İnatçı ağız kokularının çoğunda kötü kokuyu ağızdaki bakteriler üretirler. Yemek artıkları, plak ve diş eti hastalıkları veya dil yüzeyindeki tabakalanma bunu kolaylaştırır. Düzenli diş fırçalama, diş ipliği kullanımı, dilin temizlenmesi ve antiseptik ağız solüsyonları ile ağız hijyeninin düzeltilmesi genellikle problemi çözer. İnatçı ağız kokusunun diğer nedenleri sık görülmezler.
Ağız Kokusu Nedir?
Ağız kokusu, tıbbi terimle halitozis, kişinin kendisi veya çevresi tarafından fark edilebilen, nefes veya konuşma esnasındaki hoş olmayan kokudur. Sebeblerin %47 ila 90'ı ağız içinden kaynaklanır, kalanlar ise ağız içinden kaynaklanmayan veya sistemik hastalıklara bağlıdır.
Ağız kokum olduğunu nasıl fark edebilirim?
Ağız kokusunda temel sorun, kişinin kendi tarafından fark edilememesidir. Genellikle bunu bilmenin tek yolu, başkalarının bu konudaki yorumlarıdır. Bununla birlikte çoğu insan, başka birinin ağız kokusu hakkında yorum yapmayacak kadar naziktir. Ailenizden veya yakın arkadaşlarınızdan birine, ağız kokunuzun varlığına yönelik olarak güvenmelisiniz.
Bazen, kontrole gittiğinizde diş hekiminize de sorabilirsiniz. Bir diş hekimi normalde de ağzınızın kötü koktuğunu söyleyecektir. Diş eti hastalıkları ağız kokusunun önde gelen nedenlerindendir, tedavi ve tavsiyeleri diş hekimleri tarafından uygulanabilir.
Nefesinizin kötü kokup kokmadığını anlamak için basit bir test olduğu söylenir. Bileğinizin iç tarafını yalayın, birkaç saniye tükürüğün kurumasını bekleyin, sonra bileğinizi koklayın. Eğer hoş olmayan bir koku alıyorsanız, muhtemelen ağız kokunuz vardır.
Ağız kokusunun tipleri ve nedenleri
Ağız içinden kaynaklanan Ağız kokusunun en sık nedeni, kötü ağız hijyeni ve diş eti hastalığı olan ağızlardır.
Sabahları olan ağız kokusu
Bazı insanlarda gece uykusundan sonra, sabah kalktıklarında ağız kokusu oluşur. Bu durum normaldir ve gece boyunca ağzın hareketsiz olmasına ve kurumasına bağlıdır. Genellikle kahvaltı ederken tükürük salgısının artmasıyla geçer.
Yiyecek, içecek ve ilaçlar
Gıdalardaki kimyasallar kana karışarak akciğerlerden solunum yoluyla atılabilirler. Çoğu insan sarımsak, baharatlı yiyecekler ve alkollü içeceklerin nefesteki kokusuna aşinadır. Bir çok diğer gıda da ağız kokusuna yol açabilir. Bu tip ağız kokusu geçicidir ve gıdanın alınmamasıyla kolaylıkla önlenebilir.
Bazı ilaçlar tükürük salgısını azaltabilir ve ağız kuruluğuna yol açabilirler. Kemoterapide kullanılan ilaçlar ağız içinde mantar oluşumuna neden olabilirler. Eğer probleme neden olan ilaç ise, başka alternatifler için mutlaka doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
Sigara
Sigara içmeyenler kolaylıkla kişinin sigara içip içmediğini anlayabilirler; içenlerin nefeslerinin "kül tablası gibi" koktuğunu söylerler. Sigaranın kesilmesi bu tip ağız kokusunun önlenmesinin tek yoludur. Sigara içilmesi ayrıca, diğer bir ağız kokusu nedeni olan diş eti hastalıklarına da zemin hazırlar.
Ağır diyet, açlık ve oruç
Açlık esnasında vücut kaynak olarak yağları kullanmaya başlar. Yağların yakılmasıyla ortaya çıkan kimyasallara "keton" denir. Bazı ketonlar nefesle dışarı atılarak kötü kokuya neden olurlar.
