Akciğer kanserinin en önemli özelliği, hastalık için tipik ve erken bir belirtinin olmamasıdır.
Hastaları doktora götüren kanama, ağrı, nefes darlığı, ses kısıklığı gibi şikayetler ilerlemiş evrede ortaya çıkmaktadır. Bazı hastaların tanı konduğunda hiçbir yakınması da olmayabilmektedir. Bunlar, başka bir nedenle çekilen akciğer röntgeninde saptanan bulgularla tanı konan hastalardır.
Akciğer kanserinin belirtileri, tümörün yerleşim yerine ve hastalığın yaygınlığına bağlı olarak değişir. Bazı hastalar, tümörün kendisinin değil de, sıçramasının neden olduğu belirtilerle doktora baş vurabilirler.
ÖKSÜRÜK
Öksürük, pek çok akciğer ve hatta akciğer dışı hastalığın bir belirtisidir. Üstelik, bu kişiler sigara da içtikleri için öksürük üzerinde hiç durmazlar. Onlar için bu sigara içen insanlarda kaçınılmaz olan ‘sigara öksürüğü’ dür. Oysa, 1-2 haftadan fazla süren ve tedaviye cevap vermeyen öksürük mutlaka üzerinde durulması ve araştırılması gereken bir belirtidir. Sigara öksürüğü diye masum bir belirti yoktur.
Öksürük, daha çok kanserin büyük bronşlarda olduğu hastalarda görülür. Bu, kuru ve inatçı bir öksürük olabileceği gibi, bazen balgamla birlikte ya da kanlı da olabilir.
Uzun süreden beri öksürükleri olan ve artık buna alışan sigara tiryakilerinde, öksürük karakterinde değişme, mesela öksürüğün artması, daha uzun sürmesi, geceleri hastayı uyandırması… de kanseri düşündürmelidir.
Öksürük bronşlarda bir enfeksiyon olduğu zaman sarı, yeşil veya kanlı balgamla birlikte olur. Bronşlarında kanser olan hastalarda enfeksiyonlar çok sık görülür. Bu nedenle, bronşit şikayetleri artan ya da zatürre olan sigara tiryakilerinde hastalık tedaviye cevap vermiş olsa bile akciğer kanseri araştırılmalıdır.
KANAMA
Kanama, hastaların en çok korktuğu ve bir an önce doktora baş vurmalarına neden olan bir belirtidir ve maalesef hastalığın erken bir belirtisi değildir. Kanama, küçük miktarlarda, balgamla karışık olabileceği gibi, bazen çok miktarda ve öldürücü de olabilmektedir.
Her kanama, akciğer kanseri demek değildir. Kanama şikayeti olan hastalar, akciğer kanseri ve kanama yapabilecek diğer hastalıklar bakımından titizlikle incelenmelidir.
GÖĞÜS AĞRISI
Göğüs ağrısı da akciğer kanserinin sık rastlanan belirtilerindendir ve
genellikle ilerlemiş kanserin işaretidir. Akciğer kanserlerinde çeşitli nedenlerle ve çok değişik niteliklerde ağrılar görülür. Ağrı, her hastada olmaz ve akciğerlerin iç kısımlarında yer alan kanserler genellikle ağrıya yol açmazlar.
Özellikle akciğerlerin tepe kısmından kaynaklanan kanserlerin ilk ve en önemli belirtisi şiddetli omuz, kol ve sırt ağrılarıdır. Bu hastalarda öksürük, balgam, kanama, nefes darlığı gibi diğer şikayetler çoğu zaman olmadığı için, ağrı daha çok romatizmal bir hastalıkla ilgili sanılır.
Bazı hastalarda, akciğer zarı da hastalığa katılmışsa, göğüs duvarı üzerinde derin nefes almakla, öksürürken, gülerken bıçak batması şeklinde bir ağrı olur.
Akciğerler arasındaki lenf düğümlerinin büyümüş olduğu hastalarda ise çok keskin olmayan künt ağrılar vardır.
Akciğer kanserlilerde, hastaları çok rahatsız eden, kıvrandıran ve ağrı kesicilere cevap vermeyen ağrılar da olabilir. Bu ağrılar, genellikle kanserin kemiklere ve sinirlere yayılmış olduğunun işaretidir ve göğüs duvarında olabileceği gibi, kollarda, bacaklarda, belde ya da vücudun başka yerlerinde de olabilir.
NEFES DARLIĞI
Nefes darlığı da akciğer kanserinde sık görülen bir belirtidir, ancak bu da erken bir belirti değildir. Nefes darlığı doğrudan kanserle ilgili olabileceği gibi, bu hastalarda sık görülen kronik bronşit, amfizem, zatürre, emboli… gibi hastalıklara bağlı olarak da gelişebilir.
Akciğer kanserine bağlı ağrıların nedeni tümörün bronşu tıkaması ya da akciğer içinde yayılması ve çok yer işgal etmesi olabilir. Bazı hastalarda akciğer zarları arasında sıvı toplanması da nefes darlığına yol açar.
HIRILTILI SOLUNUM
Hırıltılı solunum, astım, kronik bronşit gibi hastalıklarda daha çok rastlanırsa da, akciğer kanserinin bir belirtisi olabilir. Bu, özellikle nefes alırken öter tarzda bir ses çıkması şeklindedir.
İŞTAHSIZLIK, HALSİZLİK VE KİLO KAYBI
Tüm bu belirtiler, hastalığın geç döneminde, kanser ilerlediğinde ortaya çıkar. Kilo kaybının fazla olması, ilerlemiş hastalık belirtisidir ve bu hastalar genellikle tedavilere iyi cevap vermezler.
AKCİĞER KANSERİNİN GÖĞÜS BOŞLUĞUNDA YAYILMASINA BAĞLI BELİRTİLER
Akciğer kanseri komşuluk yoluyla ya da lenf düğümlerini büyüterek çeşitli belirtilere neden olur. Bunlar da hep ilerlemiş hastalık belirtileridir. Ses kısıklığı, hıçkırık, yutma güçlüğü, kol ağrısı, yüzde ve göğsün üst kısımlarında kızarma ve şişmeler, boyun damarlarının genişlemesi… bunların başlıcalarıdır.
AKCİĞER KANSERİNİN SIÇRAMASINA BAĞLI BELİRTİLER
Akciğer kanserlerinde metastaz, yani kanser hücrelerinin vücudun uzak veya yakın diğer organlarına sıçraması sık görülür. Sıçrama, tümörün komşu doku ve organlara ilerlemesiyle olabileceği gibi, kanser hücrelerinin kan yoluyla yayılması şeklinde de olabilir.
Akciğer kanserinde sıçramaların en çok görüldüğü organlar, kemik, beyin, karaciğer ve böbreküstü bezleridir. Bunlar içinde kemik metastazları çok önemlidir, çünkü bunlar ağrı kesicilere cevap vermeyen çok şiddetli ağrılara neden olurlar.
Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi