Eşya, adres isimlerini unutmak, sinir, kaygı ve streste artış, aynı soruları sıklıkla sormak, bunlar alzheimer belirtilerinden sadece birkaçı. Hasta yakınlarını da yakından ilgilendirne bu hastalığı gelin yakından tanıyalım.
Ülkemizde 1000.000’danTürkiye’de 600.000’e yakın kişide görülen alzheimer hastalığı beyindeki hücrelerin ölmesiyle birlikte, unutkanlık, konuşmada zorlanma gibi belirtilere neden olur. Bu sebeple alzheimer neden olur ve nasıl tedavi edilir sorularının yanıtını bilmek hem hasta, hem de yakınları için hayati önem taşır. fazla demans hastası vardır. Bu kişilerin potansiyel birer alzheimer hastası olduğu ve alzheimerın yalnızca kişiyi değil, çevresindekileri de derinden etkileyen bir hastalık olduğu düşünüldüğünde alzheimerdan etkilenen kişi sayısı çarpıcı boyutlara ulaşır.
Alzheimer hastalığında fark edilen ilk belirtiler kişide unutkanlık ve hafif şaşkınlık halinin baş göstermesidir. Kişi, basit tanımlamaları yaparken zorlanabilir ya da nerede olduğunu unutabilir. Ancak zaman geçtikçe hastalık, kişiyi git gide anılarından koparır. Hasta, en güncel anılarından başlayarak tüm geçmişini yitirmeye başlar. Semptomların şiddeti ve yoğunluğu kişiden kişiye farklılık gösterir.
l Hafıza kaybı ve unutkanlık,
l Günlük işleri yapamama,
l Konuşma ve yazmada güçlük,
l Zaman ve mekan kavramını yitirme,
l İçe kapanma,
l Kişisel hijyenine dikkat etmeme gibi semptomlar, kişinin alzheimer hastası olabileceğinin önemli işaretleridir.
Alzheimer hastalığı, önemli zihinsel yetilerin ve hafızanın yitirildiği progresif bir hastalıktır. İlk başta, alzheimer hastalığı bulunan kişi, ufak kafa karışıklıkları ve bazı konuları hatırlamada zorluklar yaşar. İlerleyen safhalarda ise çevresindeki kişileri hatırlamamaya başlar ve dramatik kişilik değişiklikleri geçirir.
Alzheimer hastalığının en yaygın sebebi, zihinsel ve sosyal yeteneklerin kademeli olarak kaybına yol açan bir tür beyin rahatsızlığı olan demanstır. Alzheimer hastalığında beyin hücreleri bozularak ölmeye başlar. Bu da hafızada ve zihinsel aktivitelerde belirgin bir azalmaya yol açar.
Alzheimer hastalığında günümüzde kullanılan ilaçlarla etkisi yavaşlatılabilmektedir. Bu da, Alzheimer hastalarının zihinsel fonksiyonlarının kullanımını artırarak birine bağımlı halde yaşayacak evreye gelmelerini geciktirir. Ancak alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi olmadığından dolayı, alzheimer hastası olan kişiler ve yakınlarının destek hizmet almaları son derece önemlidir.
Alzheimer için kesin bir tedavi yöntemi yoktur ancak hastalığın ilerleyişini yavaşlatacak belli ilaçlar ve yöntemler mevcuttur. Alzheimer tedavisine başlanabilmesi için öncelikle kişide alzheimer olup olmadığı kesin olarak tespit edilmelidir. Her unutkanlık yaşayan alzheimer hastası olamayacağı için uygulanacak alzheimer testi ile kesin sonuç alınmalıdır. Fiziksel ve nörolojik olarak gerçekleştirilen bu testlerde kişinin,
l Reflekslerine
l Kasların yapısı ve gücüne
l Sandalyeden kalkıp odada yürüyebilme yetisine
l Görüş ve işitme kabiliyetine
l Vücut koordinasyonuna
l Dengesine
bakılarak bir sonuca varılır. Ayrıca kan testleriyle kişinin hafıza kayıplarının altındaki sebep kesin olarak belirlenerek tedavi için adımlar atılır.
1. İlaçla tedavi
Günümüzde alzheimer tedavisi için kullanılan ilaçlar, hafıza kaybı ve zihinsel aktivitelerin yavaşlaması gibi belirtilerin ilerleyişini geciktiriyor. Bu ilaçlar hastalığın ilerleyişini durduramasa bile yavaşlatarak hastanın normal yaşantısını bir süre daha devam ettirebilmesine olanak sağlıyor.
2. Güvenli ve destekleyici ortam
Alzheimer hastalarının unutkanlık hali onların günlük yaşantısını etkilediğinden giderek içe kapanık bir hale gelirler. Bu durum, onlar için günlük rutinler hazırlayarak ve yoğun zihinsel aktivite gerektiren işlerden uzak tutarak ekarte edilebilir. Özellikle sinirlilik hallerinde aynı şekilde karşılık vermemek, güvensizlik durumlarında alınganlık göstermemek hastanın bulunduğu ortamda rahat hissetmesini sağlar.
3. Günlük egzersizler
Alzheimer hastaları için günlük yürüyüşler ya da bedenlerini fazla zorlamayacak hareketler organize etmek, eklem ve kas yapılarının güçlü kalmasını sağlar. Egzersiz sırasında yorulan alzheimer hastasının yeniden rutin uyku düzenine dönmesini sağlar.
