de bir güvenli bölge oluşturulması için uluslararası topluma uzun süredir çağrı yapıyordu. Muhalefetin içindeki ılımlı grupları da bir araya getirerek eğitmek ve silah yardımı yapmak için Washington'la görüşmeler sürüyordu.
23 Eylül'de ABD öncülüğündeki uluslararası IŞİD'le mücadele koalisyonu operasyonlara başladığında, Türkiye henüz İncirlik Üssü'nü açmamıştı. Bunun için bazı şartları vardı.
İNCİRLİK İÇİN VERİLEN SÖZLER DE TUTULMADI
İncirlik açılmadan önce Türkiye’nin en önem verdiği iki şart; Suriye’de güvenli bölge oluşturulması ve muhaliflere ciddi bir destek sağlanmasıydı.
Suriyeli muhaliflerin Türkiye’de eğitilmesi ve silah yardım yapılması konusu, 2015 başında sonuca bağlandı. Eğit-donat programı diye adlandırılan program konusunda Mayıs ayında anlaşma sağlandı. Ancak Amerika’nın fazla seçici davranması sebebiyle eğitilen muhaliflerin sınırlı sayıda kalması, eğitilip Suriye’ye geri dönen muhaliflerin silahlarına Nusra Cephesi gibi grupların el koyması sonucu ABD desteği kesti. Belki daha doğru bir ifadeyle zaten bu desteği hiç vermemişti.
Eğit-donat programıyla ilgili bir başka sorun da, rejime karşı savaşmak üzere muhaliflerin safına katılmış savaşçılara imzalatılan belgelerde, sadece IŞİD’e karşı mücadele maddesinin yer almasıydı. Seçilen az sayıda muhalifin bir kısmı da bu belgeyi imzalamayı reddettiği için programa katılmadı.
‘UÇUŞA YASAK BÖLGE’ SÖZÜ
Temmuz 2015’te ABD, Suriye’de güvenli bölge oluşturulması konusunda Ankara’ya taahhütte bulundu. Böylece 23 Temmuz’da İncirlik Üssü koalisyon uçaklarına açıldı. Türk yetkililer, İncirlik’in bu şartla açıldığı, 90 kilometrelik sınır hattı boyunca rejim uçaklarına da yasaklanacak bir uçuşa yasak bölge oluşturulacağı bilgisini basınla paylaştı.
O dönemde üst düzey bir görevde bulunan başka bir Türk yetkilinin Al Jazeera’ye verdiği bilgiye göre ABD, İncirlik Üssü açılırken sınır hattı boyunca muhaliflere hem hava operasyonları, hem mühimmat desteği vereceği konusunda söz verdi. Ancak Cerablus-Mare hattındaki IŞİD mensuplarının Türkiye sınırına yaptıkları havan mermisi saldırılarına rağmen bu destek gelmedi.
Muhaliflerin sınır bölgesini IŞİD’den temizlemesi için askeri heyetler neredeyse her hafta bir araya gelerek harita üzerinde detaylı planlara çalıştı. Ancak uzlaşmaya varılan bu planlar, Amerika sözünü tutmadığı için hiçbir zaman hayata geçmedi.
PYD’YE MENBİÇ’DE DE DESTEK
ABD, Suriye’de IŞİD’e karşı hava operasyonlarına başladığı Eylül 2014 sonrasında, karada da PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG’yi desteklemeye başladı. Ekim ayında Kobani’de IŞİD’e karşı savaştığı gerekçesiyle PYD’ye havadan yardım gönderdi. Bu yardımın gönderilmesi öncesinde Erdoğan’ı arayan Obama, PYD’nin Suriye’nin kuzeyinde tek taraflı olarak ilan ettiği kantonlara destek verilmeyeceğini, sadece IŞİD’le mücadele kapsamında kısıtlı yardım verildiğini söylemişti.
Bir kez daha doğru söylemiyorlardı.
PYD’ye verilen destek Kobani’yle sınırlı kalmadı. Kobani ve ardından sınır hattında bulunan Tel Abyad PYD’ye bırakılırken Washington durumdan memnundu.
Türkiye’nin sınır hattında beklediği ve kendisine taahhüt edilen destek verilmezken Amerika, Mayıs 2016’da daha güneyde bulunan Menbic’e operasyon başlattı. Menbic’de kara gücü olarak YPG’yi kullanan ABD, IŞİD’e yönelik hava bombardımanını bu bölgede artırdı.
YPG’nin güçlendiği ve kantonlarını birbirine yaklaştırdığı bu operasyonlar için İncirlik Üssü kullanılmaya devam etti.
PYD, Kobani ve Afrin kantonlarını birleştirme hedefine yönelik ciddi bir adım atmış oldu. Ankara’nın ‘kırmızı çizgi’ olarak açıkladığı Fırat’ın batısına PYD’nin geçmemesi şartı Washington yönetiminin doğrudan desteğiyle aşılmış oldu. Amerika, Suriye sahasında Türkiye ile değil PKK/PYD ile işbirliği yapmayı tercih ediyordu.
Bu sırada Washington ve Pentagon’dan yapılan açıklamalar, Menbic’de savaşan gruplar içinde Arap unsurların çoğunlukta olduğu ve Menbic’i Menbiclilerin yöneteceği yönündeydi. Ancak bu güçlerin başını YPG çekiyordu ve aldıkları bölgelerde PYD liderliğinde idari konseyler kuruluyordu.
"ŞİMDİ ABD'NİN BU SÖZÜ TUTMASI GEREKİYOR"
Ankara, bölgenin IŞİD’den temizlenmesinin ardından YPG unsurlarının Fırat’ın doğusuna geri çekilmesi şartını koştu. 13 Ağustos’ta Menbic IŞİD’den temizlenmişti. Ankara YPG’nin geri çekilmesi ısrarını sürdürdü. Çavuşoğlu 15 Ağustos’ta yaptığı bir açıklamada “Bizzat Obama’nın sözü var. Menbic operasyonu bittikten sonra oradaki koalisyonun içindeki PYD’lilerin tekrar Fırat Nehri’nin doğusuna geçeceğine yönelik ABD’nin sözü var. Şimdi ABD’nin bu sözü tutması gerekiyor” dedi.
Ancak ABD’den YPG’nin Menbiç’ten geri çekilmesiyle ilgili bir adım gelmedi. Pentagon’dan yapılan hiçbir açıklamada net bir tarih verilmedi. Bunun yerine bölgede kalan IŞİD unsurlarının temizlenmesi çalışmalarının sürdüğü, bu çalışmalar bittikten sonra YPG’nin çekileceği gibi muğlak açıklamalar geldi.
24 Ağustos’ta Ankara’ya resmi ziyarette bulunan ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, YPG’nin Fırat’ın doğusuna çekileceğini, aksi takdirde ABD’den destek göremeyeceğini ifade etti. Bir gün sonra Dışişleri Bakanı Kerry de Çavuşoğlu’nu arayarak YPG’nin çekilmeye başladığını söyledi. Ancak bugüne kadar sadece “YPG çekilecek, çekiliyor” açıklamalarının devamı geldi. YPG hâlâ Menbic’de.
Suriye sahasına hâkim olan Türk diplomat, ABD’nin yıllar içinde Suriye'de geri planda kaldığını ve IŞİD’le mücadelede de YPG ile işbirliğini yaptığını hatırlattıktan sonra ekliyor: Stratejik hatalar taktik uygulamalarla giderilemez.
EL BÂB’DA DESTEK VERİLMEMESİ SORU İŞARETLERİ DOĞURDU
Türkiye, İncirlik sonrası ABD’den destek bulamadığı için başlayamadığı sınır bölgesindeki operasyona kendi göbeğini keserek 24 Ağustos’ta başladı. TSK’nın Özgür Suriye Ordusu’nu desteklediği Fırat Kalkanı Operasyonu’nun hedefi Cerablus-Mare hattını IŞİD’den temizlemek ve PYD’nin kantonlarının birleşmesini engellemekti.
Sınırdan yaklaşık 20 kilometre güneye kadar operasyona ABD savaş uçakları da hava bombardımanıyla zevahiri kurtarır nitelikte kısıtlı bir destek verdi. Ancak bu destek, TSK güneye indikçe azaldı.
PYD’nin ilan ettiği Afrin ve Kobani kantonları arasında kalan El Bâb ilçesine yönelik operasyon başladığında ise ABD’nin desteği kesildi. Daha en başından Türk askeri yetkilileriyle temaslarında 20 km’den öte güneye inilmesine karşı olduklarını açıkça söylüyorlardı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “El Bâb’a gitmemizi istemiyorlar” dedi. Ankara’ya göre Washington kantonların birleşmesi çabasında PYD’nin fiilen arkasında duruyor bu sebeple El Bâb’daki TSK varlığından rahatsız oluyordu.
“EL BÂB HAREKÂTININ UZAMASININ SEBEPLERİNDEN BİRİ DE ABD”
Üst düzey diplomatik kaynak, El Bâb bölgesinde devam eden operasyonun bu kadar yavaşlamasının sebebinin de ABD’nin attığı adımlar olduğunu söylüyor:
“Kim ne derse desin, Fırat Kalkanı Harekâtı DAEŞ’e karşı ve sınırlarımızı korumaya yönelik bir hareket, tamamen meşru müdafaa temeline dayanıyor. ABD ise destek vermek yerine, tam tersine PKK’nın Suriye’deki bağlantılarıyla işbirliği yapıyor. Bir yandan Musul’daki operasyonu zayıflattı, bir yandan belli aralıklarla Rakka’ya yönelik hava bombardımanını durdurdu. Bu dönemlerde DAEŞ’in en vurucu, en kanlı elemanları El Bâb’a kaydı. ÖSO ve TSK’nın işi zorlaştı. ABD dolaylı yollardan da olsa DAEŞ’e destek olmuş oldu. El Bâb harekâtının uzamasının sebeplerinden biri de ABD’dir.”