Annenin doğum sırasında fazla acı çekmesi, bazı anne adaylarında fizyolojik stres oluşmasına, bazılarında ise kan basıncının ve kalp atım hızının fazla yükselmesine neden olarak olumsuz sonuçlar doğurabilir. Fazla ağrılı bir doğum süreci yaşayan anneler doğum sonrasında yorgun düşmekte ve yeni doğmuş bebekleri ile arzuladıkları kadar ilgilenememektedirler. İAÜ VM Medical Park Florya Hastanesi Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı Doç. Dr. Güray Demir, annelerin yaşadığı bu sorunu ortadan kaldıran “Epidural Analjezi” yönteminin kimlere, nasıl uygulandığını anlatarak uygulama sonrasındaki süreçle ilgili merak edilen sorulara yanıtlar verdi.
RAHİM AĞZI AÇIKLIĞI 4 CM OLMALI
Doğum eyleminin başlaması ile rahim kasılmaları şiddetlenerek düzenli hale gelir. Kasılmalar rahim ağzının açılmasına neden olur. Genellikle doğum için uygulanacak Epidural Analjezi rahim ağzı açıklığının 4 cm olduğu zaman uygulanmaya başlanır. Daha önceden uygulanması doğum süresinin uzamasına, daha geç uygulanması ise hem annenin gereksiz yere ağrı çekmesine neden olur hem de işlemin yapılabilmesi için hareketsiz kalması gereken kişinin hareket etmeden duramamasına neden olarak işlemin başarısız olmasına neden olur.
DOĞUM BOYUNCA UYGUN DOZDA İLAÇ VERİLİR
Epidural Analjezi omurilik içinde bulunan, içinde karın, kalça ve bacakları ait sinir köklerinin olduğu epidural aralığa ince bir katater yardımı ile lokal anestezik ilaçların uygulanması ile sağlanır. İşlemi yapacak olan anestezi hekimi işlem öncesinde anne adayı ile görüşüp işlemin nasıl yapılacağını anlatır. Annenin hem sözel hem de yazılı onayı alınır. Oturur ya da yan yatar pozisyonda işlemin yapılacağı bel bölgesinin dezenfeksiyonu sağlanır. Bölgesel anestezi sağlandıktan sonra işlem için özel üretilmiş bir iğne yardımı ile bel omurlarının arasından epidural aralığa ulaşılır. İşlem için tasarlanmış katater, epidural boşluğa yerleştirilip işlem sonlandırılır. Kataterin ucu omuz bölgesinde uygun bir yere yapıştırılır. Sonrasında gerekli ilaç miktarı katater yardımıyla uygulanır. İlaç uygulamasına annenin taşıyabileceği özel bir otomatik pompa yardımı ile ağrının şiddetine göre doğum bitene kadar devam edilir. Hatta doğum sonrasında olabilecek ağrılar için de ilaç uygulamasına devam edilebilir. Ağrısız doğum için yapılan epidural katater yerleştirilmesi anne için ağrısız ve rahat bir uygulamadır.
RAHAT DOĞUM, DİNÇ ANNE…
Epidural Analjezi sayesinde;
Etkin bir ağrı tedavisi yapılır.
Hareket kısıtlılığına neden olmaz.
Psikolojik rahatlama sağlar.
Kas spazmlarını engelleyerek doğumu rahatlatır.
Doğum kesisi (epizyotomi) açılan durumlarda epizyotominin açılması ve tamiri esnasında duyulan ağrıyı giderir.
Gerekli olduğunda sezeryan anestezisi için de kullanılır. Genel anesteziye gerek olmadan sezeryan yapılmasına imkan verir.
Doğum sonrasında annenin yorgun, bitkin olmasını engeller.
Annenin çabucak bebeği ile ilgilenmesine ve onu emzirmesine olanak verir.
EPİDURAL ANALJEZİ KİMLERE UYGULANMAZ?
