ANKARA (İHA) - TBMM Genel Kurulu'nda Anavatan Partisi'nin desteklediği anayasa değişiklik teklifi kanunlaştı. Teklifin 2. turunda tümü üzerinde yapılan oylamaya 377 milletvekili katılırken; 376 milletvekili 'Kabul', 1 milletvekili ise 'Red' oyu kullandı. Böylece anayasa değişikliği için gerekli olan 367 sayısı aşılmış ve teklif kabul edilmiş oldu.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılarak oy kullandığı genel kurul çalışmalarına CHP'liler de katıldı ama destek vermedi. Genel Kurul'da oylamaya geçilmeden önce CHP Grup Başkanvekili Ali Topuz, söz isteyerek, Arınç'tan hangi bakanın, hangi bakana oy kullanması için vekalet verdiğini açıklamasını istedi. Arınç, özel ve genel vekalet veren bakanların dilekçelerinin "elinin altında bulunduğunu" ifade ederek, üç bakanın dilekçesini örnek gösterdi. Buna göre, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin'e; Devlet Bakanı Ali Babacan, Devlet Bakanı Beşir Atalay'a; Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik ise Sağlık Bakanı Recep Akdağ'a vekalet verdi. Anavatan Partisi Genel Başkanı Erkan Mumcu ise, cumhurbaşkanını halkın seçmesiyle ilgili maddede Genel Kurul'a gelerek oy kullandı. Mumcu, teklifin tümü üzerinde de oyunu kullandı. Böylelikle anayasa değişiklik teklifi TBMM Genel Kurulu'nda yasalaştırıldı.
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in onaylamasının ardından değişiklikler hayata geçirilebilecek. Ancak cumhurbaşkanı düzenlemeyi 15 gün inceleyebiliyor. Bir kez de veto etme imkanı bulunuyor. Eğer veto eder ve düzenleme değişiklik yapılmadan çıkarsa cumhurbaşkanının veto etme yetkisi bulunmuyor ve referanduma gidiliyor. Anayasa değişikliği içeren maddelerin getirdikleri ve aldıkları oylar şöyle:
1. madde: Oylamaya 443 milletvekili katılırken 429 milletvekili 'Kabul', 12 milletvekili 'Red' ve 2 milletvekili de geçersiz oy kullandı. Seçimler, 5 yıl yerine 4 yılda yapılacak.
2. madde: Oylamasına 434 milletvekili katılırken, 376 milletvekili 'Kabul', 55 milletvekili 'Red' oyu kullandı, 3 oy da boş çıktı. Bu madde, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini öngörüyor.
3. madde: Oylamasına 376 milletvekili katılırken 375 milletvekili 'Kabul', 1 milletvekili 'Red' oyu verdi. 3. madde, anayasanın 96. maddesini yeniden düzenliyor. Bu hüküm, cumhurbaşkanlığı seçimlerini kesintiye uğratan 367 toplantı yeter sayısında yeni hüküm getiriyor. Bu çerçevede TBMM, yapacağı seçimler dahil bütün işlemlerinde üye tam sayısının en az üçte biri (184 milletvekili) ile taplanabilecek. TBMM, anayasada başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verecek ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam sayısının dörtte birinin 1 fazlasından az olamayacak. Bu düzenleme ile Meclis'te yapılacak tüm toplantı ve seçimlerde üye tamsayısının üçte birinden fazla (184 milletvekili) toplantı yeter sayısı aranamayacak. Böylece Anayasa Mahkemesi'nin verdiği son karara ilişkin cumhurbaşkanlığı seçimi tıkanmalarına önlem alınıyor.
4. madde: Oylamaya 374 milletvekili katılırken 370 milletvekili 'Kabul', 1 milletvekili 'Red', 2 milletvekili çekimser ve 1 milletvekili de boş oy kullandı. 4. madde, anayasanın cumhurbaşkanı seçilecek kişinin nitelikleri ve nasıl aday olunacağı ile bazı yeni düzenlemeleri içeriyor. Buna göre, cumhurbaşkanı 40 yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilebilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından seçilecek.
Cumhurbaşkanlığı için TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi, 20 milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkün olabilecek. Ayrıca, en son yapılan seçimlerde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10'u geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilecek. Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisi ile ilişiği kesilecek ve TBMM üyeliği sona erecek.
