Tarık Demirkan
Budapeşte
Macaristan Başbakanı Viktor Orbán, Amerika Birleşik Devletleri'nin yeni oluşturduğu yolsuzluk fonu ile ülkesi üzerinde baskı kurmaya çalıştığını söyledi. Orbán'a göre, Macaristan ABD tarafından "hedef faaliyet alanı" seçildi.
Orbán bugün Sırbistan'ın başkenti Belgrad'a yaptığı resmi ziyarette, bölge ülkeleri hakkında, söz konusu ülke hükümetlerinin bilgisi bile olmadan, bazı eylem planları hazırlanmasının normal olmadığını vurguladı.
Bu planların amacının bölge ülkeleri üzerinde bir baskı oluşturmak olduğunu belirten Orbán, bu baskının da sivil kuruluşlar aracılığıyla organize edilen toplumsal hareketlerlegerçekleşeceğini söyledi.
ABD, Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ile ilgili olarak, bölgedeki yolsuzluklar iddialarına karşı koordineli bir "eylem planı" hazırlanacağını açıklamıştı.
Washington kaynaklı haberlere göre ABD bu plan için yüzlerce milyon dolarlık bir fon ayırdı.
Bu konudaki resmi açıklama geçtiğimiz günlerde ABD Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Sarah Sewal tarafından yapılmıştı.
Bakanlığın "Sivil Güvenlik, Demokrasi ve İnsan Hakları"ndan sorumlu yetkilisi olan Sewal, Baltık Denizi'nden Hint Okyanusu'na kadar pek çok ülkede yolsuzlukların çok büyük boyutlara ulaştığını söylemişti.
Sarah Sewal söz konusu yolsuzlukların bu ülkelerin ve bölgenin istikrarını etkilediğini, dolayısıyla sorunun Washington tarafından düzeltilmesi gereken küresel bir sorun olarak görüldüğünü kaydetmişti.
'İlişkiler gergin'Gözlemciler bu yeni gelişmenin aslında ABD ve Macaristan arasında haftalardır süren gerginliğin bir devamı olduğu konusunda hemfikirler.
İki NATO üyesi ülke arasında son dönemlerde yaşanan gerginlik, geçen ay Amerikan yönetiminin altı üst düzey Macar devlet bürokratına "yolsuzluk ve rüşvet girişimi” nedeniyle Amerikan vizesi verilmeyeceği açıklamasıyla başlamıştı.
Kim oldukları ne Washington ve ne de Budapeşte yetkilileri tarafından belirtilen bu üst düzey bürokratlar arasında Macaristan Gümrük ve Vergiler Kurumu Başkanı İldiko Vida'nın da bulunduğu kısa süre içinde ortaya çıktı.
Amerikalı yetkililer gazetecilere isim vermeden bazı şahısların yolsuzluklara ve vergi kaçakçılığına karıştıklarını, hatta Macaristan'da faaliyet gösteren Amerikan şirketlerinden rüşvet istediklerini belirterek, Macar hükümetinden konuyla ilgili işlem yapmasını ve soruşturma açmasını beklediklerini söylemişlerdi.
Ancak Macar hükümetinden yetkililer ise bu konuda kendilerine gelen bilgilerin yeterli olmadığını, eğer bu tür yolsuzluklar söz konusuysa bunun Amerikan hükümeti tarafından kendilerine delillerle bildirilmesinin doğru olacağını söyledi.
Macar hükümetinin çok önemli bürokratları arasında sayılan İldiko Vida da görevden alınmadı. Hatta Gümrük ve Vergiler Kurumunda bu iddialar nedeniyle açılan ön soruşturmanın da bizzat İldiko Vida'nın yönetiminde sürdürülmesi kararlaştırıldı. Yani Gümrük ve Vergi Kurumu başkanı, hakkında açılan soruşturmayı kendisi yürütmüş oldu.
Ardından da Gümrük Kurumu Başkanı, Amerikan Büyükelçiliğinin iddiaları nedeniyle Macar savcılıklarına, iddiaları gündeme getiren kişilerle ilgili bir suç duyurusunda bulundu.
'Sebeb, Rusya ile ilişkiler mi?'Hükümet çevreleri ve hükümete yakın medya, Amerika'nın bu tavrının gerisinde, Macaristan'ın Rusya'ya karşı takındığı temkinli ama olumlu ilişkiler olduğunu iddia ediyorlar.
Bilindiği gibi Macar hükümeti Ukrayna nedeniyle Rusya'ya karşı uygulanan ekonomik ve ticari ambargoyu engellemeye çalışmıştı. Macaristan'ın tek nükleer santrali Paks'ın genişletilmesi projesi de uluslararası bir ihale açılmadan Rusya'ya verilmişti
Öte yandan Macaristan Putin'in Türkiye ziyareti sırasında, inşaatından vazgeçtiklerini açıkladığı Güney Akım Projesi'ne de destek veriyordu ve bu tavrı nedeniyle de Avrupa Birliği içinden olumsuz tepkiler alıyordu.
Putin de bir konuşmasında Macaristan'ı "Rusya'nın Avrupa'daki en önemli siyasi, ticari ve ekonomik ortaklarından biri" olarak tanımlamıştı.