Epidural Analjezi’nin sakıncalı olduğu durumlar çok azdır ve çoğu durumda başarıyla uygulanabilir. Pıhtılaşma bozukluğu olan, aşırı sıvı kaybı, aşırı kanama ya da diğer nedenlere bağlı tansiyonu düşük olan, kullanılacak anestezi maddelerine alerjisi olan, uygulamanın yapılacağı bölgede enfeksiyonu olan anne adaylarına epidural analjezi uygulanamaz. Aşırı kilo almış ve omurilikteki yapısal sorunları olan kişilerde teknik olarak epidural analjezi uygulaması mümkün olmayabilir.
UYGULAMANIN RİSKLERi NELERDİR?
Genel kanının aksine tecrübeli hekimler tarafından uygulandığında Epidural Analjezi’nin yan etki ve riskleri son derece azdır.
En sık görülen yan etki tansiyon düşüklüğüdür. Yeterince sıvı tedavisi ile tansiyon düşüklüğü önlenir.
İşlem sırasında epidural iğnenin omurilik sıvısının olduğu alana girmesi sonucu spinal anestezi oluşabilir. Bu durumda belden aşağısı tamamen uyuşur ve hareket edemez. Bu durum geçici bir süreçtir.
Doğum sonrası baş ağrısı olabilir. Oluşabilecek baş ağrısı yeterli sıvı ve kafein içeren içecekler alınarak istirahat ile geçer. Tedavi edilmese bile 7-15 gün içinde kendiliğinden, iz bırakmadan geçer.
Doğumun ikinci evresinde uzama görülebilir. Bu uzama anne ya da bebeği olumsuz etkilemez.
Nadiren idrar yapmada zorluk görülebilir.
Nadiren kateter takılan yerde enfeksiyon gelişebilir.
EPİDURAL ANALJEZİ VE EPİDURAL ANESTEZİ ARASINDAKİ FARK!
Epidural analjezi, ağrısızlığın sağlanmasıdır. Epidural anestezi ise ağrı ile beraber duyu hissinin de engellenmesidir ve sezeryan işlemlerinde kullanılır. Yapılan işlem her ikisinde de aynı, sadece kullanılan ilaçların dozu farklıdır.
SIK SORULAN BAZI SORULAR
Epidural Analjezi uygulanan kişilerde komplikasyonlar sık mıdır?
Korkulanın aksine oldukça nadirdir. Epidural Analjezi uygulanmış kişilerde bacaklarda güçsüzlük veya idrar tutamama gibi geçici istenmeyen norolojik sonuçlar yaklaşık 200 bin kişide 1, işleme bağlı enfeksiyon yaklaşık 150 bin kişide 1, kalıcı nörolojik hasarlar ise yaklaşık olarak 250 bin kişide sadece 1 kişide görülür.
Ağrısız doğum amacıyla anneye verilen ilaçların bebeğe zararı dokunur mu?
Bu ilaçlar bölgesel uygulandığı için bebeğe herhangi bir etki oluşturacak düzeyde geçmez. Geçebilecek eser miktardaki ilaç ise bebeğin karaciğer ve böbreği tarafından hızlıca yok edilir. Sonuçta uygulanan ilaçların bebeğe olumsuz bir etkisi yoktur.
Epidural analjezi bel fıtığı olanlar ya da bel ağrıları çeken hastalara uygulanabilir mi?
Epidural Analjezi bel fıtığı ameliyatları için de uygulanan bir anestezi yöntemidir. Bel fıtığı olan hastalarda mevcut hastalığa ek bir zarar vermez. Epidural anestezi yapılsa da yapılmasa da doğum sonrası her 3 kadından birinde bel ağrıları olur; bu durum hamileliğe bağlı vücudun ağırlık merkezinin değişmesi ile ilgilidir. Bel bölgesinde bir problem yoksa epidural anestezi uygulanması ek olarak bir bel ağrısı oluşturmaz.