5. madde: Oylamasına 377 milletvekili katılırken 374 'Kabul', 2 'Red', ve 1 boş oy kullanıldı. 5. madde ile anayasanın 102. maddesinde yapılan değişikliğe göre cumhurbaşkanının görev süresi belirleniyor. Buna göre cumhurbaşkanı seçimi, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde; makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanacak. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olacak.
İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci Pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamada, geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenecek.
6. madde: Geçici 18. madde (6. maddeye bağlı) oylamasına 377 milletvekili katılırken 374 'Kabul', 1 'Red', 1 çekimser ve 1 de boş oy kullanıldı. Geçici 18. madde ile yapılan bu değişiklikle, yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçiminde yeni düzenlemeler uygulanabilecek. Böylece 'Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz' şeklindeki anayasa hükmü geçersiz kılınıyor. Yani 11. Cumhurbaşkanlığı seçiminde cumhurbaşkanını halkın seçmesi, görev süresinin 5 yıl olması gibi düzenlemeler bu seçimde uygulanacak.
6. madde: Geçici 19. madde (6. maddeye bağlı) oylamasına 375 milletvekili katılırken 374 'Kabul', 1 çekimser oy kullanıldı. Bu düzenlemeyle (Geçici 19. madde) 11. Cumhurbaşkanı seçiminin ilk tur oylaması bu kanunun Resmi Gazete'de yayımını takip eden 40. günden sonraki ilk Pazar günü, 2. tur oylaması ise ilk tur oylamayı takip eden 2. Pazar günü yapılabilecek. Adaylar anayasada belirtilen hükümler çerçevesince gerekli belgeleriyle birlikte oylama tarihinden 30 gün önce TBMM Başkanlığı'na başvuracaklar.
Adayların başvurularında eksik bilgi ve belgelerin tespit edilmesi halinde TBMM Başkanlığı tarafından eksiklerin giderilmesi için 3 günlük kesin süre verilecek. Bu süre içinde eksiklerin giderilmemesi halinde adaylar, kendiliklerinden adaylıktan çekilmiş sayılacak.
Yeni düzenlemeye göre TBMM Başkanlığı'nca, cumhurbaşkanı olma niteliklerini taşıyan adaylara ilişkin kesin liste 2 gün içinde ilan edilip, Yüksek Seçim Kurulu'na (YSK) bildirilecek. Cumhurbaşkanı adayı gösterilen kamu görevlisi, aday gösterildiği tarihten itibaren görevinden ayrılmış sayılacak. Görevinden ayrılan kamu görevlisinin cumhurbaşkanı seçilmemesi halinde görevine geri dönmesi konusunda ilgili kanun hükümleri uygulanacak. 1. tur seçim sonuçlarının kesinleşmesinden 2. tur oylamanın sonuçlanmasına kadar, 2. tur oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliliğini yitirmesi halinde; 2. oylama, boşalan adaylığın 1. oylamadaki oy sıralaması esas alınarak sıradaki adayla doldurulacak. 2. oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak.
Cumhurbaşkanının seçilmesine ilişkin usul ve esasların kanunla düzenlenmesine kadar Milletvekili Seçim Kanunu, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun, Siyasi Partiler Kanunu, Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun ile diğer kanunların bu maddeye aykırı olmayan hükümleri uygulanacak.
7. madde'nin oylaması öncesi ise bir değişiklik yapıldı. Bu düzenleme 1. tur oylamada gerçekleştirilmiş ve bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girecek ve halkoyuna sunulması durumunda 1 ve 3. maddeler birlikte, 2, 4, 5 ve 6. maddeler birlikte oylanacağı hükme bağlanmıştı. Ancak bugün yapılan değişiklikle bu hüküm ortadan kaldırıldı ve sadece yayımı tarihinde yürürlüğe gireceği ve tümüyle halkoyuna sunulacağı hükme bağlandı. Buna gerekçe olarak da bir kafa karışıklığına meydan vermemek olarak belirtildi.
7. maddenin oylamasına ise 378 milletvekili katılırken 375 'Kabul', 1 'Red' ve 2 boş oy kullanıldı."