4. Dengeli beslenme
Hastalığın özellikle ileri safhalarında hastalar yemek yemeyi unutabilir ya da düzgün ve sağlıklı bir öğün hazırlamaya üşenebilirler. Yeterli seviyede protein alamayan hastalarda hastalık süreci hızlanır. Uyku kaçıran, kafein barındıran içecekler hastaya verilmemelidir.
Alzheimer hastalığına neden olan net bir faktör bulunmamaktadır. Ancak yapılan araştırmalar bazı etkenlerin alzheimerı tetiklediğini ya da risk seviyesini artırdığını göstermektedir.
l 65 yaş ve üzeri kişilerde alzheimer görülme oranı daha yüksektir.
l Ailenin hastalık geçmişinde alzheimer olan biri varsa, bu kişiyle kan bağı bulunan kişilerde alzheimer görülme ihtimali yüksektir.
l Bazı genlerin, soy içerisinde aktarılarak alzheimer hastalığına sebep olduğu bilinmektedir.
Bu etkenlerin sizde de görülmesi alzheimer hastalığına kesin olarak yakalanacağınız anlamı taşımaz, yalnızca risk faktörünün diğer kişilere oranla daha yüksek olduğu anlamına gelir.
Alzheimer, beyin hücrelerinin giderek hızlanan bir süratte ölmesi sebebiyle olur. Yapılan araştırmalar buna neyin sebep olduğuna kesin bir yanıt bulamamış olsa da hastanın bir noktadan sonra motor eylemleri bile gerçekleştiremeyecek hale geldiği bilinmektedir. Hastanın özellikle en yakınındakileri bile tanıyamadığı, yaşını ve kim olduğunu unuttuğu son evre, hem hasta hem de yakınları için oldukça zor bir süreçtir.
1. Hafıza
Herkes dönem dönem unutkanlık yaşayabilir. Anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unutmanız kadar normal bir şey olamaz. Fakat alzheimer hastalığına bağlı hafıza kaybında bu durum geçici değil, kalıcıdır. Ayrıca ev ve iş hayatınızı olumsuz etkileyecek kadar her geçen gün kötüye gider. Alzheimer hastaları;
l Sordukları soruyu ya da anlattıkları konuyu unutarak tekrar tekrar sorup anlatırlar.
l Görüşmeleri, randevuları ve etkinlikleri unutabilir ve sonradan hatırlamazlar.
l Sıklıkla eşyaları alakasız yerlere koyup, koydukları yeri unuturlar.
l Önceleri avuçlarının içi gibi bildikleri yerlerde kaybolmaya başlarlar.
l Aile fertlerinin ya da her gün kullandıkları objelerin (örneğin televizyon kumandası) isimlerini unuturlar.
l Cisimleri tarif etmek için doğru kelimeleri bulmakta zorlanır ve düşüncelerini ifade edemedikleri için diyaloğa girmekten kaçınırlar.
2. Düşünme ve muhakeme
Alzheimer hastalığı konstrantre olmayı zorlaştırarak, sayılar gibi özellikle abstrakt konseptlerle ilgili düşünmeyi zor hale getirir. Hasta için aynı anda birden fazla şeyle ilgilenmek neredeyse imkansız hale gelir. İş yerinde daha önce rahatlıkla yaptığı hesaplamalar hiçbir anlam ifade etmemeye başlar. Bu durum, rakamsal değerlerin herhangi bir anlam ifade etmediği bir noktaya kadar ilerler. Bir sayı değerinin, alzheimer hastasının zihninde herhangi bir karşılığı bulunmamaya başlar.
3. Değerlendirme ve karar verme
Günlük problemler karşısında ne yapacağını bilemez hale gelen alzheimer hastaları, unutkanlıkla birlikte karar vermede ve zorluk yaşamaya başlarlar. Musluğu açık bırakabilir ya da ocakta yemeği unutup dışarı çıkabilirler. Üstelik bunu sonradan hatırlamazlar. Araba kullanmak gibi eylemler de alzheimer hastaları için giderek zor hale gelir.
4. Kişilikte ve tavırda değişiklik
Beyin hücrelerinin ölmesiyle birlikte yaşanan değişiklikten dolayı alzheimer hastalarının tavırlarında, karakterlerinde değişiklikler gözlemlenir. Hastalık ilerledikçe şiddetlenmekle birlikte;
l Depresyon
l Kayıtsızlık
l İçe kapanıklık
l Değişken ruh hali
l Güvensizlik
l Sinirlilik
l Uygu düzeninde değişiklik
l Başıboş gezinme
l Otokontrol kaybı
l Sanrılar görme
gibi belirtiler, alzheimer hastalarının yaşadığı değişikliklere bağlı olarak gerçekleşir.
Hastalığın en ileri safhasında kişi, çiğneme, yutkunma ve nefes alma gibi basit reflekslerini kaybeder. Alzheimer hastalarında görülen en yaygın ölüm sebebi aspriasyon pnömonisidir. Bu durum, alzheimer hastasının yemek yerken soluk alması ve gıdanın akciğerlere kaçması neticesinde meydana gelir. Normalde öksürme refleksiyle kişi bu girdiyi dışarı atar ancak alzheimer hastaları bu refleksi yitirdiğinden akciğere kaçan maddeler soluk almayı giderek imkansız hale getirerek hastanın ölümüne sebep olur.