Akdeniz Belediyeler Birliği'nden "yeni Büyükşehir Yasası" Bilgilendirme Toplantısı

Yeni Büyükşehir Yasa Tasarısı, Antalya’da MHP, CHP ve AK Parti'nin Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcıları tarafından değerlendirildi.

Akdeniz Belediyeler Birliği'nin düzenlediği 'Yeni Büyükşehir Yasası Bilgilendirme Toplantısı', Porto Bello Oteli'nde yapıldı. Yeni Büyükşehir Yasasına ilişkin olarak değerlendirmeler AK Parti Antalya Milletvekili ve Yerel Yönetimlerden Sorumlu Menderes Türel, CHP Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Günaydın ve TBMM İçişleri Komisyonu Üyesi ve MHP Muğla Milletvekili Mehmet Erdoğan tarafından yapıldı.

Toplantının açılış konuşmasını yapan Konyaaltı Belediye Başkanı ve Akdeniz Belediyeler Birliği Başkanı Muhittin Böcek, bugüne kadar hayata geçen yerel yönetim reform yasaları ve yetkilerinin kamu hizmetlerinin halka en yakın birimlerce ifa edilmesine yönelik ilkelerle hayat bulurken, yeni büyükşehir yasasının zaman ruhu ile uyuşmayan yeni bir anlayışla üretildiğine yönelik tartışmalara tanıklık ettiklerini bildirdi. Başkan Böcek, 1984 yılında Ankara, İstanbul ve İzmir illerinin metropol belediye statüsü kazanması ile başlayan yerel reformlar sürecinin AB katılım koşullarının da baskılaması ile günümüzde bir çok düzenlenme yapıldığını ve büyükşehir yasası ile ivme kazandığını belirtti. Yasanın 13 yeni ilde Büyükşehir belediyesi temeli üzerinde inşa edildiğini kaydeden Başkan Böcek, “Kapsamına bakıldığında yerel yönetimlerin bütün dokuları üzerinde yeni ve esaslı düzenlemeler getirmesi bakımından oldukça önemlidir” dedi.

MHP'Lİ MEHMET ERDOĞAN

Yeni Büyükşehir Yasa Tasarısı ile ilgili Milliyetçi Hareket Partisi adına konuşma yapan TBBM İçişleri Komisyonu üyesi ve MHP Muğla milletvekili Mehmet Erdoğan, yeni yasa ile 13 yeni ilde büyükşehir kurulacağına değinerek, “İllerimizde bin 32 belde belediyesini kapatıyor. Orman köyleri de dahil olmak üzere 16 bin 82 köyü kapatıyor. Mahalle haline getiriyor. 26 yeni ilçe kuruluyor. İl idaresi kanunundaki bucak teşkilatı bu kanunla tamamen kaldırılıyor. Kapatılan köy ve beldelerin personeli ve mal varlıkları alacakları ile birlikte tavsiye edilmekte” dedi.

Bu tasarının bütçeye getireceği yıllık yükün 4 milyar lira hesap edildiğini belirten Erdoğan, MHP’nin yerel yönetimlerin güçlendirilmesine daha fazla kaynak aktarılmasına, 13 ilin belediye statüsü haline getirilmesine karşı olmadığını, belde belediyelerinin kapatılmasına karşı olduğunu ifade etti. Bu kanunun devlet kurma geleneğine zarar verdiğini kaydeden Erdoğan, “Ortadan kaldırılan köyler kasabalar değil, bizim devlet yönetimindeki birikimimizdir. Bu büyükşehir yapılanması o şehirde kim çoğunlukta ise onlara ait bir şehir devlet tahsis etmekte. Biz esas itibarile buna karşıyız” diye konuştu.

