Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Haşim Kılıç’ın yüzde 10 seçim barajıyla ilgili bireysel başvurular üzerine birkaç hafta içinde ‘hak ihlali’ kararı çıkabileceği yorumlarına neden olan sözleri, seçime 6 ay kala siyasetin gündemine oturdu.
Başta Ak Parti olmak üzere, CHP ve MHP’liler, AYM’nin bireysel başvuruyla yasayı iptal edemeyeceği konusunda benzer hukuki görüşleri savundu. Özellikle AK Parti’den “İhsas-ı rey” ve “Böyle bir karar çıkarsa yok hükmündedir” sesleri yükseldi. Kılıç’a tepkiler şöyle:
SEÇİME YÖNELİK PROJE
Mustafa Şentop (AK Parti Genel Başkan Yardımcısı) Sayın Kılıç, AYM Başkanı olarak ihsas-ı reyde bulunmuştur. Kendisinin açıklamalarını okuyan herkes AYM’nin birkaç hafta içinde seçim barajıyla ilgili bireysel başvuruyu görüşeceğini, barajın kaldırılması yönünde karar vereceğini anladı. Böyle bir ihsas var. Genel Kurul’un bireysel başvurulara bakma yetkisi yok. Haşim Bey ya konuyu bilmiyor ya da bildiği halde yanlış uygulama yapacağını bu şekilde kamuoyuna açıklamış oluyor. Her iki halde de çok yanlış. AYM burada bir kanunun iptaline karar veremez. Yapacağı şey ancak bir hakkın ihlal edildiği tespitidir. Bu durumda 2015 seçimlerine giderken, “Kanun değişmeli” diyecek, yasama organı bir değişiklik yapacak ama bu seçimlerde uygulanmayacak. Çünkü aksi durum Anayasa’ya aykırı olacak. Parlamentoyu sıkıntıya sokacak. Bunu seçimlere yönelik şaibe doğurma hamlesi olarak görüyorum. Baraj tartışması meydana getirmek istiyor. 2015 seçimlerinde uygulanma imkânı olmayan bir kararı AYM’nin vermesi, seçimlerine ilişkin tartışmayı getirecek.
YoK HÜKMÜNDE SAYARIZ
Burhan Kuzu (AK Partili Anayasa Komisyonu Başkanı) Daha önce 1995 yılında Anayasa Mahkemesi’nin kararı var elimizde. Yüzde 10’luk barajın Anayasa’ya aykırı olmadığını, istikrar bakımından gerekli olduğunu söylüyor. Böylesine tablo varken, Haşim Bey’in bunu zorlaması hakikaten anlaşılır gibi değil. Bunun hiçbir hukuk zemini ve tabanı yoktur. Açık söylüyorum böyle bir karar çıktığı zaman bu hukuken yok hükmündedir. Bir an için şuur kaybına uğramış olmaları lazım böyle bir karar vermeleri için. Bu kadar net konuşuyorum. Ama böyle bir karar verilirse de yok hükmünde sayarız bu karar uygulanmaz. Hiç kimse tribünlere oynamasın, kendi konumunu güçlendirmek için bu tür yollara gitmesin. Herkes yasalara, Anayasa’ya bağlı olarak kararını versin. Bu Anayasa Mahkemesi’ni ‘Kalsın mı gitsin mi noktasına getirir’ tartışmaya sebep olur. Dolayısıyla inşallah böyle bir yanlışa imza atmazlar, yanlış bir yorumdur diye düşünürüz. Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvurunun konusu olamaz. Bireysel başvuru Genel Kurul’da da görüşülemez.
MECLİS İŞLEM YAPMALI
Engin Altay (CHP Grup Başkanvekili) Mahkeme bireysel başvuru kaynaklı bir karar verecek, kanunu iptal edemez. Hak ihlaliyle ilgili bir durum tespiti yapacak. Meclis’in yapması gereken bir işlem var. Biz yüzde 10 seçim barajının yanlış, adaletsiz, ölçüsüz, insafsız olduğunu ve kaldırılması gerektiğini zaten öteden beri söylüyoruz. Barajın yüzde 5, yüzde 3’e indirilmesi, tamamen kaldırılmasına yönelik 4 kanun teklifimiz Meclis raflarında bekletiliyor. Şayet AYM, bir hak ihlali tespit ederse, bu hak ihlalini ortadan kaldırmak TBMM’nin birinci öncelikli işi olmalıdır. CHP buna vardır.
AYM, MECLİS DEĞİL
Nevzat Korkmaz (MHP Isparta Milletvekili) Seçime 3-5 ay kala gündeme getirilmesini manidar buluyorum. Anayasa’da yazılı ilkeler var; temsilde adalet, yönetimde istikrar göz önünde tutulmalı. Yüzde 10 barajı muhafaza edilmeli. Temsilde adalet konusunda parlamentoda partiler bir araya gelerek bir mutabakat oluşturabilir. Baraja takılan partilerin kontenjan ile temsil edilmesi gerektiğini düşünüyoruz. AYM böyle bir kararla seçim sisteminde etkili bir sonuç doğurur ise o zaman Meclis’in görevi nedir? AYM, Meclis’in yerine geçip karar veremez.
