**Arap ülkelerindeki kadar ucuz fiyata akaryakıt almanın önü açılıyor...
**
Akaryakıt şirketlerinin rekabete girmemesi, benzindeki pahalılığın sebepleri arasında gösterilirken, bu konuda önemli bir adım atıldı.
Akaryakıt pazarında halen 5 büyük şirketin ağırlığını koruduğunu gören Enerji Üst Kurulu, çarpık yapıyı değiştirmek için harekete geçti. Alınan bilgilere göre kurul, akaryakıt ithalatını kolaylaştıracak. Bürokratik ve mali yükümlülükler basitleştirilecek. Böylece, pazarda faaliyet gösteren küçük şirketlerin önü açılacak. Anadolu'da kısmen görülen fiyat rekabeti büyük şehirlere taşınmış olacak. İthalattaki nakit akışı ve teminat gibi işlemlerde güçlük yaşayan küçük cirolu şirketler, ithalata yanaşmıyordu.
Benzin ve motorin türü akaryakıt ürünleri dünyada en pahalı Türkiye'de satılıyor. Maliye'nin aldığı yüksek vergiler pahalılığın en büyük sebeplerinden biri olarak gösteriliyor. Ancak, sebepler sadece bununla sınırlı değil. Akaryakıt şirketlerinin vergilerin dışında fiyat rekabetine girmemeleri de, pahalı satışa sebep oluyor. Akaryakıt pazarında halen 5 büyük şirketin toplam benzin-motorin satışları, pazarda faaliyet gösteren diğer 48 şirketin 5 katını buluyor. Enerji Üst Kurulu, bu çarpık yapıyı değiştirmek ve fiyat rekabetini başlatabilmek için önemli bir değişikliğe imza atmaya hazırlanıyor. Üst Kurul'dan edinilen bilgiye göre akaryakıt ithalatı artık daha kolay olacak. Böylece, pazarda faaliyet gösteren küçük şirketlerin de önü açılacak. Kurul, söz konusu düzenleme ile Anadolu'da kısmen görülen fiyat rekabetini büyük şehirlere taşıyacak.
İTHALAT KOLAYLAŞIYOR Akaryakıt pazarında halen irili-ufaklı 53 ana dağıtım şirketi faaliyet gösteriyor. Bu şirketlere bağlı 14 bin 860 bayi bulunuyor. Yerli-yabancı sektörün önde gelen şirketleri daha çok büyük şehirlerde bayi ağını kurarken, küçük ve pazara yeni giren şirketler şehirler arası yollar ve küçük illerde faaliyet gösteriyor.
Milyon dolarlarla ifade edilen intifa hakkı sözleşmeleri diğer bir anlatımla 'hava parası' nedeniyle küçük şirketler satışların yoğun olduğu ana ve işlek yollar üzerinde faaliyet gösteremiyor. Rekabet Kurumu, bu sorunu aşmak için daha önce 10-15 yılı bulan sözleşmeleri 5 yılla kısıtladı. Uygulamaya, eylül ayı itibarıyla başlanması bekleniyor. Benzin ve motorin pazarında da bir türlü sağlanamayan fiyat rekabeti için yeni bir adım atılıyor. Şirketler halen akaryakıt ihtiyacını ağırlıklı olarak Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ'den (TÜPRAŞ) sağlıyor. Ayrıca pazarın beş büyüğü olan Petrol Ofisi, Shell-Turcas, Opet, Total ve BP değişik oranlarda ithalat yapıyor. İthalattaki nakit akışı ve teminat gibi işlemlerde güçlük yaşayan küçük cirolu şirketler, ithalata yanaşmıyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), pazarda satılan ürünlerde kaynak çeşitliliğini sağlamak ve fiyat rekabeti için ithalatın kolaylaştırılmasını konuşmaya başladı. Bunun için de, ithalatla ilgili bürokratik ve mali yükümlülükler basitleştirilecek.
Kurul'dan bir kaynak, akaryakıtın pahalı satılmasında yüksek vergiler en önemli etken olsa da, şirketlerin serbest piyasanın gerektirdiği fiyat rekabetine yanaşmamasını dikkat çekici buluyor. Aynı kaynağa göre özellikle büyük şehirlerde rekabet yok denecek kadar az. Taşrada ve yol güzergâhlarında küçük şirketler kendi çaplarında fiyat rekabeti yapabiliyor. Rekabet için Kurul, tavan fiyat gibi uygulamalar yaptı. Fakat sonuç alınamadı. Şimdi ise küçük şirketlerin önü açılarak ithalatın kolaylaşması sağlanacak. Bunun da fiyat rekabetini hareketlendirmesi bekleniyor.
PAZAR, BEŞ BÜYÜK OYUNCUNUN ELİNDE
Petrol Sanayi Derneği (PETDER) verilerine göre geçen yıl 11 aylık dönemde akaryakıt pazarında toplam 16,6 milyon metreküp benzin ve motorin satıldı. Petrol Ofisi (POAŞ) 4,6 milyon metreküp ile ilk sırada yer alıyor. Bu şirketi Turcas ile birleşen Shell 3,4 milyon metreküp satış ile ikinci sırada izliyor.
Ürün satışları dağılımında ise Shell-Turcas ilk sırada yer alırken POAŞ ikinci sırada bulunuyor. Shell-Turcas, 11 aylık dönemde 780 bin metreküp benzin ürünleriyle 2,7 milyon metreküp motorin türü ürün satışı yaptı. Aynı dönemde Petrol Ofisi 639 bin metreküp benzin ve 4 milyon metreküp motorin satışı gerçekleştirdi. Benzin satışlarına bakıldığında Opet 471 bin metreküp ile üçüncü, BP ise 427 bin metreküp ile dördüncü sırada izliyor.
Öte yandan dünyanın en pahalı benzininin satıldığı ülkeler listesinde üst sıralarda yer alan Türkiye'de sektöre göre fiyatların düşmesi için rekabetin yeterince güçlü olması gerekiyor. Sektör temsilcileri hampetrolün maliyetinin, fiyatlandırma içindeki ortalama oranının yüzde 25 seviyesinde olduğunu belirtiyor. Yüzde 52-64 kadarı vergilere gidiyor. Kalanın içinde dağıtımcı ve bayi payı, banka komisyonları gibi masrafları içeriyor. Rafineri çıkış fiyatına ayrıca ÖTV ve KDV eklenince fiyatlar artıyor.