Türk yönetim sisteminin üzerine yaslandığı merkezi kontrolün elenme riski ile karşı karşıya kaldığını söyleyen Erdoğan, köy kültürünün tamamen ortadan kaldırılacağını ileri sürdü. Bu tasarıyı "bölücü ve yıkıcı" olarak nitelendiren Erdoğan, “Türkiye adım adım bölünmeye götürülecektir. Bu kanun anayasamıza, mevcut geleneğimize aykırıdır. Bu tasarı ile büyükşehir statüsüne kavuşturulacak 29 büyükşehir ile merkezi idareden kopuk bölgeler çıkacak” dedi.

Büyükşehir Yasa Tasarısının Plan Bütçe Komisyonu'nda da görüşülmesi gerektiğini belirten Erdoğan Komisyona sadece iki satırlık bir yazı yazıldığını savundu.

CHP'Lİ GÖKHAN GÜNAYDIN

Yeni Büyükşehir Yasa tasarısını değerlendiren CHP Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Günaydın ise, partilileri toplantıda birbirilerini dinlemediği için eleştirdi. Bu yasanın büyükşehir değil, "bütün şehir" olarak adlandırılması gerektiğini söyleyen Günaydın, konuya ilişkin olarak Ankara kıyaslaması yaptı. Ankara’nın Türkiye’nin ikinci büyük kenti ve belediyesi olduğunu belirten Günaydın, “Kentsel alanda 50 kilometre yarı çap içerisinde büyükşehir olarak vazife görüyor Ankara. Şimdi Ankara’ya diyoruz ki '25 bin kilometrekarenin tamamından sorumlusun'. Acaba bunu yapabilir mi? Ankara 10 yıldır metro yapmaya çalışıyor; Keçiören, Sincan ve Çayyolu metrosu. 10 yılda bu metroları yapamadığı ve bitiremeyeceği de anlaşıldığı için 2011 yılı Nisanında törenle Ankara metrolarını tamamlama işi Ulaştırma Bakanlığı'na verildi. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı kentsel alanda metro işini yapamamışken, Eskişehir sınırındaki Kalkanlı köylerinden Nevşehir sınırındaki köylere kadar sorumlu olduğu zaman ‘hiçbir sorun ortaya çıkmaz rahatlıkla yönetir’ diye biliyor muyuz? Eğer diyebiliyor isek neden Ankara 50 kilometre yarı çapında kendi sorumluluğundaki alanın işini bugüne kadar yapamadı” dedi.

Büyükşehir yasa tasarısının mevcut düzenlemede büyükşehir dışındaki belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinin yüzde 2.85’ni aldığını belirten Günaydın, bu düzenlemeyle büyükşehir dışındaki belediyelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları payın yüzde 1.7’e düşürüldüğünü söyledi. Büyükşehir dışındaki belde belediyelerinin gelirinin hem miktar olarak hem de kişi başına gelirin düştüğünün söyleyen Günaydın, “Büyükşehir belediyelerinde durum ne olacak? Burada iki rakam var. Bugünkü düzenlemeye göre büyükşehir belediyeleri genel bütçe vergilerinin yüzde 2.5’ni alırlar. Şimdi bu düzenleme ile bu oran 4.5 açıklanıyor. Bu yüzde 2.5‘i 16 büyükşehir belediyesi paylaşıyordu. Yüzde 4.5’i, 29 büyükşehir belediyesi paylaşacak” şeklinde konuştu.

Bu yasa ile Türkiye’nin federalizme gittiğini ileri süren Günaydın, konuşmalarını şöyle sürdürdü:

“Bizler üniter yapı içerisinde yerel yönetimlerinin güçlendirilmesinden yanayız. Bu 29 kenti bütün şehir yapan düzenleme eş zamanlı olarak anayasa komisyonuna AKP tarafından başkanlık sistemine önerildi mi? Bütün bunları topladığınızda bu size üniter yapıyı mı anlatıyor yoksa federalizmi mi?”

Özel idarelerin kapatılmasına da değinen Günaydın, illerde büyükşehir belediyelerinin kurulduğunu, ama 29 kentte il özel idarelerinin kapatıldığını kaydederek, “Bunu yaparken de ‘yerel yönetimler reformu yapacağız, yerel yönetimleri güçlendireceğiz’ diyorlar. Eğer derdiniz yerel demokrasiyi geliştirmekse yetkilerinizi il özel idarelerde kullanmak zorundasınız” dedi.

