Adet gecikmesi en sık rastlanan adet düzensizliği biçimidir. Bazen bir enfeksiyon bazen de sadece mevsim değişikliği adet gecikmesi nedenlerinden olabilir. Zamanında tedavi adımlarının atılması için adet kanaması ile ilgili doğru bilgilere sahip olmak, adet gecikmesine yol açabilecek nedenleri bilmek ve vücudunuzu iyi tanımak sağlığınız için önemlidir. Doğru şekilde tespit edilen faktörler tedavi edildiğinde adetler de kendiliğinden düzene girecektir.
Adet gecikmesinin sebepleri olabileceği gibi hiçbir sebebi de olmayabilir. İlk akla gelen ihtimal her zaman hamilelik olur. Adet gecikmesinin bir diğer sebebi de rahim ağzında ya da içindeki miyom, polip ya da kist şeklindeki istenmeyen oluşumlar olabilir. Hormon faaliyetlerindeki aksaklıklar da adet gecikmesine sebep olabilir. Bu, kimyasal bir aksaklık olabileceği gibi duygusal dalgalanmalardan da kaynaklanmış olabilir. Bu açıdan adet gecikmeleri psikolojik yönden de değerlendirilmelidir.
İlk kez adet görmeye başlayan genç kızlar için adet gecikmeleri, sürecin normal bir seyridir. Adetlerin düzene girmesi bazı genç kızlarda 4, hatta 6 sene bile sürebilir.
Adet gecikmesinin olası sebeplerinden başlıcalarını sıralayacak olursak;
1.Gebelik
Aktif cinsel hayatı olan yetişkin kadınlarda adet gecikmesi hamilelik ihtimalini akla getirir. Adet kanaması, folikülün çatlayarak yumurtayı serbest bırakmasından (yumurtlama) 14 gün sonra gerçekleşir. Eğer bu yumurta döllenirse adet kanaması olmaz. Diğer tüm ihtimallerden önce gerekli idrar ya da kan tahlilleri yapılarak gebelik ihtimali değerlendirilmelidir.
Yumurtlama mekanizmasında aksama
Adet kanamasının ne kadar geciktiğine bağlı olarak, yumurtlama süreçlerinde bir aksaklık olduğu düşünülebilir. Kanama olmadıysa ya yumurtanın döllenmiştir ya da yumurtlama olmamıştır. İlk aşamada gebelik ihtimali değerlendirildiğine göre yumurtlama olup olmadığına bakılır. Bu da kanda östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri ölçülerek yapılır.
Hormonların etkisi
Adet düzeni üzerinde tiroid hormonu, süt hormonu (prolaktin), yumurtlama sağlayıcı hormonlar ve erkeklik hormonu testosteron etkilidir. Bunlardan birindeki aksaklık diğerlerinin de düzenini bozar ve gecikmelere sebep olabilir.
Stres
Vücutta gerilime sebep olan her türlü duygu değişimleri adet gecikmesine sebep olabilir. Öte yandan sıcak basması, sinirlilik, iştah artışı gibi adet gecikmesinin vücuda etkileri olabilir ve bu da stres seviyesini artırarak gecikmeyi uzatabilir.
Enfeksiyonlar
Bazı mantar ve bakteriler genital organlarda enfeksiyonlara sebep olabilir. Enfeksiyonlar savunma sistemini harekete geçirir ve sistem bebeği korumak adına normal süreci geciktirebilir.
Doktorunuz geç veya düzensiz regl döneminizin nedenini doğru bir şekilde teşhis edebilir. Aşağıdaki adet gecikmesi belirtilerine sahipseniz, hemen bir doktora başvurun:
Normal şartlarda 2 adet kanamasının arasında geçen süre en az 21 gün, en fazla 35-40 gün olmalıdır. Fakat siz uzun yıllardır hep 21 günde bir adet görüyorsanız ve birden bire 30 günde bir olmaya başladıysanız, normal sınırlar içinde olmasına rağmen bu süre sizin için düzensizlik sayılır. Yıl içinde birkaç defa bu tür gecikmeler yaşayabilirsiniz. Doğrudan doğruya hormonlarla ilişkili olan bu süreç, kimi duygusal dalgalanmalardan, üzüntüden, mevsim dönümlerinden etkilenebilir. Fakat sizi şaşırtan, kendi döngünüz içinde alışık olmadığınız her türlü gecikme incelenmelidir.
Stres, seyahat adet döneminizi nasıl etkiliyorsa mevsim de döneminizde etkili olabilir. Gynecol Endocrinol dergisinde yayınlanan bir araştırma, güneş ışığının veya eksikliğinin regl dönemlerinin uzunluğunu bile değiştirebileceğini belirtti. Mevsimsel adet gecikmesi duruma, kişiye ve hormonlara göre değişmektedir. Bu durum için belli başlı bir süre vermek doğru olmaz.
Adet döngüsü, beyinde hipotalamus adı verilen ana salgı bezinin salgıladığı GnRH'ın (gonadotropin salıcı hormon) düzenlemesiyle kontrol edilir. Ergenlik çağına girildiğinde salgılanmaya başlayan bu hormon, hipofiz bezini uyararak FSH ve LH adlı hormonların salgılanmasını sağlar. Bu iki hormon da, yumurtalıklara etki eder ve her ay yumurtlama olmasını sağlar. Bu mükemmel organizasyonda baş aktör ise, yumurtalıklarda bulunan ve yumurta hücrelerine ev sahipliği yapan, folikül adlı keseciklerdir. Foliküller de salgıladıkları östrojen ve progesteron hormonları ile beyinle rahim arasındaki iletişimi sağlar.
Yumurtaları taşıyan foliküller, rahmin iki yanında konumlanmış olan yumurtalıklarda bulunur. Her ay yumurtalıklardan birinden ve sadece 1 tane yumurta folikül tarafından serbest bırakılır. Serbest kalan yumurta, yumurtalık kanalı boyunca rahme doğru ilerler. Eğer şartlar uygunsa döllenme burada gerçekleşir. Bu sırada rahim duvarı kalınlaşmaya ve bebeğe yer hazırlamaya başlamıştır. Eğer döllenme gerçekleşmezse, rahim duvarını kalınlaştıran hücreler dökülerek kanamayla birlikte dışarı atılır.
Adet Kanaması Kaç Gün Sürer?
Adet kanamasının süresi kadından kadına değişmekle birlikte 2 ila 7 gün arasında sürer. 2 günden az ya da 7 günden uzun süren kanamalar anormal kabul edilir ve kontrolü gerekir.
Ne Kadar Kanama Olur?
Kanama miktarı çoğunlukla gün içinde değiştirilen ped sayısıyla ölçülür ama bu yanıltıcı olabilir. Bir adet kanamasında kaybedilen toplam kan miktarı yaklaşık olarak 1 çay bardağı kadardır.
Normal Bir Adet Döngüsü Kaç Gün Sürer?
Bir adet kanamasından, sonraki adet kanamasına kadar geçen süre "periyot" olarak adlandırılır ve her kadında farklı olmak üzere ortalama 28 gün sürer. 21 ila 35 gün süren periyotlar da normal sınırlar olarak kabul edilir.
Bu noktada, her kadının adet döngüsünün kendisine ait özellikleri olduğunu söylememiz gerekir. Adet düzensizliği, bir kadının diğer bir kadından faklı sürede, farklı uzunlukta adet görmesi değil, kendi devinimi içinde alışık olduğu düzenden sapmasıdır. Yani eğer düzenli bir şekilde 30 günde 1 adet görüyor ve adet kanamanız her zaman 5 gün sürüyorsa, 40 günde bir adet görmeye başlar ya da kanamanızın süresi 7 günü bulursa bunun bir düzensizlik olduğunu söyleyebiliriz. Kaldı ki, her kadın senede 2-3 defa bu gibi düzensizlikler yaşayabilir.
Gecikmenin çaresi her zaman modern tıpta aranmalıdır. Çoğu zaman adet gecikmesinin çözümleri çok basittir. Hatta bazen hiçbir şey yapmadan beklemek yeterlidir. Yeter ki adet gecikmesine sebep olan şey doğru tespit edilsin. Bu da ancak uzman doktor tarafından yapılan muayene ve tahlillerle mümkündür. Doktor bile olsa, rahim, yumurtalık, yumurtalık kanalları, vajina gibi adet döngüsünde etkin olan organlarınızı muayene etmeden, hormonlarınızın zamanında ve yeterince salgılanıp salgılanmadığına bakmadan, tüm kadınlar ve tüm gecikmeler için aynı "sözde" çözümü tavsiye eden kişilere karşı mesafeli yaklaşmalısınız. Jinekolojik muayene başta bekar kadınlar olmak üzere pek çok kadının gözünü korkutur. Oysa hiç cinsel ilişkiye girmemiş olan genç kadınların muayenesi vajinal yoldan yapılmaz. Karın üstünden elle ve görüntülü tetkik cihazları kullanılarak yapılır, değişik hormonların seviyesini takip etmek için kan tahlilleri istenir. Bu muayeneler düzenli aralıklarla yapılırsa bekar kızda adet gecikmesi sebeplerinin ortaya konması daha kolay olur. Adet görmeye başlayan her genç kızın bu andan itibaren bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanıyla iletişime geçerek, bundan sonra karşılaşacağı gelişmelerle ilgili uzman görüşü almasında sayısız fayda vardır.
Tedavi, adet düzensizliğine neden olan etkenin ortadan kaldırılmasına ya da düzeltilmesine yöneliktir. Rahim içinde ya da rahim ağzında olan miyomlar, polipler, yumurtalık kistleri gibi oluşumlar ilaçla ya da cerrahi olarak tedavi edilebilir. Ultrason incelemesiyle organlar değerlendirilirken, kan tahlilleriyle hormonlar, vajinal smear testi ile enfeksiyonlar ve hormonlar değerlendirilir.