YARGIDAN GOL YEMEK İSTİYORLAR
Hasip Kaplan (HDP Şırnak Milletvekili) Gelin halkın iradesine saygıda bir birleşelim. Tayyip Erdoğan ara seçimde seçilsin diye değişiklik yapmadılar mı? Demek ki geçici madde ile her şey düzenlenebiliyor. Meclis’in iradesi madem millete saygı esasında, kaldıralım. 3 günlük çalışma gerektiriyor. Tekliflerimiz de var, oturalım çözüm bulalım. Yargıdan gol yemek istiyorlar, burunlarının sürtülmesini istiyorlar. Bırakın millet iradesi tecelli etsin. Millet iradesinin önüne generallerin barajını koymak acı. Bu seçimlere parti olarak gireceğiz, baraj endişesi taşımıyoruz.
AYM’ye üye seçip sorunu çözelim
TBMM Genel Sekreteri İrfan Neziroğlu’nun Twitter mesajı tartışmayı farklı bir boyuta taşıdı. Neziroğlu, “Yüzde 10 barajı Seçim Kanunu’nda var. 6216/45’e göre AYM’ye yasama işlemlerine dair bireysel başvuru yapılamaz. AYM ihlal derse YSK ne yapacak? Kanunu iptal etmeden AYM yüzde 10’a ‘ihlal’ derse, o zaman en doğrusu haziranda TBMM’ye değil AYM’ye üye seçip sorunu kökten çözmek” tweet’ini attı. Neziroğlu, muhalefetin tepkileri üzerine de “Mesajdaki eleştiri, başka bir organ yasama yetkisini kullanacaksa genel seçimlerde oraya üye seçilsin şeklinde bir görüştür” diye yazdı. CHP Grup Başkanvekili Engin Altay da “Sayın Neziroğlu’nun bulunduğu görev itibariyle böyle bir söz söylemeye, söyledikleri doğru bile olsa hakkı ve haddi yok. Büyük bir yanlış yapmıştır. Meclis Başkanı’na bu konudaki rahatsızlığımızı ileteceğiz” açıklamasını yaptı.
Görüşülmekte olan konuda yorum yapılmaz
Yüksek Mahkeme’nin gündeminde bulunan davayla ilgili Anayasa Mahkemesi Başkanlığı imzasıyla dün yazılı bir açıklama yapıldı. Açıklamada, 27- 28 Mayıs 2014’te Avrupa Konseyi’nin ‘Anayasa Mahkemesi’nde Bireysel Başvurunun Etkinleştirilmesi’ konulu Antalya’da bir konferans düzenlediği hatırlatılarak, şöyle denildi: “Konferans sonrasında bir gazeteci yemek sırasında ‘Anayasa Mahkemesi’ne Demokratik Sol Parti, Saadet Partisi ve Büyük Birlik Partisi’nin seçim barajı ile ilgili yaptığı bireysel başvuruların ne aşamada olduğu konusunda’ bir soru sormuştur. Sayın Başkan Haşim Kılıç’ın verdiği cevapta aynen ‘Raportörün raporunu tamamlayarak ilgili bölüm başkanlığına sunulduğu, bölümün konuyu görüşerek seçim barajı ile ilgili bireysel başvurularda önemli usuli sorunlar olduğu gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’nda görüşülmesinin daha isabetli olacağı düşüncesi ile dosyaların Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu’na gönderildiği, Genel Kurul’un uygun olması halinde belki 2-3 hafta sonra görüşebileceği’ belirtilmiştir. Bu bilgi dışında Başkan tarafından herhangi bir değerlendirme, yorum ve görüş belirtilmemiştir.
GAZETECİNİN KENDİ GÖRÜŞÜ
Başvuruların ‘kabul edilebilir’ olup olmadığı konusu dahi karara bağlanmadan işin esası hakkında yorum yapılmasının anlamsızlığı açıktır. Gazeteci arkadaşımızın teknik bilgi kapsamında sorduğu bazı sorulara Anayasa kuralları çerçevesinde verilen cevaplardan yorumlar yapılarak bir sonuç çıkarılması tamamen gazetecimizin kendi görüşü ve değerlendirmesinden ibarettir. Görüşülmekte olan bir konu hakkında değerlendirme yapmak ne Başkan’ın ne de üyelerimizin bugüne kadar başvurduğu bir yol olmadığı gibi, böyle bir açıklamanın olumsuz sonuçlarını öngörebilecek yeterli bilgi ve tecrübe sahibi oldukları da izahtan varestedir.” (Hürriyet)