İl özel idarelerinin kapatılmasının yerel demokrasi adına bir talihsizlik olduğunu savunan Günaydın, valinin o ilin yatırımlarını izlemek gücüne sahip olması ile büyükşehir belediyesine yüksek vitesten müdahale edeceğini iddia etti.

AK PARTİ'Lİ MENDERES TÜREL

AK Parti Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve Antalya Milletvekili Menderes Türel, yasanın tamamen yerel yönetimler reformundan ibaret olduğunu belirtti. Yasa tasarısı ile ilgili sıkça eleştiriler olduğunu kaydeden Türel, kendilerini Türkiye’ye federalizme götürmekte suçlayanlara, “Federalizme yönelik en ufak bir hüküm bulamazsınız. Tamamen yerel yönetimlerden ibaret meseleyi nasıl olur da farklı yönlere taşıyorlar. 2004’te bu yerel yönetimler reformunu yaparken, 2006'da kalkınma ajansı ile yapılan reformları yaparken de benzer eleştirilerle karşılaşmışız” dedi.

Konuyla ilgili uygulamaları belediye başkanlarına yerinde göstermek için toplantılar yapılacağını söyleyen Türel, konuşmalarını şöyle sürdürdü:

“2004 yılı öncesinde İstanbul’da bir çok köyün maalesef yolu asfalt değildi. Bir çok köyde içme suyu bile yoktu. Bu yasa kapsamında 27 vilayeti daha il mülkiyet sınırları büyükşehir sınırları olarak kabul etmekteyiz. Federalizm suçlamaları yapılıyor. Bu suçlamaları yaparken de biraz da federalizmin ne olduğunu bilmek lazım.”

CHP’nin 2000 yılında hazırladığı ‘Yerel Çözüm Broşüründe’ bugünkü yerel yönetim reformlardan bahsedildiğine değinen Türel, “Diyorlar ki 'il genel meclisi oluşturulacak. İl genel meclisi valinin vesayetinden çıkarılacak, kırsal yönetimlere daha fazla yetki verilecek'. Bugünkü yasadan bahsediyorlar. CHP bunu 12 yıl önce söylemiş. Aklın yolu birdir. Biz farklı bir şey yapmıyoruz” dedi.

Broşürde yerel yönetimlere yetki verilmesi konusunda bugünkü yasadan daha farklı söylemler de olduğunu belirten Türel, broşürde “ ‘İçişleri, milli savunma, adalet, maliye, sosyal güvenlik, bayındırlık, ulaştırma enerji ve başka hizmetlerin kısmen sağlık ve eğitim ile ülke ölçeğinde genel planlama, eşgüdüm ve denetim dışında kalan tüm yetkiler 5 yıl içerisinde yerel yönetimlere aktarılacaktır’ denilmiştir. Federalizmin daniskası bu. Biz bunların hiç birini yapmıyoruz” şeklinde konuştu.

Yapılan eleştirilerin kendilerini doğru bildiklerinden alıkoymadığını söyleyen Türel, yeni büyükşehirlerin tamamen bir nüfus kriterine göre uygulandığını bildirdi. Köylerin orman veya mera hakları korunduğunu ifade eden Türel, bu yasayı köylünün kalkınması için yaptıklarını ifade etti. Tarım amaçlı yerlerde tarlaların, arazilerin köylerden asılı olacağını kaydeden Türel, “Bugüne kadar bütün işlerimiz vatandaşa kolaylık yapmak için yapıldı. Emlak vergisi dahi ödenmeyecek köylerde. Biz hep haklı çıkmanın onuru ile bu memlekete hizmet ediyoruz. Su paraları ile ilgili yüksek su fiyatları çıkacak diye bazı suçlamalara muhatap olduk. Köy vatandaşı su tarifesinin 4’te birini ödeyecek” dedi.

Toplantı soru cevap şeklinde devam etti.