Yaş
Nefes kokusunun kalitesi yaşa bağlı olarak değişir. Bebek ve çocukların nefesleri hoş olarak algılanır. Ergenlikten orta yaşa geçildiğinde, nefes kokusu yavaş yavaş keskinleşmeye başlar. Yaş ilerledikçe tükürük bezlerinde işlev azalması ve tükürük salgısı ile kalitesinde azalma oluşur. Yeterli ağız hijyeni sağlansa bile yaşlılarda nefes kokusu hoş olmayabilir.
Tıbbi nedenler
Sağlıkla ilgili diğer nedenler daha az görülürler . Burun ve sinüs ile ilgili problemleri olanlarda ağız kokusu olabilir. Örneğin, sinüzit, burunda yabancı cisimler veya burun etleri ağız kokusuna neden olabilir. Bu durumda kötü koku, burundan nefes verildiğinde artar. Ağıdan nefes verildiğinde fark edilemeyebilir. Akciğer ve bademcik enfeksiyonları da bazen ağız kokusu nedenidir. Bademcik dokusu kıvrımları arasında biriken gıda parçacıkları ve döküntüler de ağız kokusuna yol açar . Magma denilen bu döküntüler kirli sarı bir renkte olarak hastalar tarafından da görülebilir .
Ağız kokusu yapan hastalıklar arasında reflü hastalığını da tanımlamak gerekir . Burada mide asidi ve muhtevası yemek borusundan yukarıya ağız boşluğuna doğru kaçış yapmaktadır . Bu hastalarda ağız kokusunun yanı sıra ses kısıklığı , boyunda yanma hissi , midede ağrı-ekşime yanma hissi gibi belirtilerde bulunabilir .
Burun, geniz, ağız, gırtlak veya akciğer tümörlerinde de nefeste kötü koku olabilir. Böbrek ve karaciğer hastalıklarında vücuttan atılamayan metabolizma artıkları, ağız kokusuna neden olabilirler.
Tıbbi nedenler, genellikle başka belirtilerle kendilerini elverirler. Örnek olarak, burun tıkanıklığı, sinüzitin burun ve geniz akıntısı , yüz ve baş ağrıları gibi diğer belirtileri gibi . Eğer başka rahatsızlığınız yoksa ve ağız kokusundan başka şikayetiniz yoksa, kötü kokunun kaynağı ağızdan veya sık görülmeyen tıbbi nedenlere bağlı olabilir.
Ağız içinden kaynaklanan kötü koku
Bahsettiğimiz gibi ağız kokusu olan çoğu insanda kötü koku ağızdaki bakterilerden gelmektedir. Bakteriler proteinleri ve diğer artıkları yıktıkça fena kokulu gazlar ortaya çıkarlar. Aşağıdakilerden biri veya daha fazlası bakterilerin artmasına ve ağız kokusuna neden olabilir:
-Dişler arasında kalan yiyecek artıkları. Normal diş fırçalama küçük yiyecek artıklarını (özellikle küçük et parçalarını) temizleyemeyebilir. Daha sonra gıda artığı çürür ve bakterilerle kaplanır. Düzenli diş ipi kullanımı bu sorunu çözer.
-Plak, kalkül ve diş eti hastalığı. Diş plakları dişin yüzeyinde oluşan yumuşak beyaz birikintilerdir. Bakterilerin yiyecek ve tükürükle kombinasyonu sonucu oluşurlar. Plaklar çok çeşitli bakteri tipleri içerirler. Kalkül, diğer adıyla tartar, kalsiyum çökmesi ile sertleşen plaktır. Sıkıca dişlere yapışıktır. Diş eti hastalığı, dişleri saran dokuların infeksiyonudur. Eğer diş etleri kırmızımsı görünüyor ve dişler fırçalandığında sık sık kanıyorsa, diş eti hastalığı olması muhtemeldir.
-Dil yüzeyinde tabaka oluşumu. Bazı insanlarda dil yüzeyinde tabaka oluşabilir. Bunun neden olduğu henüz tam olarak belirlenememiştir. Burunun gerisinden ağza akan geniz akıntısına bağlı olabilir. Tabaka içerisinde bir çok bakteri bulunabilir.
Ağız kaynaklı kötü kokunun tedavisi ağız hijyeninin düzeltilmesidir.
Rutin ağız hijyeni - bir çok durumda ağız kokusunu düzeltir
İyi ağız hijyeni için alışkanlık kazanmak gerekir - özellikle diş fırçalama ve diş ipi kullanımı.
Diş Fırçalama
Dişler günde en az iki kere fırçalanmalıdır. Yumuşak tüylü diş fırçaları kullanılmalıdır. Diş fırçasının baş kısmı ağız içinde tüm bölgelere ulaşabilecek kadar küçük olmalıdır. En az iki dakika boyunca dişlerin dış ve iç yüzeyleri, çiğneme bölgeleri fırçalanmalıdır. Özellikle diş ve diş etlerinin birleşme yerlerine özen gösterilmelidir. Her 3-4 ayda bir diş fırçası yenilenmelidir.
Diş İpi Kullanımı
Dişlerin günde en az bir kez, fırçalandıktan sonra diş ipi ile temizlenmesi gerekir. Daha önce diş ipi kullanmamış olanlar, ilk kullanımlarında, fırçalamaya rağmen ne kadar yiyecek artığı çıktığını görünce genelde şaşırırlar.
Diş ipi kullanımına başlanılan ilk zamanlarda diş etleri biraz kanayabilir. Birkaç gün içinde sonlanmalıdır. Eğer devam ederse diş eti hastalığı olabileceğinden, diş hekimine danışılmalıdır.
Diğer genel öneriler
Diş ve diş eti hastalıklarını önlemek için önemli olan diğer kurallar:
-Eğer sigara kullanıyorsanız, bırakmaya çalışınız. Sigara kullanımı diş eti hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür.
-Dengeli ve sağlıklı bir diyet uygulayın. Şekerli yiyecek ve içecekleri mümkün olduğu kadar sınırlandırın. Şekerler ve şekerli gıdalar ağızdaki bakterilerin çoğalmasını sağlayan temel unsurlardır ve bakteriler asit üreterek diş çürümesine neden olurlar.
-İlaç kullanımı varsa, mümkünse şekersiz ilaçlar tercih edilmelidir.
-Düzenli aralıklarla diş hekimi kontrolü yaptırın (normal olarak senede en az bir kez). Diş hekimi diş plakları oluşumunu ve kalkülleri görüp temizleyecektir. Erken diş eti hastalıkları kötüleşmeden önlem alınabilecektir.
Ağız kokusu için yapılabilecek diğer şeyler
Yukarıdaki önlemlere rağmen halen ağız kokusu devam ediyorsa:
-Antiseptikli ağız solüsyonları en az günde bir kez kullanılabilir. Yatmadan önce, en uygun zamandır. Ağız solüsyonları bakterileri öldürmeyi amaçlar. Çocuklar bu sıvıları yutabileceklerinden, çocuklarda kullanılmamalıdırlar.
-Dil yüzeyi günde en az bir kez temizlenmelidir. Bunun için yumuşak bir diş fırçasına birkaç damla ağız solüsyonu damlatarak, dil yüzeyi fırçalanır. Ayrıca eczanelerde satılan dil kazıyıcı araçlar kullanılarak da dil yüzeyindeki tabakalanma kolaylıkla temizlenebilir.
-Bazı insanlar yemekten sonra şekersiz sakız çiğnerler. Sakız çiğnemek tükürük salgısını arttırır. Tükürük salgısı yemek sonrası ağızda kalan birikintilerin temizlenmesinde rol oynar.
-Takma diş kullanıyorsanız ve iyi temizleyemiyorsanız da ağız kokusu olabilir. Diş hekiminize takma dişlerin nasıl en uygun şekilde temizlenebileceğini sorunuz.
Ağız kokusu olan hastaların önce diş hekimlerine başvurmaları gerekir. Ağıziçi muayenesinde bir sebep bulunamazsa KBB Uzmanına başvurulması uygun olur.